Fransız Ressam Rosa Bonheur

dRosa Bonheur (16 Mart 1822 – 25 Mayıs 1899), günümüzde Metropolitan Museum of Art koleksiyonunun bir parçası Horse Fair (1852-1855) resmi ile tanınan bir Fransız ressamdır. Ayrıca 1894 yılında Fransa’nın Cross of the Legion of Honor ödülünü alan ilk kadın ressamdır. Marie-Rosalie Bonheur, 1822 yılında Sophie Marquis ve Raimond Bonheur’un dört çocuğunun en büyüğü olarak dünyaya gelmiştir. Annesi Avrupa aristokrasisine alışmış kültürlü bir genç bayan babası ise orta derecede başarılı bir sanatçı olan halktan bir kişidir. Bonheur’un henüz 11 yaşındayken annesi Sophie Marquis, 1833 yılında hastalığa yenik düşerek vefat etmiştir. Babası Raimond Bonheur daha sonra isminin yazılışını Raymond olarak değiştirmiştir. Kendisi 19. yüzyılın ilk yarısında aktif olan Fransız siyasi grubunun bir üyesi olan bir San Simonyan’dır. Babasının siyasi görüşü, kızının resmettiği gerçekçi konuları açıklayabilen romantik hareketin duygusallığını ve en büyük kızına davrandığı göreceli eşitliği reddetmiştir.
Bonheur, babası tarafından resim eğitimi almıştır. Kızının erken dönem yeteneklerini görünce, dönemin en ünlü kadın sanatçılarından biri olan Madame Elisabeth Vigée Le Brun’un (1755-1842) ününü geçeceği konusunda ısrar etmiştir. Gençliği sırasında aile, politik olarak aktif babalarını Bordeaux’dan Paris’e kadar takip etmiştir. Aile maddi olarak mücadele etmiş ve ilk anıları bir küçük daireden diğerine taşınmak olmuştur. Bununla birlikte, Paris’te geçirdiği zaman, onu birçok sosyal huzursuzluk da dâhil olmak üzere Fransız tarihinin ön saflarına maruz bırakmıştır. 1833 yılında yeni dul kalan babası, genç kızını terzi olarak çırak yapmaya çalışmış ve ona mali açıdan uygulanabilir bir meslek edinmeyi ummuştur, ancak isyankâr çizgisi onu başarılı olmaktan alıkoymuştur. Sonunda, bildiği her şeyi öğrettiği stüdyoda kendisine katılmasına izin vermiştir. Akademi’ye kadınların girmesine izin verilmediğinden dolayı hem gençliği hem de cinsiyeti ile öne çıktığı Louvre’a 14 yaşında kaydolmuştur. Sanatçının cinselliği hakkında kesin bir sonuca varmak imkânsız olsa da, Bonheur, Micas Bonheur’un babasından sanat dersleri aldığında 14 yaşında tanıştığı Nathalie Micas’ta ömür boyu bir arkadaşlık kurmuştur. Bonheur, Nathalie’nin 1889 yılındaki ölümüne kadar süren bu ilişki nedeniyle ailesinden giderek uzaklaşmıştır.

Erken Başarı

1842 yılında Raymond Bonheur yeniden evlenmiş ve yeni eşinin aileye girmesinden dolayı Rosa’yı küçük kardeşlerine bakmaktan kurtarmış ve böylece resim yapması için daha fazla zaman tanımıştır. 23 yaşına geldiğinde, yetenekli hayvan tasviriyle çoktan dikkat çekmiş ve çalışmaları için ödüller kazanması alışılmadık bir durum olmuştur. Ayrıca 1845 yılında Paris Salonunda ilk ödülünü kazanmıştır. Deneklerini gerçekçi bir şekilde tasvir etmek için, anatomiyi incelemek için hayvanları parçalara ayırmıştır. Sadece minyon değil, her şeyden önce kadın olduğu için varlığının sorgulandığı mezbahada saatler geçirmiştir. Ayrıca, Barbizon Okulu’nun çalışmalarını ve aralarında Paulus Potter’ın da bulunduğu Hollandalı hayvan ressamlarını çalıştığı Louvre’a sık sık gitmiştir. Paris’te yaşamasına rağmen çağdaş sanattan etkilenmemiş ve tüm hayatı boyunca büyük ölçüde bihaber kalmıştır.

Feminizm

Bonheur’un feminizmi o zamanın tipik bir örneği olmuştur, hem Fransız Devrimi sonrası aydınlanma hem de özgürlük duygusundan etkilenirken, aynı zamanda orta sınıf uygunluk duygusuyla da engellenmiştir. Liberal düşünceyi benimseyen birçok yazar ve sanatçı, kadınların özgürleşmesini ikiyüzlü bir şekilde eleştirmiştir. Hayatı boyunca erkek kıyafetleri giymiş, ancak her zaman bunun politik bir açıklamadan ziyade bir kolaylık meselesi olduğunu ısrar etmiştir. İmparatoriçe Eugénie’nin 1864 yılında onu ziyarete geldiği zamanlar da dâhil sık sık bilinçli olarak kıyafetini daha uygun kadın elbisesiyle değiştirmiştir. Sanatçının aynı zamanda bir erkeğin yaptığı gibi sigara içtiği ve ata bindiği de bilinmektedir, buda kibar toplumda heyecan yaratmıştır. Bonheur, açık sözlü savunması sanatçının kadınların sanatsal başarılarının eşitliğini yansıtan çağdaş Fransız yazarı George Sand’in (Amantine Dupin’in takma adı) büyük bir hayranıymış. Aslında, 1849 tarihli Nivernais’deki Plowing adlı resmi, Sand’ın pastoral romanı La Mare au Diable’dan (1846) esinlenmiştir.

At Resim Sergisi

1852 yılında Bonheur, en ünlü eseri The Horse Fair’i yapmıştır. Paris’teki Boulevard de l’Hôpital’deki at pazarından esinlenen Bonheur, kompozisyonunu planlarken rehberlik etmesi için Théodore Géricault’un çalışmalarına bakmıştır. İnsanlar görmek için galeriye akın ettikleri için resim hem kritik hem de ticari bir başarı kazanmıştır. İmparatoriçe Eugénie ve Eugène Delacroix tarafından övgüyle karşılanmıştır. Bonheur, ayrıntılı ve enerjik kompozisyonuna atıfta bulunarak, ona kendi Parthenon Frizi adını vermiştir. At resim sergisi için, geleneksel olduğu gibi Onur Lejyonu Haçı’na borçlu olan birinci sınıf bir madalya ile ödüllendirilmiştir, ancak kadın olduğu için bu reddedilmiştir. Resmi olarak ödülü 1894 yılında kazanmış ve bunu alan ilk kadın olmuştur. Resim sergisi bir baskı haline getirilmiş ve nesiller boyu sanatçıları etkilediği okul odalarına asılmıştır. Resim, Bonheur’un yeni bayii ve temsilcisi Ernest Gambard’ın müdahalesiyle Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri’ne de turneye çıkmıştır. Gambard, sanatçının yurtdışındaki itibarını desteklemekten sorumlu olduğu için Bonheur’un devam eden başarısında etkili olmuştur.

Yurt Dışı Tecrübesi

Ülkesi Fransa’da başarıya ulaşmasına rağmen, çalışmaları yurtdışında daha da coşkuyla karşılanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nde resimleri, demiryolu patronu Cornelius Vanderbilt toplanmış ve İngiltere’de Kraliçe Victoria’nın hayran olduğu bilinmektedir. Ayrıca at resim sergisini 1887 yılında Metropolitan Sanat Müzesi’ne bırakmıştır. 1860’lı yıllardan sonra Fransız Salonlarında sergilenmediği için, çalışmalarına memleketinde çok daha az saygı görmüştür. Aslında, yaşlandıkça ve kendine özgü pastoral gerçekçilik tarzı onunla birlikte yaşlanmış, komisyonlarla gerçek sanatsal ilhamdan daha çok ilgilenen bir gerileyen olarak görülmüştür. İngiltere’deki başarısı önemliymiş, ancak çoğu, Bonheur’un büyük kahramanı Theodore Landseer tarafından yapılanlar gibi İngiliz hayvan tablolarıyla benzerliklerini paylaşma tarzını görmüştür.

Daha Sonraki Yaşamı

Bonheur, resimlerinden elde ettiği gelirle rahat bir şekilde yaşayabilmiştir ve 1859 yılında Fontainebleau ormanı yakınlarındaki By’de bir şato satın almıştır. Orada şehir yaşamından uzaklaşmış ve resim yapabileceği geniş bir hayvanat bahçesi yetiştirmeyi başarmıştır. Köpekleri, atları, çeşitli kuşları, domuzları, keçileri ve hatta köpekmiş gibi davrandığı dişi aslanlara sahip olmuştur. Babası gibi, Bonheur de Amerika Birleşik Devletleri’nde, özellikle Amerika Batı’yla sürekli bir ilgiye sahip olmuştur. Buffalo Bill Cody, 1899 yılında Vahşi Batı Şovu ile Fransa’ya geldiğinde, Bonheur onunla tanışmış ve portresini yapmıştır. Yaşlandıkça kapısına gelen hayranları ve ünlülere rağmen, arkadaşlarıyla gittikçe daha az ilişki kurmuş, bunun yerine, çoğu zaman bazı insanlardan daha fazla sevgi kapasitesine sahip olduğunu belirttiği hayvanlarıyla vakit geçirmiştir.

Ölüm ve Miras

Rosa Bonheur 1899 yılında 77 yaşında ölmüştür. Mirasını, arkadaşı ve biyografi yazarı Anna Klumpke’ye bırakmıştır. 1945 yılında Klumpke öldüğünde külleriyle birlikte Nathalie Micas ile birlikte Paris’teki Père Lachaise Mezarlığı’na gömülmüştür. Bonheur, Legion of Honor’un bir subayı olmanın yanı sıra, İspanya kralı tarafından Isabella Kraliyet Nişanı Komutan Haçı ile Belçika kralı tarafından Katolik Haçı ve Leopold Haçı ile ödüllendirilmiştir. Ayrıca Londra’daki Kraliyet Suluboyacılar Akademisi’nin Onursal Üyesi seçilmiştir. Bununla birlikte, Bonheur’un yıldızı, Fransa’daki empresyonizm gibi yeni sanat akımları karşısında sanatsal muhafazakarlığının değişmeden kaldığı yaşamının sonuna doğru gölgede kalmış ve çalışmalarını gerileyen bir ışık altında bırakmaya başlamıştır. Birçoğu Bonheur’u çok ticari olarak düşünmüştür ve sanatçının aralıksız üretimini, sipariş üzerine ilhamsız tablolar çıkardığı bir fabrika olarak nitelendirmiştir.
Bonheur hayatı boyunca çok ünlü olmuş, sanat yıldızı olarak anılmıştır fakat ölümünden sonra bu ününü kaybetmiştir. Popülerliğinin kaybetmesinin nedeni 19. yüzyıl gerçekçiliğine duyulan ilginin azalması olabilir. Fakat gerek bir kadın olarak edindiği statüsü gerekse örnek alınacak öncü bir kadın olması dolayısıyla tarihte yer almaktadır.

Kaynakça:
www.metmuseum.org/en/art/collection/search/435702.
https://www.theartstory.org/artist/bonheur-rosa/life-and-legacy/

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu