Kertenkele, ”Kertenkele” (Lacertidae) takımının ve özellikle bu takıma mensup özkertenkelegiller familyasının, ailesinin genel adıdır. Kertenkeleler genellikle kırsal kesimlerde, kurak bölgelerde yaşayan ve ülkemizde sıkça rastladığımız canlı türlerinden birisidir.
-Kertenkelerin günümüzde yaklaşık 3000’den fazla türü keşfedilmiş durumda ve gün geçtikçe daha fazla tür keşfediliyor. Keşfedilen kertenkele varyasyon-tür sayısı artıyor.
-Kertenkeleler soğuğa karşı dayanıklı olmayan yapısal özellikleri bakımından genellikle sıcak, kurak, bozkır, tropikal vb. bölgelerde yaşarlar.
–
3000’den fazla türe sahip olan bu canlının, çeşitli özelliklere sahip türleri mevcuttur. Örneğin belirli türler toprak altında yaşayabiliyor, belirli türler ağaçlarda yaşayabiliyor hatta bazı türleri su üstünde yürüyebiliyor, koşabiliyor ve bazı türler ise bulunduğu ortama hızlı bir şekilde uyum sağlayabiliyor, renk değiştirebiliyor. Sıcaklık, ortam vb. gibi durumlar kertenkelenin renk değiştirmesine, kamufle olmasına yol açabiliyor.
-Kertenkele türlerinin büyük çoğunluğu 4 ayaklıdır fakat bu türklerin yanında 2 ayalı veya hiç ayağı olmayan adeta yılan görünümünde olan kertenkelerde mevcut.
-Bir kertenkelenin ayağında 5 parmak bulunur ve bu parmaklarda oldukça güçlü tırnaklar bulunur. Bu tırnaklar sayesinde kertenkeleler sorunsuz bir şekilde tırmanabiliyor ve küçük böcekleri, besin kaynaklarını yakalayabiliyorlar.
-Vücutları genellike ince ve uzun olup yuvarlak görünümdedir. Uzunlukları türden tür göre değişebiliyor, kimi türler 10-20 cm arası uzunlukta oluyor, kimi türler ise 60-70 cm arası uzunlukta oluyor hatta daha uzun olan türlerde mevcut.
-Vücutları tamamen pullarla kaplıdır ve tırtıklı bir yapıya sahiptirler. Kertenkelenin özellikle karın kısmında bulunan pullar daha iri ve büyük bir yapıya sahiptirler.
-Kertenkeleler’in bazı türlerinde göz kapağı bulunmaz fakat genelinde bulunur ve bulunan göz kapağı hareketli bir yapıya sahiptir. İlginç bir örnek vermek gerekirse Amerika kıtasında bulunan ve saydam-hareketsiz bir göz kapağına sahip bir kertenkele türünü örnek verebilirsiniz.
Özetle çok çeşitli varyasyonlara, özelliklere sahip kertenkeleler mevcut.
–
Toprağın altına yaşayan kertenkele türlerinde kulak deliği bulunmamaktadır. Fakat toprak üstünde yaşayan kertenkele türlerinin büyük çoğunluğunda kulak deliği mevcuttur.
-Bir kertenkelenin en büyük özelliği korku ya da benzeri durumlarda kopan kuyruğunun bir süre sonra tekrar çıkmasıdır. Örneğin siz bir kertenkele dokunduğunuz zaman, özellikle kuyruk kısmına dokunduğunuz zaman genellikle o kuyruk düşer fakat bir süre sonra sağlıklı bir şekilde tekrar kuyruk çıkar. Kopan kuyruk kısa bir süre hareketli olur, bu genellikle avcıyı yanıltma, kendisinden uzaklaştırmaya yönelik bir özelliktir.
-Kopan bir kuyruk yaklaşık 1 ay içinde tekrar çıkar fakat bu yeni kuyruk eski kuyruktan tamamen farklıdır. Hem renk hemde yapısal özellikler bakımından o kuyruk eski kuyruktan farklıdır, örneğin eski kuyruk x işlevini yerine getirebilirken yeni kuyruk bunu yapamabilir tam tersine farklı işlevi yerine getirebilir.
-Kertenkelerin beslenme şekli genellike böcekçildir. Küçük böcekler, eklem bacaklılar vb. gibi canlılar kertenkelelerin besin kaynaklarıdır.
-Kertenkelelerin avlarını yakalamalarında kullandıkları en etkili organlarından birisi dilleridir. Evet, dilleri hızlı, uzun ve yapışkan bir yapıya sahiptir bu sayede avlarını dilleri sayesinde yakalarlar ve hemen tüketirler.
-Kertenkelerin üreme şekilleri yumurtlamadır. Yazın dişi kertenkeleler kumda ya da toprakda açtıkları çukura yumurtalarını bırakırlar.
-Kış uykusuna yatan canlı türlerinden birisidirler. Kışın başlayan uykuları, ilkbahara kadar sürer.
-Kertenkeleler, yapısal özellik bakımından yılanlara benzeler, aynı yılanlar gibi soğuk kanlıdırlar ve aynı şekilde bu yüzden güneşlenmeyi, güneş altında durmayı severler.
-Kertenkelelerin önemli değişik özelliklerinden birisi ise kopmayan sadece kırılan kuyrukların ikinci bir kuyruğun çıkması ve çatal kuyruk oluşmasıdır.
Kaynakça:
Hayvan Ansiklopedisi
ozelliklerinedir.com
Vikipedi
Yazar:Ensar Türkoğlu