Sıradışı ve Çekici Bir Ağaç
Gökkuşağı okaliptus, sıradışı bir ağaçtır ve güzel bir gövdeye sahiptir. Ağacın gövdesi, periyodik olarak kabuklu şeritler halinde yeşil bir tabaka ortaya çıkarır. Bu katman daha sonra rengini değiştirir. Dökülme ve renk değişimi, gövdenin farklı bölümlerinde farklı zamanlarda gerçekleşir. Bu durum ağaca “gökkuşağı” adını verir.
Okaliptus Bitkiler
Tüm okaliptus ağaçları ve çalıları, mersingiller ailesindeki “Okaliptus” cinsine veya “Myrtaceae” cinsine aittir. Bitkiler Avustralya, Tazmanya, Papua Yeni Gine, Endonezya ve Filipinler’e özgüdür. Ancak çoğu, yüzlerce okaliptus türü içeren Avustralya’da yetişir.
Gökkuşağı okaliptus ağacı, Filipinler, Papua Yeni Gine ve Endonezya’ya özgüdür. Ayrıca Filipinler’deki Mindanao adasında, sakız ağacı olarak da bilinir.
Gökkuşağı Okaliptusunun Kabuğu
Gökkuşağı okaliptusunun çok renkli gövdesi eşsizdir. Yeşil, turuncu, sarı, paslı kırmızı, kestane rengi, kahverengi, mor ve mavi renklerin tümü gövdesinde görülebilir. Ağaç, doğal ortamının dışında büyürse renkleri genellikle daha az yoğun olur.
Gövdenin renkleri, farklı lekelerdeki kabuğun yamaları veya şeritleri değiştikçe değişir ve temel alan yeşilden başka bir renge dönüşür. Bu işlem aynı zamanda iki gökkuşağı okaliptus ağacının aynı görünmediği anlamına gelir. Ağaç genellikle “yaşayan sanat eseri” olarak adlandırılır.
Ağacın Diğer Özellikleri
Diğer birçok okaliptus ağacı gibi, gökkuşağı okaliptusları da hızla büyür ve çok uzayabilir. Olgun ağaç, doğal ortamlarında 100-150 fit yüksekliğe, diğer bölgelerde ise sadece 60-80 fit yüksekliğe ulaşabilir. Olgun gövde çapı altı ile sekiz metredir.
Ağaç, beyaz çiçekler üretir ve orta genişlikte yaprakları vardır. Yapraklar aromatik yağ üreten bezler içerir. Ezildiğinde hoş bir koku bırakır. Diğer bazı okaliptus türlerinin yapraklarından daha az yağ yaparlar ve okaliptus yağının ticari üretiminde kullanılmazlar. Filipinler’de ağaç, kağıt hamuru için toplanır.
Çiçekler
Gökkuşağı okaliptus çiçeklerinin yaprakları veya çanakları yoktur. Pistil ve stamenleri vardır. Pistil, dişi üreme organıdır. Stamen, erkek üreme organıdır.
Çiçek tomurcukları, stamen ve pistilin bulunduğu kapsül şeklini alır. Kapsül, solungaç kapağı adı verilen konik bir kapağa sahiptir. Bir tomurcuk olgunlaştıkça, solungaç kapağı koyulaşır ve kırışır. Tomurcuk açılmaya hazır olduğunda, stamenler genişler ve solungaç kapağını kapsülün üstünden iter. Stamenler ve pistil daha sonra tomurcuktan çıkar. Çok sayıda stamen püsküle benzer ve tekli yeşil pistili çevreler.
Tozlaşma ve döllenme gerçekleştikten sonra kapsül, tohumları içeren odunsu bir meyve haline gelir. Meyveler genellikle sakız fındık olarak bilinir. Tozlaşma genellikle arılar tarafından yapılır.
Yapraklar ve Yağı
Okaliptus yaprakları, köseledir ve dallardan sarkar. Bazı türlerin daha geniş ve yuvarlak yaprakları olmasına rağmen, genellikle uzun, dar ve mızrak şeklindedirler. Bazı okaliptus türleri, uçucu olan çok miktarda yağ üretir. Çok sayıda ağaç yan yana büyüdüğünde, buharlaşan yağ bazen havada sis oluşturur.
Okaliptus yağı, solunum problemleri olan insanlarda hava yollarını açmak da dahil olmak üzere bazı sağlık yararlarına sahiptir. Ancak, sağlık yararları ile ilgili olarak daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. İlaç olarak kullanılmasının yanında yağ, bir böcek ilacı ve bir koku bileşeni olarak da kullanılır.
Okaliptus yağı kullanılmadan önce yeterince seyreltilmelidir. Yoğunlaştırılmış form, eğer içten alınırsa veya deri ile temas ederse tehlikelidir. Yağdaki aktif bileşen, okaliptol veya sineol olarak bilinir. Okaliptol yararlıdır fakat potansiyel olarak toksik bir kimyasaldır.
Gökkuşağı Okaliptusunun Neden Renkli Gövdesi Var?
Profesör David Lee, Florida Uluslararası Üniversitesi’nde bitkilerde renk üretimini araştıran bir botanik profesörüdür. Kısa bir araştırmaya dayanarak, gökkuşağı okaliptus ağacı gövdesindeki renk değişimini açıklamak için geçici bir teori geliştirmiştir.
Profesör Lee’ye göre, gövde bir dizi ince ve pürüzsüz kıvılcım üretir. Kabuğun her tabakası, alttaki hücrelerde depolanan klorofilin görülmesini sağlayan ince, şeffaf bir hücre tabakasıyla kaplıdır. Klorofil, fotosentezde kullanılan ışık enerjisini yakalayan yeşil pigmenttir.
Gövde yüzeyi yaşlandıkça, en dıştaki kabuk tabakasının üstündeki saydam hücreler, tanen adı verilen pigmentlerle dolar. Tanenler, türüne bağlı olarak sarı, kahverengi veya kırmızı olabilir. Farklı miktarda ve çeşitte tanenlerin kombinasyonu ve altta yatan klorofilin miktarında bir azalma, gökkuşağı okaliptusunun gövdesinde görülen çeşitli renklerden sorumlu olabilir.
Ekili Ağaçlar
Gökkuşağı okaliptus ağaçları, etkileyici bir peyzaj unsurudur. Süs ağacı olarak kullanılırlarsa, gövdelerinin görünür kalacağı bir alana dikilmelidir. Sıcak bir ortama ihtiyaç duyarlar. Bu sebeple, ağaçlar için en uygun olan iklim tropikal iklimdir. Ağaçlar bir gece hafif donda hayatta kalabilir. Ancak tekrarlanan veya ağır don onları öldürür.
Gökkuşağı okaliptusları, genç bir ağaç veya tohum olarak satılmaktadır. Tohumlar küçüktür ve kullanımı zor olabilir.
Büyüyen gökkuşağı okaliptusunun bazı sakıncaları vardır. Ağaçlar çok su gerektirir. Dağınık olabilirler çünkü sık sık kabuklarından şeritler dökerler. Ayrıca büyük bir boyuta ulaşabilir ve çok fazla yer kaplayabilirler. Belirli bir ağacın olgunlaştıkça ne kadar renkli olacağını tahmin etmek zordur. Gökkuşağı okaliptus sevenler için ise bu dezavantajlar sorun değildir.
Kaynakça:
https://owlcation.com/stem/The-Rainbow-Eucalyptus-A-Strange-and-Beautiful-Tree
Yazar: Katibe Melis Dinçer