Hodan, yağ asitleri ve antioksidanlarla dolu çiçekli bir bitkidir. Yağı, erken bebek büyümesi, kalp sağlığı, artrit ve cilt sağlığı için umut vermektedir.
Hodan Nedir?
Yıldız Çiçeği olarak da bilinen Hodan (Borago officinalis), Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa’nın bazı bölgelerine özgü bir bitkidir. İran geleneksel tıbbında eski zamanlardan beri sakinleştirici olarak kullanılmaktadır. Günümüzde ise yağı, artrit ve solunum sıkıntısında potansiyel bir yardım olarak araştırılmaktadır.
Bileşenler
Çoklu doymamış yağ asitleri hodan yağının büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Bitki, hodanın iyileştirici güçlerinin çoğundan sorumlu bileşik olan mükemmel bir Gamma-Linolenik Asit (GLA) kaynağıdır. GLA, hayvan hücre zarlarının yapısının ve fonksiyonunun korunmasına yardımcı olmaktadır. Birçok hayati aktif bileşik ve hormonun prostaglandinler, tromboksanlar ve lökotrienler öncüsüdür. Hodan, stearidonik asit adı verilen başka bir yağ asidi içermektedir. Hem stearidonik asit hem de GLA, insanların vücutlarının kan pıhtılaşması, enflamasyon ve kanser gibi bu yağ asitlerinden yoksun olduğu durumların tedavisine yardımcı olmaktadır. Hodanda başka bileşenlerde bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Intermedin: Bağırsak, kalp ve diğer süreçlerin normal fonksiyonuna yardımcı olan bir protein
• Saponinler: Birçoğu kolesterolü düşürme potansiyeline sahip bir grup bitki bileşik
• Alfa-linolenik asit: Esansiyel bir yağ asidi
• Rosmarinik asit: Bakteri, inflamasyon, diyabet, kanser, Alzheimer hastalığına karşı potansiyel aktiviteye sahip bir antioksidan yağ asidi
• Flavonoidler: Bir grup antioksidan bitki bileşiği
• Polifenoller: Bazıları tarafından hayati besin olarak kabul edilen bir grup antioksidan bitki bileşiği
• Potasyum, kalsiyum ve C vitamini gibi temel besinler
![Hodan: Bileşenleri ve Sağlık Açısından Faydaları]()
Antioksidan Aktivite
Antioksidan AktiviteHodan yaprakları sıcak sudayken yüksek antioksidan aktiviteye sahiptir ve ayrıca yüksek tanen, flavonoid ve fenol seviyeleri bulunmaktadır. Bu bileşikler DNA hasarına ve zararlı mutasyonlara karşı koruyabilen antioksidan kapasiteyi arttırmaktadır. 38 katılımcıdan oluşan bir çalışmada, denekler 2 hafta boyunca günde iki kez hodan içmişlerdir. Kan örneklerindeki toplam antioksidan miktarı arttırmıştır. Bu çalışma, bitkinin temel antioksidanlarında oksidatif stresle mücadele etme yeteneğini atfetmiştir.
Hodanın Potansiyel Sağlık Açısından Faydaları
1) Bebeklerin büyümesi
238 prematüre bebek üzerinde yapılan bir çalışmada, bebeklere doğumdan sonraki 9 ay boyunca hodan ve balık yağı takviyesi verilmiştir. Genel büyüme ve gelişmede faydaları olmuştur. Ancak iki grup arasında beyin gelişimi açısından anlamlı fark görülmemiştir.
2) Kalp sağlığı
59 kişiden oluşan 8 haftalık bir çalışmada, hodan ve echium yağlarının kombinasyonu toplam ve LDL (kötü) kolesterolü azaltmıştır. Ayrıca yağ HDL (iyi) kolesterol seviyelerini arttırmış ve kısa vadede tip 2 diyabetin şiddetini de azaltmıştır. 30 günlük bir çalışmada, katılımcılar stres testine olumlu kalp yanıtları vermişlerdir. Hodan yağı takviyesi verilenlerde daha düşük kan basıncı ve kalp atım hızı ve stres altında daha iyi performans görülmüştür. Farelerde hodan yağı tedavisi kalp yetmezliğine ve kalp krizlerine karşı korunmuştur. Diğer ilaçların ve antienflamatuar ilaçların aksine, hodan yağı kalp dokusunda deformasyon veya yara izi bırakmamıştır. Farelerde bir hodan yağı diyeti, koroner kalp hastalığına yol açan arterlerde plak birikimini de azaltmıştır. Yağdaki yüksek miktarda yağ asidi, kalp sağlığının iyileşmesiyle ilişkili olan hücre zarlarını ve kanı güçlendirmiştir.
3) Artrit
150 kişiden oluşan 18 aylık bir çalışmada, hodan tohumu yağı kapsülleri alan katılımcıların daha az romatoid artrit semptomu olmuştur. Ayrıca birkaç çalışma, hodan tohumu yağının eklemlerin astarındaki (sinovit) iltihabı azalttığını göstermiştir. Böylece, anti-enflamatuar ilaçlara olan ihtiyaç da azalmıştır. GLA açısından zengin bir diyet, artritli sıçanlarda akut ve kronik (uzun süreli) inflamasyonu azaltmıştır.
4) Cilt sağlığı
Hodan yağı, cilt bariyerinin uygun yapısı ve işlevi için hayati önem taşıyan yüksek seviyelerde omega-6 yağları içermektedir. Hodan yağı sağlıklı bir cilt bariyerini desteklemektedir. 37 çocuktan oluşan bir çalışmada, 3 ila 4 haftalık topikal hodan yağı tedavisi infantil seboreik dermatitin cilt semptomlarını temizlemiştir. Egzama olan 32 çocuk üzerinde yapılan bir başka çalışmada, 2 hafta boyunca hodan yağı ile kaplanmış fanilalar giymek cilt bariyerlerini geliştirmiştir ve ayrıca kaşıntıdan kurtulmuşlardır. Hassas ve kuru cilde sahip 45 sağlıklı kadın üzerinde yapılan bir çalışmada günde yaklaşık 2 g hodan yağı takviyesi cilt nemini arttırmış, cilt pürüzlülüğünü ve ölçeklenmesini azaltmıştır. Bununla birlikte, hodan yağı takviyeleri üzerine yapılan bir başka çalışmada 160 hastada atopik dermatitte iyileşme görülmemiştir. Genel olarak, topikal hodan yağı denemelerinde sonuçlar, oral hodan takviyeleri denemelerinden daha ümit vericidir.
5) Akıl sağlığı
Hodan özü kapsülleri, 6 haftalık bir çalışmada 19 hastada depresyonu önemli ölçüde azaltmıştır. Bununla birlikte Hodan yağı, antidepresan etkilere katkıda bulunan flavonoidler içermektedir. 24 haftalık benzer 6 haftalık bir çalışmada, hodan özü kapsülleri OKB semptomlarını ve kaygısını önemli ölçüde azaltmıştır. İndüklenmiş beyin düşüşü olan farelerde, tedavi beyin işlevlerini sürdürmeye yardımcı olmuştur. Hodan bileşenleri beyindeki oksidatif stresi azaltmaktadır ve bu nedenle hafıza bozukluğu ve Alzheimer hastalığının tedavisinde kullanılabilmektedir. Ayrıca hodan özü sıçanlarda kaygıyı azaltmıştır.
6) Astım
Orta düzeyde astımı olan 38 hastada yapılan bir çalışmada 1 ay boyunca günde 3 kez 5 mL hodan özütü alınması, öksürük, nefes darlığı, mukus üretimi ve hava yolu daralması semptomlarını iyileştirmiştir. Ayrıca astım patlamaları ve acil servise gitmeler çalışma süresince önemli ölçüde azalmıştır.
7) Kilo yönetimi
50 obez denekte yapılan bir çalışmada, 33 ay hodan yağı için günde 5 g hodan yağı tüketmek, daha önce obez bireylerin geri kazandıkları kilo miktarını azaltmasına yardımcı olmuştur.
8) Kemik sağlığı
Osteoporoz kemiğin zayıflaması ve kemik yoğunluğunun kaybıdır. Kemikler daha kırılgan hale geldikçe, kırılma ve yaralanmalara daha duyarlı hale gelmektedir. Farelerde, 10 aylık bir hodan ve balık yağı diyeti enflamasyonu azaltarak yaşa bağlı kemik kaybını önlemiştir.
9) Karaciğer sağlığı
Alkol kaynaklı karaciğer hastalığı olan farelerde, hodanın antioksidan özellikleri karaciğerin korunmasına yardımcı olmuştur. Hodanla tedavi karaciğer şeklini geliştirmiş, yağ içeriğini azaltmış, karaciğer enzimlerini normal işlevlerine geri döndürmüş ve oksidatif stresi azaltmıştır. Başka bir fare modelinde, hodan yağı karaciğerde yağ yıkımını ve yağlı karaciğer hastalığı semptomlarını iyileştirmiştir.
10) Radyasyon
Sıçanlara verilen hodan yağı, gama ışımasının neden olduğu karaciğer yaralanmalarını azaltmıştır. E vitamini (tokoferol) ve GLA, karaciğeri korumak için hodan antioksidan özellikleri vermiştir. Serbest radikal üretimini önlemiş ve böylece radyoterapi tedavisi gören hastalara yardımcı olabilmektedir.
11) Antimikrobiyal aktivite
Hodan özü, E. coli ve Staphylococcus dahil olmak üzere çeşitli patojenleri öldürmüştür. Ayrıca staph enfeksiyonuna neden olan Staphylococcus’un büyümesini durdurmuştur.
Kanser Araştırması
72 denek üzerinde yapılan bir çalışmada, düzenli olarak hodan tüketen bireyler, üçte bir oranında mide kanseri geliştirmeyenlerin oranında gelişmiştir. Meyve sineklerinde, hodandan gelen fenoller kimyasal partikülleri detoksifiye etmektedir, böylece onları kanserden korumaktadır. Hodan kaynaklı GLA, sıçanlarda karaciğer kanseri hücresi ölümüne neden olmuştur. Hodan yağı antioksidanları normal hücreleri oksidatif strese karşı da korumuştur. Başka bir çalışmada, hodan yaprağı ekstraktından elde edilen küçük gümüş bileşikleri kanser hücresi büyümesini azaltmış olsa da, hodan takviyelerinin kanser hastaları için herhangi bir faydası olup olmadığını belirlemeye çalışırken hücre çalışmaları yararlı değildir.
Sınırlamalar ve Uyarılar
Hodan çalışmaları, bildirilen insan denemelerinin asgari miktarı nedeniyle dikkatle yapılmalıdır. Uzun süreli kullanımın yan etkileri hakkında çok fazla yayın bulunmamaktadır.
Yan Etkiler ve Önlemler
Yaygın olarak bildirilen yan etkiler bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Epileptik ataklar
• Baş ağrısı
• Uyuşukluk
• Kusma
• Ağız kuruluğu
• Kabızlık
• Bulanık görme
İlaç Etkileşimleri
Hodan takviyeleri yaşlı hastalarda antikonvülzanlarla olumsuz etkileşime girebilmektedir. Olumsuz etkilerden ve beklenmedik etkileşimlerden kaçınmak için hodan yağı kullanmadan önce uzman bir doktorla görüşülmelidir. Bununla birlikte Hodan bazı formlarda bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Hodan tohumu yağı
• Çiçek
• Yaprak
• Çay
• Takviye
Dozaj
Hodan tohumu yağı için güvenli ve etkili bir doz bulunmamaktadır, çünkü birini bulmak için yeterince güçlü bir çalışma yapılmamıştır. Bununla birlikte, çoğu çalışmada günde 2.000 mg’dan daha az kullanmıştır.
Kaynakça:
herbalgram.org
herbapolonica.pl
blackpaint.sg
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu