Artmış kafa içi basıncı, bir kişinin kafatasının içindeki artan baskıyı ifade eden tıbbi bir terimdir. Doktorlar tedavi etmezse, bu baskı beyni etkileyebilir. Bir kişinin kafatasındaki basınçtaki ani artış, acil bir tıbbi durumdur. Tedavi edilmezse, kafa içi basıncındaki (ICP) bir artış, beyin hasarı, nöbet, koma, inme veya ölüme neden olabilir. Hızlı tedavi ile artan ICP’li kişilerin tam iyileşme sağlamaları mümkündür.
Artan ICP Belirtileri
Artmış ICP semptomları, bir kişinin yaşına bağlı olarak değişebilir. Artmış ICP’li bebeklerin, daha büyük çocuklara veya bu hastalığa sahip yetişkinlere göre farklı semptomları olabilir.
Yetişkinlerdeki belirtiler: Yetişkinlerde artmış ICP belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
•Her zamanki gibi ışığa cevap vermeyen gözler
•Baş ağrısı
•Davranış değişiklikleri
•Çok uyuma
•Uyuklama
•Kas güçsüzlüğü
•Konuşma veya hareket zorlukları
•Kusma
•Bulanık görme
•Bilinçte karışıklık
Yükselen ICP ilerledikçe, kişi bilincini kaybedebilir ve komaya girebilir. Yüksek ICP, bir kişinin acil tedavi görmemesi durumunda beyin hasarına neden olabilir.
Bebeklerdeki belirtiler: ICP artışı olan bebekler yetişkinlerle aynı semptomların bazılarını gösterebilir. Ek olarak, kafalarının şekli de etkilenebilir. Bebeklerin kafatasında, kafatasındaki sütür denilen lifli dokuların birbirine örüldüğü yumuşak plakalar vardır. Artan ICP, kafatasındaki sütürlerin ve yumuşak plakaların ayrılmasına neden olabilir. Ayrıca bebeklerde artmış ICP de fontanellerinin şişmesine neden olabilir. Fontanel kafatasının üstündeki yumuşak noktadır.
Nedenleri
ICP’nin artmasına neden olabilecek tıbbi durumların ve diğer nedenlerin bir listesi şu şekilde sıralayabiliriz:
•Genellikle kafaya bir darbe sonucu olan beyin hasarı
•Hidrosefali veya beyinde çok fazla beyin omurilik sıvısı
•Beyin şişmesi
•Beyinde kanama veya kan birikmesi
•Beyin anevrizması
•Menenjit veya ensefalit gibi beyin enfeksiyonu
•İnme
•Yüksek tansiyon
•Beyin tümörü
•İlaç etkileşimi
•Üzüntü
•Epilepsi
•Hipoksemi, kan oksijen eksikliği
Bebeklerde, yüksek ICP çocuk istismarı sonucu olabilir. Bir birey bir bebeği veya çocuğu kabaca söylemek gerekirse ihmal ederse, beyin hasarı gelişmesine neden olabilir. Bu sarsılmış bebek sendromu olarak bilinir. Bir araştırmaya göre, yaklaşık 1.000 ile 3.000 çocuğun her yıl sarsılmış bebek sendromu yaşadığını tahmin ediliyor. Ayrıca bir yetişkin bebeğin ağlamasını durdurmak için şiddetli bir şekilde sallarsa bu durum ortaya çıkabilir.
Teşhis Tedavi
Bir kişinin artmış ICP tanısı varsa doktor beyin hasarı riskini azaltmak için kafatasındaki basıncı azaltmak adına derhal harekete geçecektir. Ardından artmış baskının altında yatan sebebi tedavi etmek için çalışacaktır.
ICP’yi azaltmak için tedavi yöntemleri şunları içerir:
•Beyin üzerindeki hidrosefali’nin neden olduğu basıncı azaltmak için fazla beyin omurilik sıvısının bir şantla boşaltılması
•Mannitol ve hipertonik salin gibi beyin şişmesini azaltan ilaçlar
•Ameliyat, daha az yaygın olan basıncı azaltmak için kafatasının küçük bir bölümünü çıkarmak
•Bir doktor kişiye kaygıyı azaltmak ve kan basıncını düşürmek için sakinleştirici verebilir. Kişinin ayrıca solunum desteğine ihtiyacı olabilir. Doktor tedavi boyunca hayati belirtilerini izleyecektir.
Komplikasyonlar
Artan ICP’nin komplikasyonları beyin hasarı, felç, inme ve komayı içerir. Uygun tedavi olmadan artmış ICP ölümcül olabilir. ICP’deki ani bir artış tıbbi bir acil durumdur ve hayati tehlike arz edebilir. Bir birey ne kadar erken tedavi görürse, gördüğü zararlar o kadar az ve iyileşmesi hızlı olur. Pek çok birey tedaviye iyi yanıt verir ve ICP artışı olan bir kişi tam iyileşme sağlayabilir.
Artan ICP ve Komplikasyonlarının Önlenmesi
Artan ICP her zaman önlenebilir değildir, ancak artan ICP’ye yol açabilecek bazı temel koşulların riskini azaltmak mümkündür.
İnme, ICP’nin artmasına neden olabilir. Birey inme riskini bazı yollarla azaltabilir. Bu yollar:
•Yüksek tansiyonu düşürmek için adımlar atmak
•Sigarayı bırakmak
•Kan şekeri seviyelerini yönetmek
•Kolesterol seviyelerinin kontrolünü sağlamak
•Düzenli egzersiz yapmak
Yüksek tansiyon ICP’nin artmasına neden olabilir. Bir kişi sağlıklı kan basıncını aşağıdaki şu şekilde koruyabilir:
•Fazla kilo varsa kilo vermek veya sağlıklı bir kiloyu korumak
•Kan basıncını artıran ilaçlardan kaçınmak
•Sağlıklı, dengeli bir diyet yemek
•Tuz alımını azaltmak
•Düzenli egzersiz yapmak
Kafa travması ICP’nin artmasına neden olabilir. Bir kişinin kafa travması riskini nasıl azaltabileceğine dair bazı örnekleri şu şekildedir:
•Ekstrem sporlardan veya tehlikeli etkinliklerden kaçınmak
•Bisiklete binme gibi aktiviteler için daima kask takmak
•Arabada her zaman emniyet kemeri takmak
Artan ICP, bir insanın kafatasındaki basınç arttığında meydana gelir. Bu aniden olduğunda, tıbbi bir acil durumdur. Yüksek ICP’nin en yaygın nedeni kafaya bir darbe almaktır. Başlıca belirtiler baş ağrısı, konfüzyon, uyanık kalmada azalma ve bulantıdır. Bir kişinin gözleri ışığa normal şekilde yanıt vermeyebilir. ICP artışı olan bir kişinin acil tedaviye ihtiyacı olabilir. Tedavinin hemen amacı, beyin hasarı riskini azaltmaya yardımcı olan beyin dokuları üzerindeki baskıyı azaltmaktır.
Uygun tedavi olmadan, bu durum nöbet, koma, felç veya beyin hasarına neden olabilir. Ağır vakalarda artmış ICP ölümcül olabilir ve hızlı tedavi, kişinin durumunu iyileştirebilir. Zamanında tedavi ile tam bir iyileşme yapmak mümkündür. Artan ICP her zaman önlenebilir değildir, ancak bir kişi yaşam tarzı değişiklikleri yoluyla bazı nedenlere ilişkin risklerini azaltabilir.
Kaynakça:
ninds.nih.gov
ncbi.nlm.nih.gov
health.ny.gov
childhelp.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaolu