Kadınlarda idrar kaçırma genellikle birkaç çeşide ayrılırken bunlar; stres inkontinans, acil inkontinans, karışık inkontinans, aşırı aktif mesane ve overflow inkontinans’tır. Kadınlarda tüm inkontinans vakalarının % 90’ını stres ve acil inkontinans oluşturmaktadır. İnkontinans için en önemli risk faktörleri ileri yaş ve vajinal doğum yapılan gebeliklerdir. Obezite ve ailede inkontinans öyküsü olması da inkontinans gelişme olasılığını artırır.
Kadınlarda İdrar Kaçırma Türleri
Stres İnkontinansı
Stres inkontinansı, öksürme, hapşırma veya sandalyeden kalkma gibi fiziksel aktivite veya karın içi basınç artışı ile ilişkili sızıntı olarak tanımlanır. 30 yaş üstü kadınların% 25 – 45’inde görülür. Atrofi veya pelvik taban kasları, bağları veya fasya hasarından kaynaklanır. Bu genellikle doğum ve menopoz ile ilişkilidir.
Acil(ani) inkontinans, ani işeme ihtiyacı (aciliyet olarak adlandırılır) ile ilişkili veya hemen sonrasında ortaya çıkan sızıntıdır. Kaybedilen idrar hacmi değişkendir ve tam inkontinans olarak bilinen mesanenin tamamen boşalması meydana gelebilir. Acil inkontinans, detrusor kasının aşırı aktivitesi nedeniyle oluşur. Bu aşırı aktivite, altta yatan bir patolojiye ikincil olarak nörojenik veya idiyopatik olabilir. Mesanenin nörojenik aşırı aktivitesi, nörolojik kontrol kaybına neden olan herhangi bir durumdan, en yaygın olarak inme, multipl skleroz, omurilik hasarı veya spina bifida’dan kaynaklanabilir.
IYE- İdrar Yolları Enfeksiyonları
İdrar kaçırmanın ikincil nedenleri arasında idrar yolu enfeksiyonu (İYE), cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (STI), interstisyel sistit, atrofik vajinit, mesane divertikülü veya önceki pelvik radyasyon veya cerrahi tedavi yer alır. İdiyopatik aşırı aktivite tam olarak anlaşılamamıştır, ancak yaşlanma ile ortaya çıkar ve aşırı aktif mesane sendromu ile yakından bağlantılıdır.
Aşırı Aktif Mesane Sendromu
Aşırı aktif mesane sendromu, aciliyet, sıklık ve sıklıkla noktüri içeren büyük ölçüde idiyopatik bir ürolojik durumdur. Bilinen bir nedeni olmayan acil inkontinans, genellikle aşırı aktif mesane olarak adlandırılır. Bununla birlikte, aşırı aktif mesaneye sahip kişilerde, herhangi bir inkontinansla sonuçlanmadan aciliyet ve sıklık ortaya çıkabilir. İdrara çıkma sıklığı genellikle günde sekiz defadan fazla olarak tanımlanır. Aşırı aktif mesanenin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak detrüsör kas aktivitesinin nörolojik kontrolünün kaybının duruma katkıda bulunduğu düşünülmektedir. Aşırı aktif mesane, acil inkontinansla aynı şekilde yönetilir.
Karışık İnkontinans
Karışık inkontinans, stres ve acil inkontinansın bir kombinasyonu olarak tanımlanır ve inkontinansı olan kadınların yaklaşık üçte birinde görülür. Karışık inkontinans, çoklu hastalık durumları ortaya çıkmaya başladıkça yaşla birlikte daha yaygın hale gelir, örneğin, stres inkontinansa neden olan zayıf pelvik tabanı olan bir kadında idiyopatik acil inkontinans gelişmeye başlar. Yönetim, her tip inkontinansın bireysel yönetimini takip etmelidir, ancak baskın tipe odaklanmalıdır.
Taşma İnkontinans
Taşma inkontinansı, mesane boynunda tıkanıklık olduğunda veya detrüsör kontraktilitesinde bir bozulma olduğunda meydana gelir, böylece sızıntı, genellikle aciliyet olmaksızın aşırı dolu bir mesaneden meydana gelir. Erkeklerde daha sık görülür. Üretral tıkanıklık, pelvik organların sarkması, nörolojik hasar ve inme, multipl skleroz ve diyabet gibi mesanede hissi azaltabilen durumlar aşırı akış inkontinansına neden olabilir.
Diğer İnkontinans Türleri
Diğer inkontinans türleri / nedenleri şunları içerir:
1. Fonksiyonel inkontinans: Bilişsel veya fiziksel bozukluklar hastanın bağımsız ve uygun şekilde işemesini engellediğinde ortaya çıkar.
2. İdrara çıkma sonrası sızıntı: İdrar yolunda kalan idrar nedeniyle işeme sonrası oluşan sızıntıdır.
3. Ürojenital fistül: Mesane / üretra ile vajina arasında üretral sfinkterden geçerek bir geçişin açıldığı yerdir. Ürogenital fistül tam inkontinansa neden olabilir. Gelişmiş dünyadaki kadınlar arasında, bu en sık jinekolojik cerrahiden kaynaklanan komplikasyonlardan kaynaklanmaktadır, örneğin histerektomi.
Mesane Nasıl Çalışır?
Mesane, kasık sempatizinin arkasında oturan kaslı bir idrar rezervuarıdır. Bir yetişkinde normal bir mesane 300 – 600 mL idrarı tutar. Sağlıklı olduğunda, mesane işlevi kas-iskelet sistemi ve nörolojik girdiler arasındaki koordinasyonla kontrol edilir. Mesanenin nörolojik kontrolü iki fazlı olup, bir anahtar gibi çalışır: saklama veya işeme arasında dönüşümlü olarak. İdrara çıkmayı kontrol eden sinir yolları karmaşıktır ve beyin, omurga ve periferik ganglionları içerir. Bu yollar, otonomik (sempatik ve parasempatik) ve somatik sinirleri (pudendal sinir yoluyla) içerir. NB Asetilkolin, detrüsör kasılmasına aracılık eden parasempatik yolların nörotransmiterlerinden biridir, bu nedenle mesaneyi stabilize etmek için antikolinerjik ilaçlar kullanılır.
Bu yapıların veya sinir yollarının herhangi birinin hasar görmesi idrar kaçırmaya neden olabilir. Mesane kontrolünü içeren afferent ve efferent sinir lifleri esas olarak S2 – S4 spinal sinir seviyelerinde bulunur (ancak aynı zamanda T11 – L2 spinal segmentleri de içerir), bu nedenle sakral seviyedeki omurilik yaralanmaları sıklıkla kontinansı etkiler. Beynin ön lob, uygun olmayan mesane işeme bastırılması, önleyici giriş sağlar. Bu nedenle tutamayanlar için bir felç veya demans oldu, bu insanlar arasında frontal lob, zarar kaynaklanabilir. Erkeklerde prostatektomi gibi ürogenital sistemi içeren cerrahi prosedürler, komşu eksternal üretral sfinktere veya üretranın kendisine zarar vererek inkontinansa neden olabilir. 
Sağlıklı insanda idrara çıkma bilinçli kontrol altındadır ve çocukluk döneminde gelişen öğrenilmiş davranışlara dayanır. Kontinansın mekanik kontrolü, mesaneyi çevreleyen kasları ve bağ dokusunu içerir. Mesane boynu ve pelvik taban kas sistemi, istirahat mesanesinin yarattığı çıkış basıncından daha büyük olduğu bir noktaya çıkış direncini artırmak için birlikte çalışır. Akut basınç artışları, öksürme, ayağa kalkma ve gülme gibi günlük aktivitelerde de ortaya çıkar. Pelvik taban kasları yeterli tona sahipse, koruyucu refleksi, idrarın devam etmesini sağlayarak çıkış basıncı arttıkça üretral basıncı artırır. Pelvik taban desteğinin kaybolması gibi, dışarı akış direnci bu basınç artışlarından daha azsa, sızıntı meydana gelir. Detrusor kasları kasıldığında dışarı akış basıncı da artar. Bu, normal idrara çıkma sırasında bilinçli olarak meydana gelir, ancak mesanede aşırı aktivite ile bilinçsizce de meydana gelebilir ve bu da inkontinansa neden olabilir.
Kadınlarda İdrar Kaçağının Teşhis ve Tanısı
İdrar kaçırma teşhisi başlangıçta hastanın semptom raporuna göre, idrar kaçırmanın öyküsü ve muayenenin odak noktası hastanın inkontinansının tipini, altta yatan faktörlerini, ciddiyetini ve etkisini belirlemek için olmalıdır. Belirtiler alınrıken şunlara dikkat edilir;
İdrara çıkma sıklığı,
Sızıntı sıklığı (günde kaç kez, tipik bir haftada kaç gün) ve sızan idrar hacmi
Sızıntı ile ilişkili tetikleyiciler, yani hasta güldüğünde sızıntı oluyor mu? Yatakta düz yatarken mi?
Pedlerin veya diğer koruyucu cihazların kullanımı
Kafein ve alkol alımı dahil diyet ve sıvı alımı
Alt idrar yolu semptomları, örneğin İYE semptomları, idrara çıkma sonrası sızıntı, idrara çıktıktan hemen sonra tekrar idrara çıkma ihtiyacı olup olmadığı,
Diğer genitoüriner semptomlar, örneğin ürogenital veya abdominal ağrı, rahatsızlık, hematüri, diğer akıntılar olup olmadığı,
Kabızlık ve fekal inkontinans / kirlenme olup olmadığı,
Cinsel işlev (yani inkontinansın psikososyal etkileri)
Geçmiş geçmiş: mesane cerrahisi, histerektomi, doğum (doğum sayısı ve doğum şekli dahil), önceki İYE, önceki CYBE
İlaç kullanımı,
Sigara içme durumu,
Sigara içimi mesane aşırı aktivitesi ile ilişkilidir, mesaneyi tahriş edici olduğu düşünülür ve kronik öksürüğe neden olur, bu da zamanla pelvik tabanı zayıflatabilir ve stres inkontinansının şiddetini doğrudan etkileyebilir. Kadınlarda değerlendirmenin bu noktasında, inkontinansın türü muhtemelen belirgin olacaktır. Aşağıdaki inkontinans türleri, idrar sızıntısının ne zaman meydana geldiğine bağlı olarak daha olasıdır:
Stres üriner inkontinans; öksürürken, hapşırırken, gülerken, kaldırırken veya egzersiz yaparken,
Aşırı aktif mesane sendromu olan veya olmayan acil inkontinans, ani aciliyet, sıklık ve noktüri ile birlikte, özellikle hasta yatakta ve hareketsiz yatıyorsa (yani stres yoksa)
Karışık inkontinans; her iki semptom türü de mevcuttur
İnkontinans yukarıdaki nedenlerle ilişkili değilse (ki bu nadirdir), şu faktörler göz önünde bulundurulmalıdır:
o Mesane taşması inkontinansı veya mesane çıkış tıkanıklığı ile ilişkili kronik idrar retansiyonu – işeme zorluğu (tereddüt, işeme için zorlanma, zayıf veya aralıklı idrar akışı ve işeme sonrası damlama)
o Fistül (vezikovajinal, üretrovajinal veya üreterovajinal – sürekli pasif idrar sızıntısı ve sıklıkla tam inkontinans
o Üretral divertikül; özellikle tekrarlayan İYE’si olan bir kadında işeme sonrası damlama, sıklık, disparoni ve dizüri
Üretral divertikül, belirsiz etiyolojiye sahip üretranın dışarıda kesilmesidir. En sık 30-60 yaş arası kadınlarda görülür. İdrar bu kesede durur ve hastayı tekrarlayan enfeksiyonlara yatkın hale getirebilir. Divertikül büyükse mesane çıkışının tıkanmasına neden olabilir. Zamanla kronik inflamasyon, üretral divertikülü kaplayan hücrelerin kötü huylu dönüşümüne yol açabilir.
Kaynakça:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/urinary-incontinence/symptoms-causes/syc-20352808
https://www.onhealth.com/content/1/urinary_incontinence_women
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu