İn vitro fertilizasyonda (IVF) başarı oranlarını yükseltmek için preimplantasyon genetik taramanın (PGS) ötesinde yeni teknik, metodik ve daha verimli yaklaşımlara ihtiyaç vardır. Yeni bir yaklaşım, IVF işlemi sırasında embriyoların proteomunun karakterizasyonu olabilir. Bu, embriyo tarafından çevreleyen yetiştirme ortamında salgılanan spesifik proteinlerin, başarılı bir embriyo transferi ve sonuçta hamilelik için potansiyel belirteçleri belirlemek amacıyla analiz edilebileceği ve embriyolar arasında karşılaştırılabileceği anlamına gelir.
Bu prosedür, oosit döllenme anından embriyo transferine kadar tüm inkübasyon süresi boyunca süreçlerin anlaşılması ve ardından kültivasyon periyodu sırasında çoklu kültür ortamı değişiminde kullanılan kültür ortamının analiz edilmesiyle sonuçlanabilir. Yeni bir kültür ortamına embriyo transferinin bu prosedürü, embriyonun gelişimi için gereklidir ve günlük olarak veya en azından embriyolar 4. günde embriyoblast aşamasına ulaştığında gerçekleştirilir. Embriyonun çıkarılmasından sonra kalan ortam rutin olarak atılır. Bununla birlikte, bu ortam, önceki inkübasyon işlemi sırasında embriyo tarafından salgılanan proteinlerin ve lipidlerin ayrıntılı bir analizi için hala yararlı olabilir ve embriyoların mevcut gelişim durumu hakkında bilgi edinmeye yardımcı olabilir.
Şubat 2018 tarihli Avrupa İnsan Üreme ve Embriyolojisi Derneği (ESHRE) raporu, Avrupa’nın bildirilen tüm in vitro fertilizasyon (IVF) döngülerinin yaklaşık % 50’si ile dünyaya liderlik etmeye devam ettiğini göstermektedir. En son rakamlar 2014 için mevcuttur ve bunlar, 39 Avrupa ülkesinin ABD’deki 150.000 döngü veya Avustralya ve Yeni Zelanda’daki 65.000 döngüyü karşılaştıran yaklaşık 800.000 döngü rapor ettiğini göstermektedir
Çin’den resmi raporlar olmamasına rağmen, bu ülkenin büyüme eğilimi ile 800.000’den fazla IVF döngüsü gerçekleştirdiği tahmin ediliyor. Özetle, ESHRE her yıl yaklaşık 2,5 milyon IVF döngüsü gerçekleştirildiğini ve IVF’yi takiben yaklaşık 500.000 bebeğin doğduğunu tahmin ediyor. Gebelik oranı embriyo kalitesine bağlıdır ve 2014 yılında Avrupa’da embriyo transferi başına ortalama gebelik oranı IVF’den sonra % 35, ICSI’den sonra % 33, dondurulmuş embriyo transferinden sonra % 30 ve yumurta bağışından sonra % 59’du. Genç hastalarda (<35 yaş) gebelik oranlarının daha yüksek olduğu görülmektedir.
Transfer edilen embriyoların sayısı ve çoklu embriyo transferini takiben meydana gelebilecek çoklu doğumlar açısından ülkeler arasında büyük farklılıklar vardır. Çoğul gebelikler yüksek riskli gebelikler olarak sınıflandırılır ve hem anne hem de bebek için önemli bir sağlık riski oluşturur. Bununla birlikte, bundan bağımsız olarak, çoklu embriyo transferi uygulaması hala mevcuttur ve gebelik şansını artırmak için yaygın olarak kullanılmaktadır. Şu anda, çoklu embriyo transferinin sayısını azaltmak için çaba gösteriliyor ve transfer başına ortalama 1.81 embriyo rapor ediliyor.
Avrupa’da, Avrupa İnsan Üreme ve Embriyoloji Derneği raporuna göre, embriyo transferleri için çoklu doğum oranı 2000 yılında % 26,9’dan 2014’te % 17,5’e düştü (en son veriler mevcut), ve daha da düşmesi bekleniyor. İsveç gibi bazı ülkeler çok düşük birçoklu doğum oranına ulaştı ve tek embriyo transferi tüm transferlerin üçte ikisinden fazlasında gerçekleştirilmiştir.
IVF’nin toplumdaki önemi, Tip bebek yönteminin babası kabul edilen Robert Steptoe ile birlikte olan Robert Edwards’a verilen 2010 Nobel Ödülü ile de vurgulanmaktadır. IVF süreci hem fiziksel hem de psikolojik olarak hem ebeveynler hem de esasen anne-anne için son derece streslidir. Sürecin başarılı bir hamilelikle sonuçlanmasını sağlamak için bir dizi fiziksel muayene ve tıbbi prosedür yapılmaktadır. 
Tüp bebek sürecinde, özellikle başarı şansını en yüksek seviyede tutmak için hangi embriyonun transfer edileceğine karar verilirken, embriyonun durumu hakkında hızlı ve doğru bilgiye dayalı, mümkün olan en iyi karara ihtiyaç vardır. Geçilen yıllarda anne adaylarının yaşının artması nedeniyle, IVF ve intra-sitoplazmatik sperm enjeksiyonu (ICSI) gibi yapay üreme tekniklerini (ART) takiben gebeliklerde istikrarlı bir artış gözlenmiştir. Bu gelişmenin nedenleri ekonomik, eğitimsel ve sosyal faktörlerde görülmeli ve bu da yaşlı hasta oranlarının giderek artmasına neden olmaktadır. Yaş ilerledikçe doğurganlık ve doğurganlık azalır. Bununla birlikte, üreme tıbbında sağlanan ilerlemeler, artan sayıda kadının çocuk doğurmayı geciktirmesinin nedenlerinden biri olabilir.
IVF prosedürleri için gebelik oranlarının yükseltilmesi, hastalar üzerindeki yükü azaltmak ve prosedürlere bağlı maliyetleri düşürmek için kesinlikle gereklidir. Bu, bir hamilelik elde edilene ve embriyo başarılı bir doğuma ulaşana kadar sıklıkla tekrarlanmalıdır. PGS kullanan mevcut yaklaşımdan daha verimli yeni teknolojilere ve yöntemlere ihtiyaç vardır. Yeni bir yaklaşım, IVF işlemi sırasında embriyoların proteomunun analizi olabilir. Bu, kültür ortamını çevreleyen IVF’de embriyo tarafından salgılanan spesifik proteinleri analiz etmek anlamına gelir. Rutin olarak, embriyo transferinden sonra kalan ortam atılır. IVF prosedürü sırasında meydana gelen çoklu embriyo transferi, döllenme aşamasından sonra gereklidir ve harcanan besiyeri, teşhis amacıyla kullanılabilecek zengin bir biyolojik materyal kaynağıdır.
Ortam, gelişimin her aşamasında embriyo tarafından salgılanan proteinlerin ve lipidlerin ayrıntılı bir incelemesi için yararlı olabilir ve “embriyo kalitesinin” tahmini ve birincil transfer için karşılık gelen embriyoların seçilmesi için kullanılabilir. Kullanılan teknolojilere ve yaklaşımlara genel bir bakış ve basitleştirilmiş bir deneysel yaklaşım sunulmaktadır. Laboratuvarlarda kullanılan yöntem, kullanılan teknolojilere bir örnek olarak kullanılır ve bir dizi farklı yaklaşım tartışılabilir.
Elde Edilen Sonuçlar
Proteomik, ART’de embriyo seçimi için olası biyobelirteçlerin tanımlanması ve doğrulanması için ümit verici bir teknolojidir. Dyrlund ve arkadaşları tarafından listelendiği gibi, bu alana daha fazla katkıda bulunabilecek salgılanan proteinlerin büyüyen bir listesi tanımlanmıştır. Bununla birlikte, araştırmanın önündeki zorluk hala bir proteomik sekretom imzasının güvenilir ve tekrarlanabilir şekilde tanımlanmasını içermektedir. Bu imza, embriyonun yaşayabilirliği ve prosedürün başarısı, yani başarılı hamilelik ve çocuğun doğumu ile doğrudan ilişkilendirilmelidir. Bu, yalnızca insan embriyolarının karmaşıklığı, heterojenliği ve çeşitliliği nedeniyle değil, aynı zamanda kullanılan kültür ortamlarının ve bunların içindeki kirletici proteinlerin yeniden üretilemezliği nedeniyle de çok zorlu bir görevdir.
Proteomik yöntemlerin klinik kullanımındaki diğer bir zorluk, proteomik analizinin hızıdır. Bir numunenin numune hazırlanması, ölçümü ve veri analizi, IVF için gerekli zaman aralığı içinde şu anda mümkün değildir. Mevcut numune analiz yöntemleri, çok uzun olan mevcut en hızlı proteomik yöntem için en az yarım gün gerektirir. Bununla birlikte, proteomik yöntemler, klinik olarak onaylandıktan sonra, karşılık gelen antikorları oluşturarak diğer, daha hızlı yöntemler kullanılarak analiz edilebilen varsayılan biyobelirteçlerin tanımlanmasına ve doğrulanmasına katkıda bulunabilir.
Kaynakça:
https://www.researchgate.net/publication/337215136_Proteomics_as_a_Future_Tool_for_Improving_IVF_Outcome
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5461434/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu