Dinozorlar, 150 milyon yıl kadar dünyamıza egemen olmuş olan hayvanlardır. Latince karşılığı, Dinosauria olan bu hayvanların Yunancadaki karşılığı ise; ”korkunç kertenkele” anlamına gelmektedir. Bu ismin verilmesinin sebebi; geçmişteki bilim adamlarının dinozorları, bir cins kertenkele olarak tanımlamalarıdır. Türkçemizde genel olarak ”Dinazor” olarak hitap edilmektedir. Ancak bu hitap yanlıştır.
Edinilen bilgiler ışığında dinozorların yeryüzünde ilk görülmelerinin, 230-225 milyon yıl öncesinde görüldükleri bilinmektedir. Ayrıca 65 milyon yıl öncesinde birçok dinozorun neslinin tükendiği bilinmektedir.
Dinozorlar Nasıl Bu Kadar Uzun Süre Yaşayabildiler?
Dinozorların 150 milyon yıl gibi çok uzun bir süre yaşama imkanı bulmalarının sebepleri, aşağıda maddeler halinde açıklanmaktadır;
1) Yaşadıkları ortama uyum sağlama özellikleri vardı.
2) Vücutlarının dış yapısının su geçirmez deri ve tüyle kaplı olmaları sayesinde kuru kalmayı başarabildiler ve korundular.
3) Yumurtalarının oldukça sert bir kabuğa sahip olması sebebiyle, yavrular yaşama imkanı yakaladı.
4) Dinozorlardan kimisi otçul, kimisi ise etçil olarak beslendikleri için yiyecek sıkıntısı çekmediler.
5) Dinozorlar kendi dönemlerinde yaşamış olan hayvanlara kıyasla daha kolay yürümeleri ve daha kolay yer değiştirebilmeleri sebebiyle daha rahat yiyecek bulabildiler ve düşmanlarından daha kolay kaçabildiler.
6) Dinozorlar, yaşadıkları dönemin en güçlü türlerinden birisi olması sebebiyle, diğer türden olan hayvanlar onlara karışamadı ve uzun yıllar yaşama fırsatı yakaladılar.
Dinozorların Dikkat Çeken Özellikleri
Dinozorların yaşadığı dönemde Dünyamızda çok sayıda dinozor türü bulunmaktaydı. Rakam ile durumu daha somutlaştırmak gerekirse; bu sayı 850 civarındaydı. Bu dinozor türlerinden kimisi otçul olarak beslenirken kimisi ise etçil olarak beslenerek yaşamını sürdürmekteydi. Yapılan araştırmalara göre, en kalabalık olan otçul dinozor türünün apatosaurus ve brachiosaur türleri oldukları belirlenmiştir. Bu hayvanlar, tespit edilmiş olan en büyük hayvanlardı. Durumu sayısal değerler ile açıklamak istersek; örneğin apatosaurus türünden olan dinozorlar, 30 ton ağırlığa ve 21 metre uzunluğa kadar ulaşabilmekteydi. Bunun yanı sıra T-Rex türünün en küçüğünün 19,4 metre olduğu görüldü.
O dönemde yaşamış olan ve otçul olarak beslenen dinozor türleri, etçil dinozorlardan kendilerini koruyabilmekteydi çünkü kendilerine has özel silahları vardı. Triceratops türünün başında 3 adet boynuzu varken; ankylosaurus türünün çıkıntılı kemikleri bulunmaktaydı. Veya stegosaurus türünün kuyruk kısmında sivri dikenleri bulunmaktaydı.
Dinozor Çeşitleri
Apatosaurus
Otobur bir dinozor türü olan bu tür, günümüzden 150 milyon yıl kadar öncesinde yaşamış olan bir hayvandır. Anlamı, aldatıcı kertenkeledir. Boyu 21-27 metre arasında değişmekte olup ağırlığı ise 30-35 ton civarındadır. Şimdiye kadar yaşamış, en büyük hayvanlardan birisi olduğu düşünülmektedir. Yavaş hareket etmekte olup 4 bacağının üzerinde yürümüştür. Burun delikleri başının üst kısmında yer almaktadır.
Brachiosaurus
İlk olarak 1900’de ABD’nin Batı kolorado kısmında bulunmuştur. 1903 yılında Elmer S. Riggs tarafından tanımlanmış ve kendisine bu isim verilmiştir. 1909 yılına gelindiğinde Werner Janensch tarafından Afrika kıtasının Tanzanya ülkesinde çok sayıda fosiline rastlanmıştır.
Yapılan araştırmalar, bu türün bilinen en uzun boylu ve en büyük dinozor türü olduğunu göstermektedir. Diğer türler gibi 4 ayak üzerinde yürümüştür ancak onlardan farkı, ön ayaklarının arka ayaklarından daha uzun olmasıdır. Bu özelliği ve boyun kısmının oldukça uzun olması sebebiyle; zürafa benzeri duruşa sahip olduğu sanılmaktadır. Boylarının 25-26 metre civarında, ağırlıklarının ise 30-60 ton arasında değiştiği bilinmektedir.
Carnotaurus (Etçil Boğa)
Türündeki iri bir etobor cinsidir. T-Rex ve Allosaurusla aynı gruptadır. Gözlerinin hemen üst kısmında kısa boynuzları bulunmaktadır. Uzun ve kaslı bacaklara sahip olması nedeniyle avından daha hızlı koşma özelliğine sahipti. 9 metre uzunluğuna ve 3,5 metre boyuna kadar ulaşabilmişlerdir.
Ceratosaurus
Anlamı, boynuzlu kertenkeledir. Etçil bir dinozor türü olup ağırlığı 500 kg ve 1 ton arasında değişmiştir. Boyu ise 4-6 metre arasında değişmiştir. İki bacağının üzerinde yürümüş ve boynunun ”S” şeklinde olduğu bilinmektedir. Gözlerinin oldukça keskin olduğu ve burnun uç kısmında bir boynuzu olduğu bilinmektedir.
Triceratops
Kuzey Amerika’da yaşamış olan ve otobur olarak beslenmiş olan bir dinozor türüdür. Geç Kretase döneminin sonlarına doğru, birçok canlı türünün yok olduğu büyük bir felaket ile türü son bulmuştur. Bu türün dış görünüşü, gergedana benzetilmektedir. Çünkü dört ayaklı iri bedeni ve 3 boynuzlu başı ile gergedanı andırmaktadır.
Ankylosaurus
Anlamı, sert zırhlı kertenkeledir. Günümüzden 70 milyon yıl önce yaşadığı düşünülmektedir. Otobur olarak beslenmiş olan bu tür, 7-10 metre boyunda ve 4-7 ton ağırlığında olan bir hayvandır. Dört bacağının üzerinde yürümüş olan ve ön bacaklarının arka bacaklarından kısa olduğu bilinen bir türdür. Sırt kısmının kemik ve plakalar ile kaplı olduğu bilinmektedir. Başının arka kısmından kuyruk kısmına kadar iki sıra halinde diken olduğu bilinmektedir.
Yazar:Ensar Türkoğlu