Uzmanlar, ekonomik, sosyal önemini ve ayrıca yosun hasadındaki önemli artışı dikkate alarak ekonomik açıdan önemli kahverengi algler için bir yönetim ve koruma stratejisi programı uygulamışlardır. Bu programın beklentisi, mevcut ve hasat edilebilir biyokütlenin gözetimine, hasadın gücünün değerlendirilmesine (Birlik Çaba Başına Yakalama-CPUE) ve bu birincil üreticilere dayalı olarak üretim zincirinin karakterizasyonuna odaklanmıştır. 2010 yılından bu yana sürdürülen bu stratejinin ve elde edilen birkaç yıllık yosun bilgisinin bir sonucu olarak, yosun sürdürülebilirliğinin yönetimi için öneriler oluşturulmuştur. Buradaki önerme, nasıl hasat yapılacağı, ne kadar hasat ettiğinizden daha önemlidir. Bu program, ülke düzeyinde gerçekleştirilen ve üç farklı koruma stratejisini temsil eden üç Şili koruma aracında uygulanmıştır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Deniz koruma alanları (deniz parkı, deniz koruma alanı),
• Zanaatkâr balıkçılar için açık erişim alanları (OAA), deniz kaynaklarını topladıkları ve hasat ettikleri yer,
• Bentik kaynakların sömürülmesi için yönetim alanları (MAEBR),
Burada örgütlü balıkçıların bir kıyı kesimi üzerinde bazı bölgesel haklara sahip olduğu yerler. MAERB’de yer alan koruma stratejisi ortak yönetime dayanmaktadır. Kahverengi deniz yosunlarının sürdürülebilirliği için programın temel pratik önerileri, yetişkin sporofitlerin seçici olarak toplanmasına ve üreyebilen kalıcı bir birey stoğunun korunmasına odaklanır. Ayrıca işe alımın kolaylaştırılmasına, bentik omurgasızlar tarafından otlatmanın azaltılmasına ve yosunların sürdürülebilirliğine izin vermeye odaklanmıştır. Belirtilen tüm hususlar göz önünde bulundurulduğunda, biyo-ekolojik tavsiyeler, önemli, sık ve yoğun hasada maruz kalan yosun yataklarına uygulanmalıdır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Holdfast dâhil tüm bitkinin hasat edilmesi,
• Bazal çapı 20 cm’den büyük olan bitkileri hasat etmek,
• Her üç bitkiden birini, en büyük örnekleri tercih ederek hasat etmek ve böylece popülasyonu inceltmek,
• Macrocystis özel durumu için, kanopiyi yüzeyin bir metre altına kadar kesmek,
Yetkili makam tarafından doğal popülasyonlara atanan yönetim rejimine (Koruma Stratejisi) göre, hem yetişkin bitkilerin yoğunluğu hem de Lessonia nigrescens’in genç yetiştirilmesi, zamansal değişime tabidir. Deniz parkları veya deniz rezervleri (MPA) gibi deniz koruma alanlarında, yosun popülasyonlarının yıllık yenilenmesi, yetişkinlerin doğal ölümlerinin yoğun gençlerin istihdamı ile telafi edildiği mevsimsel bir döngü sergiler. MAEBR’de yetişkin bitkilerin yoğunluğu, tercihen ilkbahar ve yaz aylarında sürdürülen maksimum hasat döneminde azalır. Bu koşullarda, yosun yenilenmesinin yıllık döngüsü, hasat sonrası genç bitkilerin işe alınmasıyla korunur.
Yosun hasadının yıl boyunca gerçekleştiği OAA’da, yetişkin bitki yoğunluğu önemli ölçüde azalmıştır. Bu nedenle, sürekli hasat yoluyla alt tabakanın sürekli olarak serbest bırakılması, sürekli gençlerin işe alınmasını kolaylaştırır. Bu da yıl boyunca işe alımların yoğunluğunu önemli ölçüde artırır. Son nüfus yenileme süreci, MAEBR ve MPA’nın Koruma Stratejilerine ait Lessonia popülasyonlarında gözlemlenenlerin aksine mevsimsel değişimden bağımsız olarak gerçekleşir. Yetişkin bitkilerin yoğunluğu, OAA içindekilerin aksine MPA içindeki popülasyonlarda en yüksektir. Daha önce MAEBR’de maruz kaldığı gibi, Lessonia’nın mevsimlik hasadı yetişkinlerin yoğunluğunu azaltır. Ancak hasadın bu etkisi, OAA’da gözlemlenenden önemli ölçüde daha düşüktür. 
Bu açık erişimli alanlarda, yüksek hasat baskısı nedeniyle yetişkin bitkilerin yoğunluğu daha azdır, üreme bitkilerinin stoğunun daralmasına neden olur ve bu nedenle yosun yenilenmesini olumsuz etkiler. Kıyı şeridine erişim zorluğunun kalıcı hasat için bir engel oluşturduğu popülasyonların oluşturduğu OAA’da gözlemlenen bu modelin bir istisnası vardır. Bu durumda, erişime yönelik topografya kısıtlamaları, bir tür doğal eş yönetimi taklit eden etkiler üretir. Bu şekilde OAA’daki Lessonia bitkilerinin boyut dağılımı modeli, MAERB’de gözlemlenen modele oldukça benzerdir. MPA olarak, Lessonia verim (biyokütle kg / 2) yıllık döngüsü boyunca sabittir ve yakın ila 50 kg / m 2’dir. Buna karşılık, MAEBR kanıtlarındaki mevcut biyokütle, ilkbahar ve yaz aylarında hasat sonrası yosunun yıllık yenilenme döngüsü ile mevsimselliği işaret eder. 25 kg / aşmak olmadığı da önemli ölçüde daha az mevcut biyokütle ile Benzer bir eğilim, OAA’nın görülmektedir.
Mevcut biyokütle, MPA popülasyonlarında en büyük ve OAA popülasyonlarında en düşüktür. MAEBR ve OAA’da, mevcut biyokütle MPA’daki stoklardan sırasıyla % 50 ve % 65 daha düşüktür. MAEBR’deki mevcut biyokütle, yosun ormanlarının sürdürülebilir kullanımı için izin verilen sınırı temsil eder ve yönetim planının yeterli şekilde uygulandığının kanıtıdır. Öte yandan, OAA’daki mevcut biyokütle seviyesi, yüksek düzeyde istismar edilen popülasyonların bir göstergesidir. Ve yönetim programı, güçlü bir hasat baskısı ile uğraşan sürdürülebilirlik parametrelerinin oluşturulmasına yardımcı olur.
Lessonia nigrescens popülasyonlarının boyut yapısı önerilen morfolojik değişkenlere göre, uygulanan yönetim ve koruma önlemlerine göre değişiklik göstermektedir. MPA’da, popülasyonların % 20’si acemi, % 35’i genç ve popülasyonun geri kalanı büyük boyutlu bitkilere sahip yetişkinlerdir. MAEBR ve OAA’da, işe alınan kişiler tüm popülasyonun % 35’ini temsil ederken, genç bitkiler sırasıyla % 45 ve % 55’ini temsil eder. MAEBR’de, yetişkin bitkilerin fraksiyonu yıllık döngü sırasında genç bitkilerin büyümesiyle yenilenirken, OAA’da güçlü hasat basıncı, serbest birincil substratın toplanmasını ve kolonizasyonunu kolaylaştırır. MPA’da, hasat için uygun olan yetişkin bitkilerin payı genel olarak popülasyonun % 45’idir. MAEBR’de, hasat edilebilir kısım, mevcut toplam biyokütlenin % 25’ine karşılık gelir. Bunun tersine, OAA’da, ticari hasat için mevcut biyokütle, Kuzey Şili’de incelenen tüm Lessonia popülasyonundaki toplam bitkilerin % 10’unu aşmamıştır.
Lessonia popülasyonlarının 25 yıllık gözlem ve değerlendirilmesinden sonra, binlerce saatlik saha izleme ve bol miktarda literatürün üretilmesinden sonra ve elde edilen biyo-ekolojik bilgilere dayanarak, Lessonia nigrescens kompleksinin sürdürülebilir yönetimi için önerilerle ilişkili ana kavram nasıl hasat edilir ne kadar hasat ettiğinizden daha önemlidir. Bu kaynak yönetimi uygulaması, son 15 yılda balıkçılar arasında yayılmıştır ve balıkçılık otoritesinin yakalama kotası koyduğu geleneksel ihtiyati yönteme alternatif olarak gönüllü olarak benimsenmiştir. Ve mevcut toplam biyokütleden kaynaklanır. Bununla birlikte, daha önce bahsedilen öncülün yerine getirilmesi, Şili’de kahverengi algleri toplamak için tek yetkili kullanıcılar olan zanaatkâr balıkçılar açısından iyi uygulamalar gerektirir.
MAEBR’nin yönetim tavsiyelerinin doğru şekilde uygulanması, ortak yönetimin oluşturduğu sosyal sermaye ile güçlü bir şekilde ilişkili görünmektedir. Bu, hasat faaliyetinin bireysel olduğu ve uygulanmasının zor olduğu OAA’da mantıklı olmayan bir kavramdır. Kıyı bölgesinin geniş enlemesine genişlemesi ve buna erişimin önündeki çeşitli kısıtlamalar, uygulama maliyetini artırır ve balıkçılık otoritesinin kontrolünün etkinliğini azaltır. Bu nedenle, tümü olmasa da diğer birçok durumda olduğu gibi, Şili kelpslerinin doğal popülasyonlarının korunmasında ve bu kaynağın sürdürülebilirliğinde katılımcı farkındalığın oluşturulması kilit bir faktördür. Bununla birlikte bazı tavsiyeler verilir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Sosyal sermaye kullanarak ticari yönetim kapasitelerinin mükemmelleştirilmesi,
• Şilili zanaatkâr balıkçıların kendine özgü özellikleri dikkate alınarak denetim mekanizmalarının ve yaptırımların optimizasyonu gibi alanlarda önemli ilerleme sağlanması,
• Üretim zincirindeki farklı aktörler, yetkililer arasındaki ve arasındaki bilgi akışının iyileştirilmesi,
• Bölgesel bakış açısıyla yönetim planlarını kullanarak kahverengi alglerin kontrollü çıkarımının kurulması,
Katılımcı, uyarlanabilir ve multidisipliner bir yönetim planı, doğrudan kullanıcıları tarafından kararlaştırılan idari önlemleri kalıcı olarak izleyen ekolojik göstergeler gerektirir. Bu ekolojik göstergeler göz önüne alındığında, kahverengi alglerin hasat edilen hacim, çaba miktarı başına yakalama ve minimum yasal yakalama boyutu gibi idari önlemlerden seçilebilirler. Hasat edilen hacmin inmesi, izlenmesi ve doğrulanması kolay bir göstergedir. Ancak gerçek zamanlı olarak verimli, katılımcı bir kayıt sistemi gerektirir, doğru zamanda bilgiye ulaşılmasına ve kullanılmasına izin verir. Çaba başına yakalama ve asgari yasal boyut, balıkçıların çıkarlarına bağlı olduğundan, izlenmesi ve uygulanması nispeten daha karmaşık göstergelerdir. Bu göstergeler, hasat kotaları atamak, rotasyon alanları oluşturmak veya maden çıkarma veya biyolojik yasaklar oluşturmak için yararlı araçlardır.
OAA’da hasadın etkisi, biyokütle için yüksek talep senaryosunda ihtiyati yönetim önlemlerinin olmamasıyla açıklanmıştır. Bu nedenle, ekosistem yaklaşımına dayalı yönetim, hem bilimsel gözlemciler hem de zanaatkâr balıkçılar tarafından gözlemlenmesi ve iletilmesi gerekir. Ayrıca ölçülmesi kolay karar kriterlerinin oluşturulmasına olanak tanıyan hasat baskısına duyarlı ekolojik göstergelerdir. Yetişkin bitkilerin yoğunluğu, alan başına biyokütle, işe alım ve boyut yapısı gibi demografik özelliklerin tümü, bu özellikleri karşılayan göstergeler oluşturur. Elde edilmesi kolaydır, mekânsal ve zamansal gradyanlar boyunca değerlendirilebilir.
Demografik göstergelere dayalı olarak kural, OAA’daki hasatın, alan birimi başına bir popülasyonun bolluğu ve biyokütlesi müdahale edilmeyen bir popülasyonda tespit edilen biyokütle veya demografik seviyelere yakın olduğunda başlaması gerektiğini belirler. İşe alımların minimum yoğunluğu, yetişkin bitkilerin oranı toplam popülasyonun % 40’ının üzerinde olmalıdır. Ve bölgedeki kalan yetişkin bitkilerin yüzdesi hasat sonrası işe alım için yeterli olmalıdır. Daha sonra, popülasyon yoğun hasat baskısı altında bulunan popülasyona benzer alan birimi başına bolluk ve biyokütle düzeylerine ulaştığında, sürdürülebilirliği bazı bağlı olur. Bu unsurlar aşağıdaki gibidir:
• İşe alım sıklığının kararlılığı,
• Üreyen birey stokunun korunması,
• Hasat sıklığının stabilitesi,
Bu göstergeler hasat dönemini aştığında sona ermeli ve yeterli hasat öncesi değerlere ulaşılıncaya kadar bir ara dönem (yasak veya kotalar) izlemelidir. Böylece, Lessonia nigrescens nüfusu için kalıcı bir izleme programının kurulması OAA ve MAEBR’deki kompleks, demografik göstergeler kullanılarak izin verir. Bu göstergeler aşağıdaki gibidir:
• Yönetim planlarının uygulanmasının doğrulanması,
• Hasatta eksojen rahatsızlıklardan kaynaklanan popülasyon dinamikleri üzerindeki zararlı etkilerin tespiti,
• Saygı ormanın optimum hasat seviyelerine yenilenmesi için gerekli süre,
• Sektöre göre çıkarma kotalarının belirlenmesi,
• Haklı, katılımcı ve yerel bir şekilde çıkarma yasaklarının oluşturulması,
Kaynakça:
researchgate.net/publication/Management_and_production_of_the_brown_algae_Ascophyllum
buildyouraquarium.com/brown-algae
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu