Hiponatremi, kandaki sodyum seviyeleri çok düşük olduğunda ortaya çıkar. Belirtileri uyuşukluk, zihin bulanıklığı ve yorgunluk içerir. Böbrek yetmezliği gibi altta yatan durumlardan veya çok fazla su içmek veya belirli ilaçları almak gibi diğer faktörlerden de kaynaklanabilir. Sodyum, vücuttaki su ve diğer maddelerin seviyelerini düzenlemede önemli bir rol oynayan bir elektrolittir. Düşük bir sodyum seviyesinin tanımı litre başına 135 (mEq/L) altındadır.
Sodyum seviyesinde durum kötüleştikçe, aşağıdaki gibi belirtilerle karşılaşılabilir:
•Kusma
•Kas seğirmesi
•Nöbetler
Seviyeler 125 mEq/L’nin altına düştüğünde ciddi hiponatremi ortaya çıkar. Aşırı düşük sodyum seviyelerinden kaynaklanan sağlık sorunları ölümcül olabilir. Hiponatremi, doktorların karşılaştığı en yaygın elektrolit bozukluğudur ve kanserli insanlar arasında daha yaygındır.
Belirtiler
Hafif hiponatremi bazı semptomlara neden olmayabilir. Belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;
•Zihinde bulanıklık
•Halsizlik
•Baş ağrısı
•Yorgunluk ve düşük enerji
•Mide bulantısı
•Huzursuzluk
Durum kötüleşirse, özellikle yaşlı erişkinlerde ciddi semptomlara neden olabilir. Şiddetli belirtiler arasında şunlar gözlemlenebilir:
•Kusma
•Kas zayıflığı, spazmlar ve seğirmesi
•Nöbetler
•Koma
Hiponatremi, aşırı vakalarda ölüme neden olabilir.
Sebepleri Nelerdir?
Sodyum seviyelerinin düşmesine neden olabilecek diğer tıbbi durumlar ve faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz;
•İshal veya kusma
•Kalp yetmezliği
•Böbrek hastalığı
•Karaciğer hastalığı
•İlaç kullanımı
•Uygunsuz ADH salgılanması sendromu (SIADH)
SIADH’li insanlar, sodyum seviyesini düşürebilen aşırı miktarda anti-diüretik hormon (ADH) üretir. Diğer sebepler şunlardır:
•Çok fazla su içmek.
•İlaç kullanımı: Rekreasyonel ekstazi’yi yeniden almak, bazı durumlarda ciddi hiponatremi riskini arttırır. Ekstazi kullanımından kaynaklanan hiponatremi, özellikle kadınlarda ölümcül olabilir.
•Hormon bozukluklar: Bunlar arasında bedenin kortizol ve aldosteron hormonları üretimini azaltan Addison hastalığı ve düşük tiroid hormon seviyeleri ile karakterize hipotiroidizm sayılabilir.
Risk Faktörleri
Bazı ilaçlar hiponatremi riskini artırabilir. Risk artıran faktörlerden bazıları aşağıdaki gibidir;
•Yaş
•SIADH veya böbrek, kalp veya karaciğer hastalığı gibi özel durumlara sahip olmak
•Belirli diüretikler, antidepresanlar veya ağrı kesicilerin alınması
•Ekstazi almak
•Aşırı miktarda su içmek
•İnsanların hızla su içmesine neden olabilecek yoğun egzersiz yapmak
Teşhis
Hiponatremi riski taşıyan veya semptom geliştiren kişiler, acil tıbbi tedaviye ihtiyaç duyabilecekleri için hemen doktorlara görünmelidir. Kusma, nöbet veya bilinç kaybı gibi semptomları olan kişiler için acil müdahale etmek gerekir. Ambulans çağırmalı veya en yakın acil servise gitmelidirler .Düşük sodyum seviyelerini teşhis etmek için, doktor tıbbi öykü alacak, fiziki muayene yapacak ve kan testi isteyecektir. Kan testi düşük sodyum seviyelerini gösteriyorsa, doktorun nedenini belirlemek için tipik olarak ek testler yapması gerekebilir.
Tedavi
Kandaki sodyum seviyelerini geri yükleme: Yaşam tarzı faktörlerinden veya ilaçlardan kaynaklanan hafif ila orta şiddette hiponatremiye sahip olanlar, aşağıdakileri yaparak sodyum seviyesini normal seviyelere çıkarabilirler:
•Daha az sıvı içmek (genellikle günde 1 litreden az )
•İlaç dozunu ayarlamak veya ilaçları değiştirmek
Ciddi semptomları olan kişiler, genellikle sodyum seviyelerini normale döndürmek için hastaneye yatış ve intravenöz (IV) sodyum tedavisi gerektirir. Ayrıca nöbetleri veya diğer hiponatremi semptomlarını tedavi etmek için ilaç gerekebilir.
Altta yatan nedeni tedavi etmek: Hiponatreminin altında yatan neden tıbbi bir durum veya hormonal bozuklukta ise, insanlar genellikle daha fazla tedaviye ihtiyaç duyabilir. Örneğin, karaciğer, böbrek veya kalp problemleri olan insanlar ilaç veya cerrahi tedavi alabilirler. Böbrek problemleri sıklıkla diyaliz gerektirir ve karaciğer veya kalp rahatsızlığı olan kişilerin nakil ihtiyacı olabilir.
Tiroid bozukluğu olan kişiler genellikle semptomlarını yönetebilir, ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte hiponatremi ve diğer komplikasyonları önleyebilirler. SIADH genellikle hiponatremiyi önlemek için sürekli tedavi gerektirir. Bu durumu olan kişilerin sıvı alımını kısıtlaması, tuz tabletleri alması veya ilaç kullanması gerekebilir.
Şikayeti Önleme
Elektrolit içeren spor içecekleri, yoğun egzersizlerden sonra kandaki düşük sodyum seviyelerinin önlenmesine yardımcı olabilir. Düşük kan sodyum seviyelerini önlemek için aşağıdakiler yapılabilir:
•Aşırı miktarda su içmekten kaçınılmalı
•Yoğun egzersiz sırasında sporcu içecekleri tüketilmeli
•Ekstazi alınmamalı
•Tıbbi durumlar için tedavi aranmalı
•İlaç kullanımı hakkında doktorla görüşülmeli
•Kusma veya ishal devam ederse tıbbi yardım istenmeli
Sodyum düzeyi düşük olan insanlar için görünüm, durumun ciddiyetine ve altta yatan nedene bağlıdır. Hızlı gelişen akut hiponatremi, daha uzun bir başlangıç süresi olan kronik vakalardan daha şiddetlidir. Ciddi durumlarda, hiponatremi ölümcül olabilir. Görüşlerini geliştirmek için, insanlar hiponatremi semptomlarının farkında olmalı ve herhangi biriyle karşılaşırlarsa derhal tıbbi yardım almalıdırlar. Düşük sodyum seviyesi riski olanların özellikle uyanık olması gerekir.
Kaynakça:
webmd.com
medlineplus.gov
verywellfit.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu