Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Eserleri

0 472

Hüseyin Rahmi 17.08.1684 tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası Sait Paşa hünkar yaveriydi. Hüseyin Rahmi 4 yaşındayken annesi ölmüştür. Bunun üzerine İstanbul’a gelip teyzesi ve büyükannesiyle yaşamaya başlamıştır. Ağayokuşu Mahalle Mektebi’nden sonra Mahmudiye Rüştiyesi’nde okumuştur. Buralardaki öğrenim sürecinde Fransızca özel dersler almış ve Fransızcayı öğrenmiştir. Mahrec-i Aklam’ı bitirdikten sonra Mekteb-i Mülkiye’de eğitim görmeye devam etmiştir. Öğrenim sürecini tamamladıktan sonra Adliye Umur-i Cezaiyye Kalemi’nde memur olmuştur. Ayrıca Ticaret Mahkemesi’nde aza mülazımlığı yapmış, Nafia Nezareti Tercüme Kalemi’nde çalışmıştır. 1908 yılında Meşrutiyet ilan edilince devlet memurluğunu bırakmış ve yazarlık yapmaya başlamıştır. 1924-1943 yıllarında milletvekili seçilmiştir. 1944 yılında Heybeliada’daki evinde ölmüştür.

Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Eserleri“Gülbahar Hanım” adlı oyununu öğrencilik yıllarında yazmıştır. “İstanbul’da Bir Frenk” basılan ilk yazısıdır. İstanbul’da Bir Frenk, Ceride-i Havadis gazetesinde çıkmıştır. Onun en önemli eseri “Şık” isimli romanıdır. Bu romanın önemli olmasının nedeni Hüseyin Rahmi’ye ün kazandırmış olması. “Şık” romanını Ahmet Mithat’a göndermiş, Ahmet Mithat eseri çok beğenmiştir. Roman, 1889 yılında Tercüman-ı Hakikat gazetesinde tefrika edildikten sonra kitap halinde basılmıştır. Bu olayla birlikte Tercüman-ı Hakikat gazetesinde çalışmıştır. Daha sonra İkdam gazetesinde çalışmaya devam etmiştir. İkdam gazetesinde altı romanı yayımlanmıştır. Böylece Hüseyin Rahmi daha da tanınan bir yazar olmuştur. Sabah, Vakit, Zaman, Cumhuriyet, Son Posta gazetelerinde de eserlerine yer verilmiştir. Ahmet Rasim ile birlikte 1908 yılında Boşboğaz adlı mizah dergisi çıkarmıştır. Boşboğaz bir mizah dergisidir. Bu dergide pek çok öyküsünü isimsiz olarak yayımlamıştır. Dergi yüzünden mahkemeye verilmiştir ve dergi kapatılmıştır. “Ben Deli Miyim?” romanı yüzünden de mahkemeye verilmiştir.

Hüseyin Rahmi’nin en başarılı olduğu edebi tür romandır. Romanlarında realizm akımının etkisi büyüktür. Gözlem yeteneğini romanlarında ustalıkla kullanmıştır. Romanlarında kullandığı bir diğer akım ise natüralizmdir. Natüralizm akımı hakkındaki düşüncelerine Mürebbiye adlı romanında yer vermiştir. Natüralizm akımından faydalanarak eserlerinde hayatın kötü yönlerini rahatlıkla ele alabilmiştir.

Birçok eserinde eski-yeni çatışmasına yer vermiştir. Eskiyi kabul etmeyip yeniyi benimseyemeyen tipleri karakter olarak kullanmıştır. Eserlerindeki bazı karakterler de eski düzen içerisinde mutsuz bir şekilde yaşayan insanlardır.

Birinci Dünya Savaşı’nın etkileri onun eserlerinde de kendisini göstermiştir. Toplumda oluşan zengin-fakir, güçlü-güçsüz ayrışması onun eserlerine de konu olmuştur. Eserlerinde her tipten insana yer vermiştir. Yalılarda yaşayan insanlar, kenar mahallelerde yaşayan insanlar, paşa, hanım, mürebbiye, hoca, memur, emekli, hizmetçi, zampara, deli ve daha pek çok tip onun eserlerinde kendine yer bulmuştur.

Hüseyin Rahmi “toplum için sanat” görüşünü benimsemiştir. Eserlerini halkı aydınlatmak, onların eğitimine katkıda bulunmak amacıyla yazmıştır.

Romanlarının sonu genellikle acıklıdır ve bir ahlak dersi verir. Komik bir şekilde başladığı romanları genellikle acıklı bitmiştir.
Gazeteci, tefrikacı ve romancı oluşunun yanı sıra başarılı bir öykü yazarıdır da. Öykülerinin çoğunda karşılıklı konuşmalara yer vermiştir. Romanlarında olduğu gibi öykülerinde de toplumun kötü yönlerini ele almıştır. Eşlerin birbirleriyle olan çatışmalarını birkaç öyküsünde işlemiştir. Yanlış anlaşılmalar, anlaşmazlıklar onun öykülerinin ayrılmaz birer parçasıdır. Hemen hemen her öyküsünün sonunda bir ahlak dersi vermiştir. Öykülerinde azınlıkları kendi ağızlarıyla konuşturmayı sever.

Bazı öykülerinde öykü türü kalıplarının dışına çıkmış, öyküyü herhangi bir olayı anlatıyormuş gibi yazmıştır. Romanlarına karşı gösterdiği özenli tutumu öykülerinde göremeyiz. Önemli öykü kitapları 1933 yılından sonra düzenlenmiştir.

Eserleri

Roman
Şık (1889)
İffet (1896)
Mutallaka(1899)
Bir Muadele-i Sevda (1899)
Metres (1900)
Tesadüf (1900)
Şıpsevdi (1911)
Nimetşinas (1911)
Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç (1912)
Gulyabani (1913)
Cadı (1912)
Sevda Peşinde (1912)
Hayattan Sayfalar (1919)
Hakka Sığındık (1919)
Toraman (1919)
Son Arzu (1922)
Tebessüm-i Elem (1923)
Cehennemlik (1924)
Efsuncu Baba (1924)
Meyhanede Hanımlar (1924)
Ben Deli miyim (1925)
Tutuşmuş Gönüller (1926)
Billur Kalp (1926)
Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu (1927)
Mezarından Kalkan Şehit (1928)
Kokotlar Mektebi (1928)
Şeytan İşi (1933)
Utanmaz Adam (1934)
Eşkıya İninde (1935)
Kesik Baş (1942)
Gönül Bir Yeldeğirmenidir Sevda Öğütür (1943)
Ölüm Bir Kurtuluş mudur (1954)
Dirilen İskelet (1946)
Dünyanın Mihveri Para mı Kadın mı (1949)
Deli Filozof (1964)
Kaderin Cilvesi (1964)
İnsanlar Maymun muydu (1968)
Can Pazarı (1968)
Ölüler Yaşıyor mu (1973)
Namuslu Kokotlar (1973)

Öykü
Kadınlar Vaizi (1920)
Namusla Açlık Meselesi (1933)
Katil Bûse (1933)
İki Hödüğün Seyahati (1934)
Tünelden İlk Çıkış (1934)
Gönül Ticareti (1939)
Melek Sanmıştım Şeytanı (1943)
Eti Senin Kemiği Benim (1963)

Oyun
Hazan Bülbülü (1916)
Kadın Erkekleşince (1933)
Tokuşan Kafalar (1973)
İki Damla Yaş (1973)

Tartışma
Cadı Çarpıyor (1913)
Şekavet-i Edebiye Tartışmaları (1913)
Sanat ve Edebiyat (Ölümünden sonra H. A. Önelçin derledi, 1972)

Kaynakça:
Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman-Cevdet Kudret
Tür Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Türk Öykücülüüü Özel Sayısı

Yazar: Öykü Demirhisar

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku