Edouard Manet 1832’de Paris’te varlıklı bir ailede dünyaya geldi. Babası Fransız yargıç olan Auguste Manet’tir. Yüksek tabakaya mensup ailesi onun sanatla ilgilenmemesi için uğraşmıştır. Ancak Manet sanata olan düşkünlüğünden ve yeteneğinden vazgeçmemiştir. Babasının isteği üzerine Denizcilik okulunun giriş sınavlarına girip 2 kere başarısız olduktan sonra babası sanat eğitimi almasına izin vermiştir. Ailesi oğullarını sanat eğitimi görmesi için geleneksel tarih ressamı olan Thomas Couture’un yanına göndermiştir.
Manet sanat eğitiminin büyük bir kısmında Paris müzelerindeki başyapıtları kopyalayarak geçirmiştir. Hocasının kuralcı üslubunu hiç benimsememiş olsa da onunla birlikte yaptıkları Avrupa gezilerinde kendisini etkileyen sanatçılarla tanışmıştır. Manet’in resimlerindeki karanlık tonları ve ileriki yıllardaki konu seçimlerini etkileyen İspanyol ressamlar Diego Velazquez ve Francisco Jose de Goya ile bu geziler sırasında tanışmıştır.
Manet, yağlıboyayla yaptığı çalışmalara ağırlık vererek 400’ü aşkın yağlıboya resmi yapmıştır. Modern zamanda kentte yaşayan öznelerini işlediği tam boy portreler gibi geleneksel biçimleri kullanarak kendine has bir üslup oluşturmuştur. Manet’in eserlerinde modern hayatı resimlerine yansıtmasında şair dostu Charles Baudelaire’nin etkisi bulunmaktadır. Modern hayatı resmetme çabası doğrultusunda Manet, Paris sokaklarında saatlerce dolaşarak eskizler yapar ve resimlerine konu olacak bir olay yaşıyorsa onu kaydederdi.
Manet’in konu seçimlerinin yanı sıra fırça darbeleri ve kendine özgü resim üslubu da tartışma yaratmaktaydı. İstenen rengi elde etmek için geleneksel yöntem olan boyayı kat kat sürmek şeklindeki yöntemi terk eden ilk ressamlardan biriydi. Bu geleneksel yöntem yerine, resmini yaptığı şeyde gördüğü rengi kullanıyor, birebir kopyalamak yerine ayrıntıları öne çıkarıyordu. “Alla Prima” olarak bilinen bu teknik, sanatçının daha özgün çalışması ve etkileyici renk kontrastları oluşturmak için özgür olmasını sağlıyordu. Gerçek yaşamda gözlemledikleri ışık değişimlerini yakalamasına yardım ettiği için izlenimciler bu tekniği benimsemişlerdir. Manet’in yapmış olduğu eserler çağındaki eserlere göre daha düz bir görünüşe sahiptir. Bu durum genellikle amatörlüğü belirttiği düşüncesiyle eleştirilse de modern sanatın yükselmesi ile birlikte yaygınlık ve takdir kazanmıştır.
Manet’in eserlerini eşsiz kalan şey aynı zamanda onu tartışmalı kılan şeydir. Geleneksel resim düzenlemelerine olan bağlılığı, Paris sokaklarında olan günlük hayattan aldığı şehirli insan modelleriyle bozuluyordu. Paris Salonu, yeteneği yeni yeni ortaya çıkan Manet gibi sanatçıların isim yapmaları için uygun bir yerdi. Ancak salonun geleneksel eğilimleri genellikle Manet’in başarısına engel olmaktaydı.
1859’da Manet gerçekçi resimlerini Salon’a teslim etmeye başladı. İlk teslim ettiği resim “Absent İçicisi” alışılmadık bir konuyu geleneksel olarak tasvir ettiği için reddedildi. Tam boy olarak yapılan bu portre toplum tarafından dışlanmış bir adamı alıp ön plana çıkarıyordu. Bu resim, Manet’in idealleri ile sanat camiasının gelenekleri arasında meydana gelen uzun süreli çatışmanın başlangıcını oluşturuyordu.
1891’de “İspanyol Şarkıcısı” isimli tablosunun mansiyon kazanması ile Manet ilk olarak Salon tarafından kabul almıştır. Ancak Salon’a verdiği yarıdan fazla resim reddedilmiştir.
Manet’in 1862’de yapmış olduğu Tuileries’te Müzik adlı eseri bazı eleştirmenlere göre tamamlanmamıştır. Resimde Paris’teki Tuileries Bahçesindeki müziği ve sohbeti ele almaktadır. Manet’in bu resminde arkadaşları, ressamlar, yazarlar ve müzisyenler yer almaktadır. Resmin en solunda kendisi de yer almaktadır. Resimde Manet haricinde diğer ünlü kişiler de yer almaktadır. Şair Charles Baudelaire, ressam, yazar ve besteci Zacharie Astruc, sanat eleştirmeni Theophile Gautier, ressam Henri Fantin-Latour, besteci Jacques Offenbach ve erkek kardeşi Eugene Manet yer almaktadır.
Manet, 1863’te yapmış olduğu Olympia adlı eseri Tiziano’nun Urbino Venüsü eserinden esinlenerek yapmıştır. Salon’da ilk kez 1865’te sergilenen eser, resimde yer alan çıplaklık nedeniyle burjuvazi tarafından kabul edilmemiştir. Realizm akıma dahil olan eserin en önemli detaylarından biri, eserde yer alan kadının kusursuz değil doğal olmasıdır. Resimde yer alan model Victorine Maurent’tir. Açık ten rengi, çiçek taktığı kahverengi saçları, inc küpeleri ve altın bilekliği ile çıplak bir şekilde yatakta uzanan kadın figürü, zengin kesime hitap eden bir hayat kadınıdır.
Manet’in 1863’te yapmış olduğu Kırda Öğle Yemeği adlı tablosu o günün toplumunda sansasyon yaratmıştır. Kullandığı renklerin alışılagelmişin dışında olması ve giyinik iki beyefendinin yanında çıplak kadının bulunması geleneklere aykırıydı. Resim sergiden kovulmuş, ancak sonra yeniden sergilenmiştir. İki giyinik adamın sohbete dalması, biri yanlarında oturan diğeri gölette yıkanmaya hazırlanan iki çıplak kadına bakmaması, eseri cinsel mesajdan uzak tutmaktadır. Bu sebeplerden dolayı eser Realizm akımının izlerini taşımaktadır. Burada Manet’in niyeti doğada nü figürünün çeşitlemesini ortaya koymaktır. Ancak Raffaello gibi tanrılarla mitolojik efsane figürlerinin yerine eserleride zamanın gerçek kişileri yer almaktadır. Ayrıca bu resimle burjuvanın çok sevdiği Pazar piknikleri ve Paris banliyölerindeki fuhuş sektörü arasındaki ilişkiye gönderme yapmıştır. Tablodaki iki erkekten biri erkek kardeşi Eugène Manet, diğeri ise heykeltıraş Ferdinand Leenhoff’tur. Kadın modeli ise Victorine Meurent’tir. Resmin akademi tarafından reddedilmesi ve fazla eleştirilere maruz kalması, Manet’in çabuk tanınmasını sağlamıştır. Sanatçının sıkı dostu Emile Zola’nın Manet hakkında yazdığı övgü dolu yazılarda Manet’in tanınmasına önemli katkıda bulunmuştur.
Manet’in 1882’de Folies-Bergere’de Bir Bar adlı çalışması baş eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Resimde yer alan mekan Frank Sinatra, Edith Piaf, Ella Fitzgerald veCharli Chaplin gibi isimlerin yer aldığı Folies Bergere Gece Kulübü’dür. Eserin tam orta noktasında bulunan genç kadın, resmin odak noktasıdır. Sarı renkli, toplu kahküllü saçları, kolyesi ve bileziği ile genç kadın, bardaki hengameli havanın yanında sakin, dalgın ve masum görünmektedir. Genç kadının hemen arkasında yer alan aynada mekanın yansıması görülmektedir. Aynada yansıması görünen genç kadın ve adam da dahil olmak üzere tüm görüntü fludur. Aynada yer alan renkler grileşmiş ve konturlar daha yumuşamıştır. Işık ısı değerinin düşük olması nedeniyle ön taraf kırmızı ve sarı tonlarla resmedilmiştir. Tabloda ön tarafta genç kadın ve çevresindeki nesnelerin oluşturduğu geleneksel görüntüye karşı aynadaki yansıyan görüntüler izlenimci tarza uymaktadır. Böylece renkler içinde ışık oyunları ile renklerin kaynaştığı ve klasik tarzın aşıldığı görülmektedir. Tabloda Manet’in yakın arkadaşları da yer almaktadır. Resimde beyaz giysili kadın Mery Lauren’tir. Ayrıca aktrist Jeanne de Marsey de resimde yer almaktadır.
Olympia tablosu ile oluşan skandaldan sonra Manet zamanının genç sanatçıları arasında sadık hayranlar edinmiştir. Sanatçıların, yazarların ve sanat severlerin yer aldığı küçük bir grubun lideri olan Manet, buluşmalarını Cafe Guerbois’da gerçekleştiriyorlardı. İçlerinde Edgar Degas, Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Alfred Sisley, Camille Pissarro ve Paul Cezanne gibi sanatçıların yer aldığı topluluktan bir çoğu ileride izlenimci hareketin önde gelen simalarından olacaklardı.
Halka sunduğu son ve en ustaca eseri olan Folies-Bergere’de Bir Bar, Salon’da sergiye çıkarıldığında Manet 50 yaşındaydı ve sağlığı kötü durumdaydı. Eski bir dostu, ressamın yeteneğinin ulaştığı çarpıcı bu zirve noktasından ötürü kendisine Şeref Madalyası verilmesini sağladı. Manet uzun süredir bu ödülün peşindeydi ve sanat hayatı boyunda özlemini çektiği takdiri bu ödül sayesinde kazanmıştır. 1883’te ilerlemiş frenginin neden olduğu rahatsızlıklar sebebiyle ayağı kesilmek zorunda kalındı. Ayağının kesilmesinden 11 gün sonra vefat etti. Ölümünden sonra halk yeni yeni değerini anladı ve sanatına ilgi göstermeye başladı.
Bazı Eserleri
Çocuk ve Kiraz – 1859
Çocuk ve Köpek – 1860
Jeanne Duval Portresi – 1862
Olympia – 1863
Tuileries’te Müzik – 1862
Kırda Öğle Yemeği – 1863
Sokak Şarkıcısı – 1862
Flütçü – 1866
İspanyol Kostümlü Genç Kadın – 1867
İmparator Maximillian’ın Vuruluşu – 1867
A Reading (Léon Leenhoff and Susan Leenhoff) – 1868
Balkon – 1869
Berthe Morisot with a Bouquet of Violets – 1872
Sahilde – 1873
Demiryolu – 1873
Nina de Callias’ın Portresi – 1874
Argenteuil – 1874
In the Conservatory – 1879
İlkbahar – 1881
A Bar At Folies-Bergère – 1882
Kaynakça:
https://resimbiterken.wordpress.com/2014/05/15/edouard-manetin-a-bar-at-the-folies-bergere-eseri/
https://resimbiterken.wordpress.com/2014/07/29/edouard-manetin-olympia-eseri/
https://resimbiterken.wordpress.com/2014/04/21/edouard-manetin-the-luncheon-on-the-grass-eseri/
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%89douard_Manet
https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-m/manet-edouard/edouard-manet-biyografi-1832-1883/
http://www.leblebitozu.com/edouard-manetin-mutlaka-bilmeniz-gereken-20-eseri/
Grzymkowski, E. (2019). Sanat 101, Say Yayınları.
Yazar: Gizem Şıdım