Böbrekler, karın organlarının arka kısmında ve göğüs kafesinin hemen altında bulunan iki tane, fasulye şeklinde organdır. Böbrekler atıkları kandan idrarla vücuttan geçirmeden önce kandan süzer. Ayrıca kan basıncını düzenlemek ve vücuttaki diğer birçok önemli işlevi yönetmek için de hayati öneme sahiptirler. Böbrek üzerinde kist oluşması yaygın bir durum olduğundan endişelenmeye gerek yoktur.
Böbrek Kisti Nedir?
Böbrek kistleri nispeten yaygın bir sağlık sorunudur ve çoğu durumda basit kistler herhangi bir komplikasyona neden olmamaktadır ve böbreklerde oluşan yuvarlak içi sıvı dolu keselerdir. Çoğu durumda, basit böbrek kistleri komplikasyonlara neden olmamaktadır veya böbrek fonksiyonlarını hiçbir şekilde etkilememektedir. Bununla birlikte, çok fazla büyüdüklerinde ağrı, enfekte veya başka semptomlara neden olmaktadırlar.
Basit böbrek kistleri, polikistik böbrek hastalığına bağlı oluşan kistlerden farklıdır. Polikistik böbrek hastalığı, çok sayıda kiste, böbrek büyümesine neden olan ve böbrek fonksiyonlarını etkileyebilen genetik bir durumdur. Oluşmuş kistik böbrek hastalığı durumu, böbrek hastalığından veya diyalizde uzun süreli hasarın bir sonucu olarak gelişmektedir. Kistik böbrek hastalığı, polikistik böbrek hastalığından farklıdır, çünkü genetik değildir ancak diğer böbrek problemlerinin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Kistik böbrek hastalığının neden olduğu kistler tedavi gerektirmeyebilir ve altta yatan nedenler bulunmaktadır.
Risk Faktörleri
Böbrek kistleri bazı durumlarda, mevcut böbrek hastalıklarından veya diyaliz yoluyla uzun süreli tedaviden kaynaklanmaktadır. Doktorlar basit böbrek kistlerinin neden oluştuğundan tam emin değildirler. Yaşlanma dışında, basit böbrek kistleri geliştirmek için gerçek bir risk faktörü bulunmamaktadır. İlginçtir ki, diyet ve yaşam tarzı faktörleri bu kistleri geliştirme riskini etkilememektedir. Bununla birlikte, basit böbrek kistleri, yaygın olarak kişiler yaşlandıkça oluşmaktadır. Aslında, 40 yaşın üzerindeki yetişkinlerin yüzde 25’i ve 50 yaşın üzerindekilerin yarısı bir noktada basit böbrek kistleri geliştirmektedir. Ek olarak, erkeklerin basit böbrek kistleri geliştirme olasılığı kadınlardan biraz daha fazladır.
Semptomları
Çoğu basit böbrek kisti asemptomatiktir, yani herhangi bir belirti göstermemektedir. Bununla birlikte, böbrek kisti yeterince büyüdüğünde, dikkat çeken semptomlara neden olmaktadır. Bu semptomlar aşağıdaki gibidir:
• Sırt veya yan tarafta donuk ağrı
• Üst karın veya kalçalarda ağrı
• Kist enfekte olduğunda ateş
• İdrarda kan
• Sık sık idrara çıkma
Ayrıca enfeksiyon veya yırtılma gibi bir komplikasyon ortaya çıktığında belirtiler şiddetlenmektedir.
Komplikasyonlar
Çoğu basit böbrek kisti, nadir durumlarda ortaya çıkmasına rağmen, komplikasyonlara veya sorunlara neden olmamaktadır. Basit böbrek kistlerinin komplikasyonları bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Yırtılmış kistler
• Enfekte kistler
• İdrar tıkanıklığı nedeniyle böbreklerde şişme
Komplikasyonlar ortaya çıktığında, semptomlar yoğunlaşmaktadır ve bu yüzden kişi derhal tıbbi yardım almalıdır. Bununla birlikte yırtık kistler de dahil olmak üzere çoğu komplikasyon konservatif olarak tedavi edilmektedir. Ancak, derhal tedavi edilmezse hayatı tehdit edici olmaktadır.
Teşhisi
Böbreklerin doğru görüntülenmesi için bir ultrason gerekmektedir ve bu, böbrek kistlerinin teşhisine yardımcı olmaktadır. Basit böbrek kistleri çoğu zaman, başka nedenlerle yapılan görüntüleme testleri sırasında ortaya çıkmaktadır. Böbrek kisti bulunduğunda, büyüme hakkında daha fazla bilgi edinmek için başka tanısal testlerde yapılmaktadır. Bu testler aşağıdaki gibidir:
• BT taramaları: Tümörleri veya kistleri göstermek için böbreklerin üç boyutlu resmini oluşturan bilgisayarlı görüntüleme
• MRI: Böbrekler de dâhil olmak üzere vücudun yumuşak doku ve organlarının resimlerini göstermek için radyo dalgaları ve mıknatıslar kullanarak görüntüleme
• Ultrason: Böbreklerin resmini oluşturmak için ses dalgalarını kullanan görüntüleme
• Böbrek fonksiyon testi: Böbreklerin ne kadar iyi çalıştığını kontrol eden basit kan testi
• İdrar tahlili: İdrar numunesindeki idrarın içeriğini ölçen prosedür
Bu testlerin hepsi ayakta tedavi bazında yapılmaktadır. Çoğu zaman, herhangi bir hazırlığa gerek yoktur, ancak kişi teste başlamadan önce mutlaka doktorun verdiği talimatları takip etmelidir.
Tedavi
Çoğu basit böbrek kisti, periyodik izlemenin ötesinde herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymamaktadır. Semptomlara neden olan böbrek kistleri, özellikle böbreklerden idrar veya kan akışını engelledikleri takdirde tedavi gerektirmektedir. Bu durumlarda, doktor skleroterapi adı verilen bir prosedür kullanarak kisti boşaltmayı önermektedir. Doktor skleroterapi sırasında, iğneyi kiste yönlendirmek için ultrason kullanmaktadır. Akışkan kesesi daha sonra iğne ile delinerek boşaltılmaktadır. Daha sonra, çevreleyen dokuyu sertleştirmek ve başka bir kistin oluşumunu önlemek için bölgeye bir salin çözeltisi enjekte edilmektedir. Bu işlem lokal anestezi kullanılarak ve ayaktan tedavi bazında yapılmaktadır.
Nadir durumlarda çok büyük bir kistin, genişlemesini engellemek, temizlenmesi veya çıkarılması için ameliyat gerekmektedir. Normalde bu, bir ucunda ışık ve kamera bulunan küçük bir aletle yapılır ve bu cerrahın kesiyi küçük tutmasını sağlamaktadır. Böbrek kisti operasyonu genellikle genel anestezi altında hastanede yapılmaktadır. Ayrıca enfekte durumda olan kist için, başka herhangi bir tedaviden önce antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır.
Basit böbrek kistleri normalde zararsızdır ve herhangi bir tedavi gerektirmemektedir. Böbrek içindeki kan veya idrar tıkanması nedeniyle tedavinin gerekli olduğu durumlarda, tam iyileşme çok olası bir durumdur.
Kaynakça:
medlineplus.gov
kidney.org
nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu