Edebiyatta 10 Ortak Tema

Bir kitabın temasına bakıldığında atıfta bulunulan konular, tüm hikâye boyunca uzanan evrensel bir fikir, ders veya mesajdan oluşmaktadır. Her kitabın bir teması vardır ve çoğu kitapta aynı temalar işlenmektedir. Bir kitabın birçok teması olması da yaygındır. Bir tema, basit bir dille tekrarlanan güzellik örnekleri gibi bir modelde görünebilir. Ya da tema, savaşın trajik ve asil olmadığını kademeli olarak fark etmenin bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Kitaplarda bulunan temalar genellikle yaşam veya insanlar hakkında öğrenilen derslerden ibaret olmaktadır.

Bir Tema Nasıl Tespit Edilir?

Bir kitabın temasını bulmak bazı kişiler için zor olabilir çünkü tema kişinin kendisinin belirlediği veya odaklandığı bir konu değildir veya basit kelimelerle ifade edilen bir şey değildir. Basit kelimelerle ifade edildiğini bulduğunuz bir şey değil. Tema, kitaptan çıkarılan bir mesajdır ve bu mesaj kitabın ana konusu içinde sürekli görünen ve yeniden ortaya çıkan semboller veya bir motif tarafından tanımlanır. Bir kitabın temasını belirlemek için kitabınızın konusunu ifade eden bir kelime seçilmelidir ve seçilen bu kelime yaşamla ilgili bir mesaja dönüştürülecek bir kelime olmasına dikkat edilmelidir.

Yaygın Olarak Kullanılan Kitap Teması

Kitaplarda sayısız tema varken, bunlardan birkaç yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu evrensel temalar, hem yazarlar hem de okuyucular arasında popülerdir çünkü bunlar, kişinin bağlantı kurabileceği deneyimlerden oluşmaktadır. Kitap temasını bulurken en çok kullanılan on tema üzerinden yola çıkılırsa bulması daha kolay olur. Bununla birlikte, herhangi bir edebiyat eserin içerdiği mesaj aşağıda sıralanacak bu mesajlardan çok daha derin olabilir. Ancak en çok kullanılan evrensel temalar bir kitabın veya edebi eserin temasını bulmak için bir yol haritası çizmeye yardımcı olacaktır.

Yargı

Muhtemelen en yaygın temalardan biri yargıdır. Bu kitaplarda, bir karakter, ihlalin gerçek olup olmadığı ya da başkaları tarafından yanlış olarak algılanıp algılanmadığı konusunda farklı olduğu ya da yanlış yaptığı için yargılanır. Klasik romanlar arasında The Scarlet Letter (Kırmızı mektup), The Hunchback of Notre Dame (Notre Dame’ın kamburu), To Kill a Mockingbird (Bir alaycı kuş öldürmek için) yargı içeren kitap örneklerinden bazılarıdır. Bu masalların kanıtladığı gibi, yargı her zaman adaletli olmayabilir.

Hayatta Kalma

İyi bir hayatta kalma öyküsünde büyüleyici bir anlatım vardır, burada ana karakterlerin sırf başka bir gün yaşamak için sayısız riskin üstesinden gelmesi gerekir. Jack London’ın neredeyse tüm kitapları bu kategoriye girer çünkü karakterleri genellikle doğayla savaşır. Sineklerin Efendisi, yaşam ve ölümün hikayenin önemli parçaları olduğu bir diğer örnektir. Michael Crichton’un Kongo ve Jurassic Park kitapları kesinlikle bu temayla yazılmışlardır.

Barış ve Savaş

Barış ve savaş arasındaki çelişki, yazarlar için popüler bir konudur. Çoğunlukla karakterler, barış günlerinin gelmesini ümit ederken ya da savaştan önceki güzel hayatı anımsarken, çatışmanın kargaşasına odaklanabilir de. Rüzgâr gibi geçti gibi kitaplar savaş öncesi, sırası ve sonrasını gösterirken, başka kitaplarda savaş zamanının kendisine odaklanılabilir. Ernest Hemingway’in Batı Cephesinde, Her Şey Sessiz, Çizgili Pijamalı Çocuk ve Çanlar Kimin İçin Çalıyor, savaş ve barış temasının işlendiği bu tür örneklerden sadece birkaçıdır.

Aşk

Aşkın evrensel gerçeği edebiyatta çok yaygın bir temadır ve sayısız örneğini bulunur. O boğucu aşk romanlarının da ötesine geçmektedir. Hatta aşk teması bazen diğer temalarla iç içe geçmektedir. Jane Austen’ın Gurur ve Önyargı veya Emily Bronte’nin Uğultulu Tepeler gibi kitapları dünyaca ünlü aşk temalı kitaplar arasındadır. Modern bir örnek için, Stephenie Meyer’in Twilight (Alacakaranlık)serisi gösterilebilir.

Kahramanlık

İster sahte kahramanlık ister gerçek kahramanlık eylemleri olsun, bu temaya sahip kitaplarda sık sık birbiriyle çelişen değerler bulunmaktadır. Homeros’un The Odyssey kitabı buna en güzel örnektir. Ve bu tür örnekler Yunan klasik edebiyatında bunu oldukça sıkça görülmektedir. Bunu Üç Silahşörler ve Hobbit gibi daha yeni kitaplar da da görmek mümkündür.

İyi ve Kötü

İyinin ve kötünün bir arada bulunması bir başka popüler temadır. Genellikle savaş, yargılama ve hatta aşk gibi bu diğer temaların çoğunun yanında bulunur. Harry Potter ve Yüzüklerin Efendisi serisi gibi kitaplar bunu ana tema olarak kullanırlar. Diğer bir klasik örnek ise Aslan, Cadı ve Dolap kitaplarıdır.

Yaşam Döngüsü

Yaşamın doğumla başlayıp ölümle bittiği fikri yazarlar için yeni bir şey değildir, çoğu yazar bunu kitaplarının temalarına dahil etmektedir. Bazıları Dorian Gray’in Portresi kitabındakindeki gibi ölümsüzlüğü keşfedebilir. Leo Tolstoy’un Ivan Ilych’in Ölümü gibi diğer bir örnekte de ölümün kaçınılmaz olduğunu anlaması için bir karakteri adeta şok etkisi yaratmıştır. F. Scott Fitzgerald’ın Benjamin Button’ın Tuhaf Hikayesi gibi bir hikâyede, yaşam döngüsü temasını tamamen altüst eden farklı bir açıdan işleyen bir kitap örneğidir.

Acı

Fiziksel ıstırap ve iç ıstırap vardır ve her ikisi de genellikle başkalarıyla iç içe geçmiş popüler temalardır. Fyodor Dostoevsky’nin Suç ve Ceza kitabı gibi suçluluk kadar aynı zamanda acı da doludur. Diğer bir örnekte Charles Dickens, Oliver Twist isimli kitabında yoksul çocukların fiziksel acı hikayeleri anlatılmaktadır.
Aldatma
Bu tema birçok örneği ve farklı yönleri vardır. Aldatma fiziksel veya sosyal olabilirken tamamen başkalarından sır saklamakla ilgilidir. Örneğin, Huckleberry Finn’in Maceralarında birçok yalan anlatılmaktadır ve William Shakespeare’in oyunlarının çoğu bir düzeyde aldatma üzerine odaklanmamaktadır. Birçok kitapta gizemli bir çeşit aldatma hikayesi vardır.

Yaşlanma

Büyümek kolay değildir, bu yüzden pek çok kitap reşit olma temasına dayanmaktadır. Bu, çocukların veya genç yetişkinlerin çeşitli olaylarla olgunlaştığı ve bu süreçte değerli yaşam dersleri öğrendiği bir durumdur. The Outsiders (Yabancılar) ve The Catcher in the Rye (Çavdar tarladaki çocuklar) gibi kitapları bu temayı çok iyi kullanarak hikayelendirme yapılan örnekler arasındadır.

Kaynakça:
https://writersedit.com/fiction-writing/10-most-popular-literary-theme-examples/
https://canyons.instructure.com/courses/1414866/files/88973637/download?wrap=1

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu