Civanperçemi esansiyel yağı; küçük, beyazımsı çiçekli ve tüylü yapraklı aromatik bir bitki olan civanperçeminden (Achillea millefolium) yapılır. Aynı zamanda burun kanaması adıyla da bilinirken, karahindiba ve kadife çiçeği (Asteraceae) ile aynı aileye aittir. Ve bu bitki insanlar tarafından geleneksel olarak çeşitli sağlık şikâyetleri için kullanılmaktadır. Kullanıldığı sağlık şikâyetlerinin bazıları şu şekildedir:
• Sindirim sorunları
• Yaralar, ısırıklar ve burun kanamaları
• İltihap
• Enfeksiyonlar
• Adet sorunları
• Hemoroid
• Su tutma ve yüksek tansiyon
• Diyabet
• Karaciğer fonksiyon bozukluğu
Ayrıca bazı uzmanlar civanperçemi esansiyel yağının ünlü çay ağacı yağına benzer şekilde kullanılabileceğini öne sürmektedirler. Çay ağacı yağının aksine, civanperçemi kokusu tatlı ve belirgin bir şekilde bitkiseldir. Onu benzersiz kılan, konsantre bitki pigmentlerinin bir sonucu olarak dikkat çekici mavi rengidir.
Civanperçemi Yağı Bileşikleri
Civanperçemi esansiyel yağı esas olarak chamazulen, timol, karvakrol, limonen , alfa-pinen, kafur ve borneol gibi terpenoidlerden oluşur. Fransa’da yapılan yeni bir civanperçemi yağı analizi, germacren-D ve E-nerolidol dâhil 43 uçucu bileşik keşfetmiştir. Yağ, test tüplerinde güçlü antioksidan ve antimikrobiyal aktiviteye sahiptir. Uçucu yağın tam bileşimi, nerede yetiştirildiğine bağlı olarak değişebilir.
Örneğin, Quebec’ten elde edilen civanperçemi yağı analizinde, 40’ı ilk kez rapor edilen 60’ın üzerinde bileşik tanımlamıştır. Bu arada Hindistan’da bir ekip Keşmir’de vahşi doğada yetişen ortak civanperçemi çiçek açan kısımlarından esansiyel yağda 86 bileşen bulunmuştur; fakat ana bileşenler farklıdır. Genel olarak civanperçemi esansiyel yağının potansiyel sağlık yararları hakkında herhangi bir sonuç çıkarmak zordur. Civanperçemi, toprak kompozisyonu ve iklimin büyük ölçüde farklı olduğu dünyanın birçok yerinde yetişir. Uçucu yağ hazırlama yöntemleri de farklılık gösterebilir. Bu nedenle, uçucu yağın özellikleri bir preparattan diğerine büyük ölçüde değişir. Ana aktif bileşiklerinin daha iyi standardizasyonu ve daha fazla araştırma bize ek ipuçları vermelidir.
Sağlık Üzerindeki Potansiyel Faydaları
Civanperçemi yağının faydaları yazmadan önce esansiyel yağı almadan önce bir doktorla konuşulması gerektiğini belirtmek gerekir. Ve uçucu yağlar ve aroma terapi asla onaylanmış tıbbi tedavilerin yerine kullanılmamalıdır. Civanperçemi yağı faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Tahriş olmuş cilt yatıştırıcı: Cilt bakımı için en iyi bitkiler veya uçucu yağlar arasında nadiren bahsedilir. Bununla birlikte, bilim adamları civanperçemi esansiyel yağının cilt sağlığını da destekleyebileceğini ve tahrişi potansiyel olarak hafifletebileceğini düşünmektedir, ancak şu ana kadar yapılan araştırmalar sonuçsuz kalmaktadır. Cilt tahrişi olan 23 kişi üzerinde yapılan küçük bir çalışmada, tahriş olmuş bölgeye (7 gün boyunca 2x / gün) uygulanan zeytin ve Ayçiçek yağı içinde çözülmüş civanperçemi ekstresi cildi nemlendirmiş, normal pH değerini geri kazanmış ve kızarıklığı azaltmıştır. Ancak bu çalışmada, civanperçemi esansiyel yağı değil civanperçemi ekstraktından yapılan yağ kullanılmıştır. Civanperçemi esansiyel yağının cildi yatıştırmaya yardımcı olup olmadığı bilinmemektedir, çünkü aktif bileşikleri ekstrakttan farklıdır.
Civanperçemi ayrıca koyu cilt lekelerinden veya hiperpigmentasyondan kurtulmaya yardımcı olabilir. Zararsız olmasına rağmen, bu durum cilt pigmenti melaninin kademeli olarak birikmesinden kaynaklanan büyük koyu cilt lekelerine yol açabilir. Civanperçemi yağı, cilt hücrelerinde melanin üretimini engellemiş ve cildin hiperpigmentasyonunu önlemeye veya azaltmaya yardımcı olmak için daha fazla araştırılması gerektiğini öne sürmektedir.
Enfeksiyonlar: Test tüplerinde, civanperçemi özleri ve uçucu yağlar, pamukçuklara neden olan mayayı (Candida albicans) ve neden olan farklı bakterileri inhibe etmiştir. Bu bakteriler şunlardır:
• (Örneğin, gıda zehirlenmesi ve cilt enfeksiyonları e. Coli , Staphylococcus aureus , Salmonella enteritidis ve Listeria monocytogenes [)
• Boşluklar (Streptococcus mutans , Actinomyces viscosus)
• Pnömoni (Streptococcus pneumoniae , Klebsiella pneumoniae)
• Mide ülseri
Daha ileri klinik araştırmalar, civanperçemi esansiyel yağının insanlarda bu organizmaların neden olduğu hastalıkları iyileştirip iyileştirmediğini belirlemelidir.
Enflamasyon: Civanperçemi uçucu yağında bulunan birkaç bileşik, laboratuarda anti-enflamatuar aktiviteye sahiptir. Ağızdan kullanılabilse de, uçucu yağ ağrıyı hafifletmek veya tahrişi azaltmak için doğrudan cilde uygulanır. Test tüplerinde, hem civanperçemi özü hem de uçucu yağ, enflamatuar bileşiklerin üretimini ve enflamasyonla ilişkili yolların deaktive olmasını azaltmıştır. Enflamasyonla ilişkili mekanizmlar şunlardır:
• Haberciler (NO, serbest radikaller, prostaglandinler, lökotrienler)
• Sitokinler (TNF-alfa, IL-1beta, IL-6)
• Yollar (NF-kB, s38 MAPK, ERK1/2, Akt)
• Enzimler (HNE, MMP -2, MMP-9)
• Bağışıklık hücreleri (CD4 + T hücreleri, makrofajlar)
Bu mekanizmalar insanlarda doğrulanmamıştır.
Antioksidan savunma: Civanperçemi uçucu yağı, test tüpleri ve hücrelerinde antioksidan aktivite göstermiştir. Antioksidanların genel sağlığı arttırdığı ve serbest radikallerle savaştığı düşünülmektedir, ancak civanperçemi esansiyel yağının ve bileşiklerinin insanlarda spesifik etkileri üzerine araştırmalar bulunmamaktadır.
Yan Etkileri ve Güvenlik
Alerjik reaksiyonlar ve yan etkiler: Civanperçemi tekrar tekrar cilde uygulandığında alerjik reaksiyonlara neden olabilir. En sık bildirilen semptomlar şunlardır:
• Kırmızılık
• Kaşıntı
• Egzama
Ağızdan alındığında, yan etkiler daha az yaygındır ve esas olarak şu belirtiler gözlemlenir:
• İshal
• Mide bulantısı
• Cilt tahrişi
Civanperçemi diğer Asteraceae bitkileriyle aynı alerjiye neden olan bileşenlere sahip olduğundan, papatya ailesinin bitkilerine alerjisi olan kişiler onu kullanmaktan kaçınmalıdır.
Thujone içerik endişeleri: Çeşitliliğe bağlı olarak, civanperçemi esansiyel yağı, terpenoid thujone’u farklı miktarlarda içerebilir. Ticari civanperçemi preparatları thujone içermemelidir çünkü thujone hamile kadınlarda düşüklere neden olabilir.
Toksisite Potansiyeli
Civanperçemi esansiyel yağı bir mantardaki mutasyon oranını arttırdı; özü, beyaz kan hücrelerinde toksik bir kimyasalın (mitomisin C) etkisini arttırmıştır. Bu çalışmalar, kanser gibi genetik mutasyonların tetiklediği durumlardan kaçınmak için civanperçemi dikkatli bir şekilde kullanılmasını önermektedir.
Araştırma Sınırlamaları
Yağda seyreltilmiş civanperçemi ekstraktının cilt tahrişi üzerindeki etkileri sadece küçük bir klinik çalışmada (50 kişinin altında) test edilmiştir. Uçucu yağ, cilt hiperpigmentasyonu, iltihaplanma, enfeksiyonlar ve antioksidan savunma üzerindeki potansiyel etkisi nedeniyle sadece hayvan ve hücre tabanlı çalışmalarda araştırılmıştır. İnsan çalışmalarına ihtiyaç vardır.
Civanperçemi Uçucu Yağı Nasıl Kullanılır?
Civanperçemi ile kurutulmuş çiçek ve yaprakların uçucu yağı normalde su ile buharla damıtılarak çıkarılır. Civanperçemi esansiyel yağı FDA tarafından herhangi bir koşul için onaylanmadığından resmi bir doz yoktur. Ayrıca, hiçbir klinik çalışma civanperçemi esansiyel yağını test etmemiştir. Yayınlanmış tek klinik çalışmada, insanlar 7 gün boyunca günde iki kez tahriş olmuş cilt bölgesine civanperçemi ekstraktından ( uçucu yağ değil) yapılan civanperçemi 
yağı uygulamışlardır. Bu ürün kuru civanperçemi çözülerek hazırlanmıştır. Böylece, kullanıcılar ve ek üreticiler deneyimlerine dayanarak resmi olmayan dozlar belirlemişlerdir. Genel aroma tedavisi tavsiyelerine uyma eğilimindedirler. Örneğin, sindirim sorunları ve kan akışı için civanperçemi esansiyel yağı ağız yoluyla alınabilir. Normalde taşıyıcı yağlara (hindistancevizi yağı gibi) veya damıtılmış suya eklenen uçucu yağ, küçük yaralara ve tahrişe dikkat etmek için cilde de uygulanabilir.
Civanperçemi, uzun bir kullanım geçmişine sahip geleneksel bir ilaçtır, ancak uçucu yağı hakkında çok az şey bilinmektedir. Civanperçemi esansiyel yağı belirgin şekilde tatlı ve çiçekli bir şişmeye sahiptir ve azulen içeriğinden mavi renktedir. Hayvan ve hücre bazlı deneyler, yağın iltihaplanma, tahriş ve serbest radikal hasarını azaltmaya yardımcı olan bileşikler içerebileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, sağlık etkileri hakkında herhangi bir sonuç çıkarmadan önce insan çalışmalarına ihtiyaç vardır.
Bu arada, veriler saflaştırılmış bir ürün satın alındığında ve genel aroma terapi kurallarına uyulduğu sürece civanperçemi esansiyel yağının güvenle kullanılabileceğini göstermektedir. Uçucu yağ, bir taşıyıcı yağ veya su içinde seyreltilmeli ve o şekilde cilde uygulanmalıdır. Veya dikkatle ağızdan alınmalıdır. Denemeden önce muhakkak uzman doktora danışılması tavsiye edilir.
Kaynakça:
ncbi.nlm.nih.gov
sheaterraorganics.com
rxlist.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu