Duygusal Zeka kavramı, bir zeka türü olmakla birlikte İngilizce olarak EQ olarak ifade edilmektedir. Tanım itibariyle bakılırsa duygusal zeka; insanların kendilerinde bulunan karmaşık duyguları anlaması ve bu doğrultuda karşısındaki insanların da duygusal anlamdaki ifadelerini çözümleme becerisini ifade etmektedir.
Bakıldığında oldukça karmaşık ve zor gözüken duygusal zeka ile ilgili yapılan araştırmalar son yıllarda oldukça artış göstermiş fakat bu karmaşık yapı nedeniyle bilim adamları bu konu üzerinde uzlaşamamaktadır. Bu da, bilim adamlarının duygusal zeka üzerinde birbirlerinden farklı yorumlar getirmesine neden olmaktadır.
Duygusal zeka, başkalarının duygularını anlama ve daha da ötesi bu duyguları yönlendirme yeteneğidir. Bu zeka türü, özellikleri itibariyle de modern psikolojinin son yıllarda en fazla ilgilendiği alanlardan birisi olmayı başarmış durumdadır. Duygusal zeka, bilim insanları tarafından bir beceriyi ifade ederken, kapasite kavramı da bu zeka türüyle yakından alakalı bir şekilde kullanılmaktadır. Bunun nedeni ise, duygusal zekada ilk önce kişi kendi karmaşık duygularını anlamaktadır. Ardından ise, kişi karşısındakinin duygularını anlamada ve de çok daha önemlisi bu duyguları yönlendirmektedir. Bakıldığında oldukça zor ve yetenek isteyen bu iş için, bilim adamları kapasite kavramından söz etmektedirler.
Duygusal zeka, geliştirilme ve kapasite artışına olanak sağlama özelliğine sahiptir. Böylece kişi hem kendi hem de karşısındaki insanın duygularını daha iyi anlamakta ve de yönlendirmektedir. Duygusal zekanın ne olduğunu dair geçen beceri ve kapasite kavramları, bilim adamları çevresinde tartışma konusu olmuştur. Modern psikoloji alanında çalışmalarda bulunan bazı psikologlar duygusal zekayı, duygusal zeka ve duygusal bilgi olarak iki alanda incelerken, kimi psikologlar ise duygusal zekanın geliştirilemeyeceğini savunmaktadırlar.
Bu tartışmaların oluşmasında en büyük neden ise, duygusal zekanın diğer zeka türlerine oranla daha soyut yapıda olması ve tanımından da anlaşılacağı gibi karmaşık yapıda bulunmasıdır. Bu durum da, yorumların kendi bilgi ve tecrübeye göre şekillenmesine neden olan bir etkendir. Aynı zamanda duygusal zekanın IQ derecesinin tam olarak ölçülebilmesinin mümkün olmaması, bu tartışmaların artmasına neden olan bir diğer etkendir.
Modern psikoloji bilimi, zihinsel zeka yani IQ’nun güvenli ve doğru bir şekilde ölçülebilmesi adına güvenirliliği fazla olan test araçları geliştirmektedir. Fakat zihinsel zekayı ölçmek için geliştirilen test araçları, EQ yani duygusal zeka için geçerli değildir. Öyle ki, zihinsel zekayı ölçmek için kullanılan test araçları ölçmeyi tam olarak doğru bir şekilde yapamazken, yetenek ve kapasite kavramlarının kullanıldığı duygusal zekanın ölçülmesi oldukça zordur. Modern psikoloji biliminde, duygusal zekanın ölçülebilmesi için kullanılmakta olan bir test aracı ya da uygulama bulunmamaktadır. Zihinsel zeka ölçümlerinde bireyin sahip olmuş olduğu deneyim ile duygusal bilgi zeka arasındaki ilişkinin tespiti oldukça zordur. Fakat bu zorluk, EQ ile zeka arasında bir bağlantının olmadığı anlamına da gelmemektedir.
Duygusal zekanın ölçülmesinde karşılaşılan sorunlar, bu konudaki araştırmaların daha fazla artmasına ve de ayrıntılı olmasına neden olmaktadır. Doğası ve özellikleri bakımından bakıldığında oldukça karmaşık ama bir o kadar da sistematik bir yapıyı ifade eden duygusal zeka hakkında bilim insanlarınca yapılan tartışmalar sürmektedir.
Bazı psikologlar duygusal zekanın doğuştan geldiğini ve geliştirilemeyeceğini düşünürken, diğer kesim ise duygusal zekanın bir yetenek olduğunu ve bu yeteneğin geliştirilebileceğini söylemektedir. Bu konuda söylenenler, ne olursa olsun bir duygusal zeka kavramı vardır ve bu zeka kişinin kendi ve karşısındakinin duygularını anlamada, ardından ise karşısındakinin duygularını yönlendirmesini ifade etmektedir. Yapılan tartışmalar ise, bu işin bir yetenek olup olmadığı, geliştirilebileceği ve ölçümü hakkında yapılmaktadır.
Yazar:Erdoğan Gül