Kolinerjik aktiviteyi artırabilecek herhangi bir takviye almadan önce öncelikle doktora müracat edilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Kolin-mimetik ilaçlar veya asetilkolinesteraz inhibitörleri gibi ilaçlar kullanıyorsa, bu özellikle önemlidir. Takviye-ilaç etkileşimleri tehlikeli olabilir ve nadir durumlarda bile hayatı tehdit edebilir. Eğer doktor takviye almanın uygun olduğunu düşünüyorsa güvenilir bir üretici tarafından üretilen ürünleri seçilmelidir. Bu yazıda kolinerjik aktiviteyi artırmak için alınabilecek takviyeler hakkında bilgiler bulunmaktadır.
Diyet takviyelerinin FDA tarafından tıbbi kullanım için onaylanmadığını unutmamalıdır. Çünkü takviyeler genellikle sağlam klinik araştırmalardan yoksundur. Yönetmelikler onlar için üretim standartları belirler, ancak bunların güvenli veya etkili olduklarını garanti etmemektedir. Aşağıda listelenen çalışmaların çoğu hayvanlar üzerinde yapılmıştır. Hayvan bulguları insanlar üzerindeki etkileri hakkında bilgi veremez. Geçerli bir klinik kanıt, kolinerjik aktiviteyi arttırmak için kullanımını desteklemez.
Bunun yanında bazı araştırmalar, bu takviyelerin asetilkolini artırmaya ve bilişsel sağlığı desteklemeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir:
Kolin
Vücut asetilkolin yapmak için kolin kullanır. Bu nedenle kolin alımının arttırılması asetilkolin seviyelerini artırabilir. Kolin çeşitli kaynaklarda bulunabilir ve kolin bakımından zengin gıdalar arasında yumurta ve karaciğer bulunmaktadır. Aşağıda listelenen diğer takviyeler, çoğunlukla asetilkolini parçalayan enzimi bloke ederek asetilkolini arttırmak için varsayılmaktadır. Bazıları kolinerjik aktiviteyi dolaylı olarak artırabilecek diğer nörotransmitterleri veya yolları etkilemektedir. Ancak sadece kolin, vücutta asetilkolin yapmak için yapı taşlarını sağlamaktadır.
Bacopa Monnieri
Bacopa, asetilkolin yıkımını engelleyebilir ve hücresel ve hayvan çalışmalarına dayanarak asetilkolin üreten enzimin aktivitesini artırabilir.
Huperzine A
Huperzine A, güçlü bir asetilkolinesteraz inhibitörü olarak tanımlanan Çin bitki gazlarında (Huperzia serrata) bulunur. Çin’de, Alzheimer hastalığı için kullanılmaktadır. Farklı müdahalelerin sistematik olarak gözden geçirilmesi, huperzin A’nın Alzheimer hastalığında bilişsel düşüşü azaltabileceği sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte, bu analize dahil edilen çalışmaların düşük kalite, tasarım kusurları ve potansiyel yanlılık gibi çeşitli kısıtlamaları bulunmaktadır. Uygun etkinlik ve güvenlik verisi eksikliği nedeniyle, huperzin A, ABD’de FDA tarafından tıbbi kullanım için onaylanmamıştır.
Epimedium
Epimedium olarak da bilinen, icariin, bir asetilkolinesteraz inhibitörü olduğu varsayımı ileri sürülmektedir. İnmeli sıçanlarda bilişsel bozulmayı önlemiştir.
Kafein
Hayvan verilerine dayanarak, kafein beyindeki asetilkolini, özellikle “bellek merkezi” nde hipokampus artırabilir.
Yaban Mersini
Yabanmersini ekstraktında bulunan bazı polifenolik biyoaktif bileşikler, asetilkolinesteraz inhibitörleri olarak işlev görebilir, ancak bu insanlarda doğrulanmamıştır. Bu bileşikler farelerde bilişsel işlevi arttırmıştır.
Çinko
Çinko, asetilkolinesterazı inhibe ettiği varsayılmaktadır. Bilim adamları, nikotinik asetilkolin reseptörlerini hem aktive edebileceğini hem de bloke edebileceğini düşünmektedir, ancak muhtemelen yeterli dozlarda biliş üzerinde genel bir olumlu etkisi bulunmaktadır.
Bakır
Asetilkolinin sıçanlarda kan damarlarını gevşetmesi için bakır gereklidir.
Üzüm Çekirdeği Ekstresi
Üzüm çekirdeği ekstresi, asetilkolin yapım enziminin aktivitesini arttırdığı ve hayvanlarda bozulmasını azalttığı öne sürülen proantosiyanidin içermektedir.
Biberiye
Bilim adamları, biberiye özütünün beyin hücrelerinde kolinerjik aktiviteyi artırarak antidepresan potansiyeline sahip olup olmadığını araştırmaktadırlar.
![Kolinerjik Aktiviteyi Artırabilecek Bitkiler ve Takviyeler]()
Tarçın
TarçınYapılan araştırmalara incelerken tarçın test tüpleri [asetilkolinesterazı inhibe ederek asetilkolin artırabilir.
Tulsi (Ocimum Sactum)
Tulsi, asetilkolinesterazı bloke etmiş ve sıçan demansında bilişsel yeteneği geliştirmiştir.
Gotu Kola
Gotu Kola, nöbetleri olan sıçanlarda asetilkolin düzeylerini arttırdı ve asetilkolinesterazı azaltmaktadır. Gotu Kola ayrıca farelerde öğrenme ve hafızayı geliştirmektedir. Ancak, diğer birçok doğal bileşikte olduğu gibi, insan verileri eksiktir.
EGCG
EGCG, hayvan çalışmalarında kolinerjik sinyalleri geliştirmiş ve beyni korumuştur.
Kurkumin
Kurkuminoidlerin, asetilkolinesterazın güçlü inhibitörleri olduğu varsayılmaktadır. Kurkumin, farelerde ve hücre çalışmalarında asetilkolinin aktivitesini arttırırken, aynı zamanda ağrı ve iltihabı da azaltmaktadır. Bununla birlikte, biyo yararlanımı zayıftır. Klinik çalışmalara ihtiyaç vardır.
DHA/Balık Yağı
DHA ve balık yağı beyindeki asetilkolini ve sıçanlarda sindirim sistemini arttırmıştır.
Luteolin
Bilim adamları, luteolin’in beyin hücrelerinde kolinerjik sinyal ve asetilkolin düzeylerini artırıp artırmadığını belirlemektedir.
Kuersetin
Kuersetin sıçanlarda asetilkolini arttırmıştır. Farelerde hafızayı arttırdığı ve endişeyi azalttığı belirlenmiştir. Ancak kurkumin ve birçok flavonoid gibi kusersetinin biyoyararlanım sorunları vardır. Klinik araştırmalar gereklidir.
Fo-ti
Radix Polygonum (Fo-ti), test tüplerinde asetilkolin yıkımını bloke eden Çin bitkisidir.
Ashwagandha (Nor Salkım)
Ashwagandha veya diğer ismiyle mor salkım, farelerin beyinlerini, kolinerjik sistem üzerinde hareket ederek korumuştur.
Safran
Safran test tüplerinde asetilkolin yıkımını bloke etmiştir. afrandaki bir karotenoid olan kroketin, yüksek tansiyonu olan sıçanlarda kolinerjik kan damarı gevşemesini arttırmıştır.
Reishi Mantarı (Ganoderma Lucidum)
Reishi mantarları hayvan çalışmalarında asetilkolini arttırmıştır. Fermente reishi ekstresi, sıçanlarda gelişmiş öğrenme, hafıza ve bilişsel işlevleri özendirmektedir.
Karvakrol
Karvakrol, vahşi bir biyolojik olarak aktif bileşik,kekik, hayvan çalışmalarında asetilkolin arıza bloke etmiştir.
Rhodiola
Araştırmacılar, Rhodiola ekstraktlarının test tüplerinde asetilkolini artırıp artırmadığını araştırmaktadır. Rhodiola, bilişsel gerileme ile fare ve sıçanlarda öğrenme ve hafızayı geliştirmiştir.
Katalpol
Katalpol, bir biyolojik olarak aktif bileşik Rehmannia, fareler [asetilkolin ve aktivitesi daha yüksek düzeylere çıkartabilir.
Noni (Morinda Citrifolia)
Noni, asetilkolini artırarak farelerde hafıza bozukluğunu ve bilişsel disfonksiyonu önlemiştir. Ancak, birçok sahtekârlık iddiasının, son yıllarda piyasada Noni ürünlerini çevrelediğini unutulmamalıdır. Kişi noni almaya karar verirse araştırmasını yaparak sadece saygın üreticilerden satın almaya dikkat etmelidir.
Ginkgo
Ginkgo ekstresi sıçanların beynindeki asetilkolini artırmıştır. Ayrıca sıçanların kanındaki asetilkolini arttırmış, yüksek tansiyonu olan hayvanlarda kan basıncını düşürmüştür. Alzheimer hastalığı olan farelerde beynin hafıza bölgesindeki (hipokampus) asetilkolini artırabilir.
Schisandra
Test tüplerinde asetilkolinin arttırılması için Schisandra özütü araştırılmaktadır.
Magnezyum
Bilim adamları, magnezyumun bilişselliği artıran ilaçlar, galanthamin ve physostigmine’nin aktivitesini arttırarak dolaylı olarak asetilkolini arttırdığına inanmaktadır. Fakat bu insanlarda kanıtlanmamıştır.
Andrographis
Andrographis test tüplerinde asetilkolin yıkımını zayıf bir şekilde bloke ettiğinden, etkileri hakkında herhangi bir sonuç çıkarmak zordur.
Çemen
Benzer şekilde çemen özleri, test tüplerinde asetilkolin yıkımını azaltmıştır.
Melatonin
Melatonin, demanslı farelerde kolinerjik aktiviteyi arttırmış ve hafızayı geliştirmiştir.
Zencefil
Hem beyaz hem de kırmızı zencefil ekstraktlarının beyin hücrelerinde asetilkolini arttırdığı görülmüştür.
Danshen (Salvia Miltiorrhiza)
Araştırmacılar danshen ekstraktlarının hücrelerdeki asetilkolin yıkımını azaltıp azaltmadığını araştırmaktadırlar.
Meyan Kökü
Meyan farelerde beyindeki asetilkolin yıkımını azaltmıştır.
Sülforafan
Sülforafan, asetilkolin üretimini arttırmış ve hayvanlarda parçalanmasını azalttı. Demanslı farelerde bilişsel işlevi artırabilir. Genellikle yeşil bitkilerden brokoli ve kelemde bulunmaktadır.
Ginseng
Beyaz, kırmızı ve siyah ginseng farelerde asetilkolin bozulmasını azaltmıştır.
Propolis
Propolis, birçoğu asetilkolin yıkımını bloke etmek ve hücrelerdeki kolinerjik sinyalleri arttırmak için hipotezlenen birçok biyoaktif bileşik içermektedir. Ayrıca bilişsel güçlükleri olan farelerde öğrenmeyi ve hafızayı arttırdığı ortaya çıkmıştır.
Muira Puama
Muira farelerde asetilkolin parçalanmasını önleyebilir.
Diğer Takviyeler
İnsülin demansı olan farelerde kolinerjik fonksiyonu arttırmış ve hafızayı geliştirmiştir. İnsülin seviyeni kontrol altında tutmak sağlıklı kolinerjik aktiviteyi destekleyebilir.
Kolinerjik İletimin Genetiği
Bir tür epilepsi, nikotinik asetilkolin reseptörleri, CHRNA2 ve CHRNA4’teki mutasyonlara bağlanmıştır. Muskarinik asetilkolin reseptörlerindeki (CHRM2) duyarlılıklarını arttıran SNP’ler depresyonla ilişkilendirilmiştir.
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu