Dijital ayak izi, internette gezildiğinde, başkalarıyla etkileşimde bulunulduğunda ve bir içeriğin yayınlandığında yaratılan izlenimdir. Başka bir deyişle, kasıtlı ve kasıtsız olarak internette gezinirken geride bırakılan verilerin izidir. Ziyaret edilen bir site, tarayıcıda bir çerez bıraktığında, dijital ayak izinize katkıda bulunur. Bu yazıda dijital ayak izi hakkında bilgiler bulunmaktadır.
Dijital Ayak İzlerinin Türleri
Bu veri izi, sosyal medya platformlarındaki gönderilerden, özel yazışmalardan (örn. e
-posta), ziyaret edilen web sitelerinden ve hatta çevrimiçi satın alımlardan oluşan kayıtlarındır. Dijital ayak izlerinin aktif ve pasif olarak iki ana sınıflandırması vardır. Aktif bir ayak izi, bir kişinin geride bıraktığı kasıtlı veri izi olarak tanımlanabilir. Aktif ayak izine örnek vermek gerekirse:
• Birine e-posta göndermek (birisi tarafından görülmesini isteniyorsa)
• Bir blog yayınlamak
• Sosyal medya platformlarında yayınlama (ör. Linkedin, Twitter, Instagram, Tweet, Facebook durum güncellemesi ve Instagram fotoğrafı yüklemek
• E-postalara abonelik veya metin güncellemelerini içeren formları doldurmak
Pasif ayak izi, bir bireyin internette yarattığı kasıtsız izler olarak tanımlanacağı anlamına gelmektedir. Pasif ayak izine örnek vermek gerekirse:
• Bir kullanıcının nerede olduğunu belirlemek için coğrafi konumu kullanan uygulamaları ve web sitelerini kullanma
• Reklam verenlerin kullanıcının profilin oluşturmak için derleyip analiz ettiği ve hedefli reklamlar sağlayan ürün ve etkinliklere göz atmak
Dijital Ayak İziniz Nasıl Kullanılıyor ve Neden Önemlidir?
Dijital ayak izinin büyüklüğü ve kullanıcıyı nasıl temsil ettiği ile ilgilenmek için çok sayıda neden vardır. Kamuoyuna duyurulan veriler, kullanıcıyı internet dolandırıcılığına (ör. Kimlik veya veri hırsızlığı), kuruluşlardan ve şirketlerden istenmeyen taleplere ve kişisel itibarın zarar görmesine karşı savunmasız kılar. Kullanıcının adı veya kuruluşun adı için arama sonuçları, dijital ayak izinizin bir parçası olarak düşünülebilir.
Potansiyel işverenlerin % 77’si adaylarını taramak için Google gibi arama motorlarını kullanmaktadır ve bu işverenlerin % 35’i, çevrimiçi buldukları bilgilere dayanarak bir adayı değerlendirmeden çıkardıklarını itiraf etmektedirler. Peki, işverenler adaylarının çevrimiçi profillerinde ve geçmişinde en az ne tür içerik görmeyi tercih etmektedirler? Dijital ayak izinde aşağıdakilerden herhangi birine sahip olmak, işverenlerin ve işe alım komitelerinin % 45 ila 85’ini cevaplarını olumsuz kılabilir.
• Yasadışı uyuşturucu tüketiminin referansı
• Belgelenmiş alkol tüketimi
• Silahlara referanslar
• Küfür kullanımı
• Hatta kötü yazım ve dilbilgisi
• Mugshots (Tutuklanma resmi)
Aynı istihdam zinciri üzerinde devam edildiğinde, sosyal medyadaki uygunsuz ve filtrelenmemiş davranışların erken işten çıkarılmaya yol açtığı durumları da vurgulamak faydalı olacaktır. Herkes böyle bir hikayeye bir veya iki kez rastlamıştır ve sayısız profesyonelin aşağıdaki nedenlerle pozisyonlarını kaybettiği örnekleri mevcuttur.
• Yeni bir müşteriyi resmi lansmanlarından önce zamanından önce paylaşan bir Genç Pazarlama Yöneticisi gibi gizli bilgileri sızdırmak
• AIDS salgını ile ırk arasında açıklanamaz bir bağlantı kuran İletişim Direktörü gibi önyargılı yazılar (örneğin, ırkçı veya cinsiyetçi) yazmak
• Bir devlet okulu öğretmeni gibi, okul gerekçesiyle uyuşturucu alımına atıfta bulunan uygunsuz içerik (ör. Çıplaklık veya uyuşturucu kullanımı) paylaşmak
• İşverenler, müşteriler veya paydaşlar hakkında şikayette bulunmak veya onlara hakaret etmek, örneğin bir pazarlamacının müşterilere küfür kullanarak hakaret etmesi
Sonuç olarak, dijital ayak izimiz profesyonel fırsatları açıkça etkilemektedir.
Dijital Ayak İzi Nasıl Yönetilebilir?
Dijital ayak izinin istenilenden daha fazla bilgi paylaşmamasını sağlamak için bzaı adımlar vardır. Bu adımlar şu şekildedir:
Adını Farklı Arama Motorlarından Araştırarak Gelecekteki Bildirimler İçin Uyarı Ayarlamak
Öncelikle ve en önemlisi, dijital ayak izini yönetme ve koruma konusunda endişelenmeden önce internette hangi bilgilerin dolaştığını belirlemek gerekmektedir. Çoğu kişi, elde edilen sonuçlara şaşırır, örneğin, ikisinin de en güncel sürümleri de dahil olmak üzere ikametgah adreslerinin ve telefon numaralarının geçmişini internette görebilir. Kendisini rahatsız eden ayrıntıları belirledikten sonra, olumsuz içeriği kaldırmaya başlayabilir. Talkwalker veya Google uyarılarını kullanarak bir uyarı oluşturmak, ortaya çıkan yeni içerikten kendisini haberdar ederek gelecekteki yönetimi kolaylaştırır.
Farklı E-Posta Adreslerine Sahip Olmak
Tıpkı iş ve kişisel finansın ayrı tutulması gibi, dijital varlıklarda da aynı önlemleri almak gerekir. Böylece profesyonel ve kişisel hesaplar birbirleriyle otomatik olarak ilişkilendirilmez. İşe alma yöneticilerinin, e-posta adresine bağlı sosyal hesapları kullanması olağan hale gelmiştir. Ayrı bir iş e-postası kullanarak, kişisel sosyal profillerini ve kurumsal imajı arasına bir derece daha ayrım yapılabilir. Bu bilgisayar korsanlarını engellemek için tümünü yakalama e-postalarını kullandığı noktalarda 
koruma sağlayacaktır. Veri ihlali durumunda farklı e-posta adresleri de yardımcı olur. Kötü adamlar bir veritabanını kırdığında, e-posta ve şifre kombinasyonlarını ararlar. Farklı e-posta adresleri kullanırsa, bilgisayar korsanlarının kişinin bir hesabını diğeriyle eşleştirmesini zorlaştırır. Bunu yapmanın bir yolu, kişinin kendi web sitesi etki alanına sahipse tümünü yakalama e-posta adresi oluşturmaktır. İşe alımlarda kişinin sosyal profillerini bulup bulmaması tamamen başka bir konudur, ancak ikincil e-posta hesaplarına sahip olmak, profilleri bulmaları için başka bir adım veya engel oluşturur.
Sosyal Medya Platformlarında Gizlilik Ayarlarını Yapmak
Gizlilik ayarları oluşturmak ve sosyal medya akışlarına erişebilecek için kişileri düzenlemek, özel ve kamusal alanlar arasında sınırlar oluşturmada faydalıdır. Tabii ki, bu ifadeye uyan birkaç uyarı vardır. İlki, her platformun bunlardan yararlanmak için sahip olduğu tam ayarları anlamaktır. İkinci olarak, mahkemeler özel materyallerin uygunsa keşfedilebilir olduğuna karar verdiği için ortamların yanılmaz olmadığını kabul etmek gerekir.
Tüm Faaliyetlerde Dikkatli Olmak ve Fazla Paylaşımdan Kaçınmak
İnternetin inanılmaz derecede uzun bir hafızası vardır, bu yüzden sadece ailenin, patronların ve diğer paydaşlarınızın görmesini istendiği izlenimle uyumlu içerik yayınlanması gerekir. Olumsuz yorumlardan ve şüpheli görüntülerden uzak durmak, çevrimiçi ortamda olumlu ve nazik bir imajı destekleyen paylaşımlar yapılmalıdır.
Olumlu Dijital Ayak İzinin Faydaları Nelerdir?
Dijital ayak izi, kişisel markanın veya çevrimiçi oluşturulan küratörlü itibarın büyük bir parçasıdır. Dijital ayak izi, kişinin kendisinin ve işinin doğru bir temsili olmasını sağlamak için zaman harcamaya değer bir kavramdır. Pozitif bir dijital ayak izine sahip olmak aşağıdaki faydaları sağlayabilir:
• Fırsat artışı: Kişilerin kullanıcıya ve markasına güvenme olasılığı daha yüksektir, bu da daha iyi büyüme fırsatlarına yol açabilir.
• Daha yüksek kâr: Çevrimiçi olarak büyük itibara sahip kişiler tarafından yönetilen markalar, ürünlerini satarken daha kolay satabilir. Çünkü insanların çoğu internette vakit geçirme eğilimindedir. Bu da satın alma ve kullanıcıyı başkalarına tavsiye etme olasılıkları daha yüksek kılan bir durumdur.
• Daha az risk: İnsanlar kalabalıkla hareket ederler ve dijital ayak izi kötüyse, üstesinden gelinmesi zor olabilecek olumsuz bir duyguyu devam ettirebilirler.
• İtibarını koruma: Kullanıcı kendisinin topluluğun olumlu ve yararlı bir parçası olduğunu kanıtladıysa, bir skandaldan negatif bir dijital ayak izine sahip birinden daha kolay kurtulabilme şansı vardır.
Günümüzde her sektörde ve alanda internetin erişimini üst safhadadır. Pozitif bir dijital ayak izin ile çevrimiçi faaliyetlerde ve etkileşimlerde bulunarak birçok fırsatı yakalamak daha kolay hale gelebilir. Fakat negatif olması durumunda kaçırılacak fırsatlarda göz ardı edilmemelidir.
Kaynakça:
https://techterms.com/definition/digital_footprint
https://www.internetsociety.org/tutorials/your-digital-footprint-matters/
https://www.rasmussen.edu/student-experience/college-life/what-is-digital-footprint/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu
dijital ayak izi nedir, dijital ayak izi yönetimi ve internet izleri ile ilgili güzel bir yazı teşekkür ederim.