Melioidoz (Melioidosis) Nedir?

Whitmore hastalığı olarak da adlandırılan melioidosis, insanları veya hayvanları enfekte edebilen bulaşıcı bir hastalıktır ve bu hastalığa Burkholderia pseudomallei bakterisi neden olur. Çoğunlukla tropikal iklimlerin bir hastalığıdır, özellikle Güneydoğu Asya ve Kuzey Avustralya’da yaygındır. Melioidosis’e neden olan bakteriler kirli su ve toprakta bulunur ve kirlenmiş kaynakla doğrudan temas yoluyla insanlara ve hayvanlara yayılır.
İnsanlar kirlenmiş toprak ve yüzey suları ile doğrudan temas ettiğinde Melioidosis’e yakalanabilir. İnsanların ve hayvanların bu enfeksiyonu, kontamine toz veya su damlacıklarının solunması, kontamine suyun yutulması, kontamine toprakla temas ve özellikle deri sıyrıkları yoluyla aldığına inanılmaktadır. Bu hastalık bir kişiden başka bir kişiye geçmesi çok nadir bir durumdur. Bununla ilgili birkaç vaka belgelenmiş olsa da, kontamine toprak ve yüzey suyu, insanların enfekte olmasının başlıca yolu olmaya devam etmektedir. İnsanların yanı sıra birçok hayvan türü de melioidosis’e karşı hassastır. Bu hayvan türleri aşağıdaki gibidir:
• Koyun
• Keçi
• Domuz
• Atlar
• Kediler
• Köpekler
• Sığırlar

Melioidoz Belirti ve Bulguları

Birden fazla melioidosis enfeksiyonu türü vardır ve her biri kendine özgü semptomlara sahiptir. Bununla birlikte, melioidozun, tüberküloz veya daha yaygın pnömoni türleri gibi diğer hastalıklarla karıştırılabilecek çok çeşitli belirti ve semptomlara sahip olduğuna dikkat etmek önemlidir. Lokalize enfeksiyonun semptomları aşağıdaki gibidir:
• Lokalize ağrı veya şişlik
• Ateş
• Ülserasyon
• Apse
Pulmoner enfeksiyonun semptomları aşağıdaki gibidir:
• Öksürük
• Göğüs ağrısı
• Yüksek ateş
• Baş ağrısı
• Anoreksi
Kan dolaşımı enfeksiyonun semptomları aşağıdaki gibidir:
• Ateş
• Baş ağrısı
• Solunum zorluğu
• Karın ağrısı
• Eklem ağrısı
• Yönelim bozukluğu
Yaygın enfeksiyon semptomları aşağıdaki gibidir:
• Ateş
• Kilo kaybı
• Mide veya göğüs ağrısı
• Kas veya eklem ağrısı
• Baş ağrısı
• Nöbetler
Hastalığa neden olan bakteriye maruz kalma ile semptomların ortaya çıkması arasındaki süre net bir şekilde tanımlanmamıştır, ancak bu süre bir günden uzun yıllara kadar değişebilir ve genellikle semptomlar maruziyetten iki ila dört hafta sonra ortaya çıkar. Sağlıklı kişiler melioidoz yakalandıklarında, başlıca risk faktörleri vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Diyabet
• Karaciğer hastalığı
• Böbrek hastalığı
• Talasemi
• Kanser veya HIV ile ilgili olmayan başka bir bağışıklık baskılayıcı durum
• Kronik Akciğer hastalığı (kistik fibroz, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve bronşektazi gibi)

Melioidoz Maruziyet Riski

Melioidosis enfeksiyonu tüm dünyada meydana gelirken, Güneydoğu Asya ve Kuzey Avustralya öncelikle bulunduğu bölgelerdir. Amerika Birleşik Devletleri’nde, önceki yıllarda bildirilen teyit edilmiş vakalar sıfır ile beş arasında değişmekte olup, hastalığın yaygın olduğu yerlerden gelen gezginler ve göçmenler arasında meydana gelmiştir. Dahası, yaygın hastalığı olan bölgelerde görev yapmış tüm milletlerden birlikler arasında bulunmuştur. En fazla sayıda melioidoz vakası bildirilen ülkeler vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Tayland
• Malezya
• Singapur
• Kuzey Avustralya
Bazı ülkelerde nadiren bildirilmesine rağmen, vakaların bazı durumlarda sıklıkla meydana geldiği düşünülmektedir. Bu ülkeler aşağıdaki gibidir:
• Papua Yeni Gine
• Hint yarımadasının çoğu
• Güney Çin
• Hong Kong
• Tayvan
• Vietnam
• Endonezya
• Kamboçya
• Laos
• Myanmar (Burma)
Güneydoğu Asya ve Avustralya dışında, vakalar bazı ülkelerde de bildirilmiştir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Güney Pasifik (Yeni Kaledonya)
• Sri Lanka
• Meksika
• El Salvador
• Panama
• Ekvador
• Peru
• Guyana
• Porto Riko
• Martinik
• Guadeloupe
• Brezilya
• Afrika ve Orta Doğu’nun bazı bölümleri

Melioidoz Tedavi

Melioidosis enfeksiyonu teşhis edildiğinde, hastalık uygun ilaçlarla tedavi edilebilmektedir. Uzun vadeli sonuçları etkileyen faktörler arasında enfeksiyon türü ve tedavinin seyridir. Tedavi genellikle 10-14 gün intravenöz (intravenöz) antimikrobiyal tedavi ile başlar ve ardından 3-6 aylık oral antimikrobiyal tedavi izler.
Melioidoza karşı etkili olan antimikrobiyal ajanlar şunları vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Seftazidim 6-8 saatte bir uygulanır
• Meropenem 8 saatte bir uygulanır
• Trimetoprim ve sülfametoksazol 12 saatte bir uygulanır
• Amoksisilin veya klavulanik asit (ko-amoksiklav) 8 saatte bir uygulanır.

Melioidoz Önleme

Hastalığın yaygın olduğu bölgelerde, kirli toprak veya suyla temas, insanları melioidoz riski altına sokabilir. Bununla birlikte, bu alanlarda, maruz kalma riskini en aza indirmeye yardımcı olmak için belirli grupların alabileceği önlemler vardır. Bu önlemler aşağıdaki gibidir:
• Açık cilt yaraları olan ve diyabet veya kronik böbrek hastalığı olan kişiler, melioidoz açısından yüksek risk altındadır ve toprak ve durgun suyla temastan kaçınmalıdır.
• Tarım işi yapanlar, ayaklardan ve alt bacaklardan enfeksiyonu önleyebilecek botlar giymelidir.
• Sağlık çalışanları, enfeksiyonu önlemeye yardımcı olmak için melioidoz hastalarını tedavi ederken önerilen önlemleri kullanmalıdır.

Melioidoz Teşhisi

Melioidosis, Burkholderia pseudomallei’nin kan, idrar, balgam, deri lezyonları veya apselerden izole edilmesiyle veya bakteriye karşı bir antikor tepkisinin saptanmasıyla teşhis edilir.

Melioidoz Enfeksiyon Sınıflandırmaları

Melioidosis, akut veya lokalize enfeksiyon, akut pulmoner enfeksiyon, akut kan dolaşımı enfeksiyonu veya yayılmış enfeksiyon olarak kategorize edilebilir ve ayrıca Sub-klinik enfeksiyonlar da mümkündür. Kuluçka süresi (klinik semptomların ortaya çıkması ile maruz kalması arasındaki süre) net bir şekilde tanımlanmamıştır, ancak bir günden birçok yıla kadar değişebilir; genellikle semptomlar maruziyetten iki ila dört hafta sonra ortaya çıkar. Sağlıklı kişilerde melioidoz olabilir, ancak başlıca risk faktörleri diyabet, karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı, talasemi, kanser veya HIV ile ilgili olmayan başka bir bağışıklık baskılayıcı durumlardır.
Lokalize enfeksiyon
Bu form genellikle ülser, nodül veya cilt apsesi olarak ortaya çıkar ve derideki bir kırılma yoluyla aşılamadan kaynaklanabilir. Bununla birlikte ateş ve genel kas ağrılarına neden olabilir ve enfeksiyon lokalize kalabilir veya kan dolaşımında hızla ilerleyebilir.
Pulmoner enfeksiyon
Bu, hastalığın en yaygın yaygın şeklidir ve hafif bronşitten şiddetli pnömoniye kadar klinik bir tablo oluşturabilir. Pulmoner melioidozun başlangıcı tipik olarak yüksek ateş, baş ağrısı, iştahsızlık ve genel kas ağrısı ile belirgindir. Göğüs ağrısı yaygındır, ancak normal balgamla birlikte üretken olmayan veya üretken bir öksürük, bu melioidoz formunun ayırt edici özelliğidir. Akciğer tüberkülozunda görülenlere benzer şekilde akciğer grafisinde kaviter lezyonlar görülebilir.
Kan dolaşımı enfeksiyonu
Diyabet ve böbrek yetmezliği gibi altta yatan risk faktörlerine sahip hastaların, genellikle septik şoka neden olan bu hastalık formunu geliştirme olasılığı daha yüksektir. Kan dolaşımı enfeksiyonunun semptomları arasında ateş, baş ağrısı, solunum sıkıntısı, karın rahatsızlığı, eklem ağrısı, kas hassasiyeti ve yönelim bozukluğu olabilir. Bu tipik olarak hızlı başlayan bir enfeksiyondur ve apseler vücudun her yerinde, özellikle de karaciğerde, dalakta veya prostatta bulunabilir.
Yaygın enfeksiyon
Yaygın melioidoz, vücudun çeşitli organlarında apse oluşumu ile kendini gösterir ve sepsis ile ilişkili olabilir veya olmayabilir. İlgili organlar tipik olarak karaciğer, akciğer, dalak ve prostatı içerir; Eklemler, kemikler, iç organlar, lenf düğümleri, deri veya beyin tutulumu da meydana gelebilir. Yaygın enfeksiyon akut veya kronik melioidozda görülebilir. Ateşin yanı sıra belirti ve semptomlar arasında kilo kaybı, mide veya göğüs ağrısı, kas ya da eklem ağrısı, baş ağrısı veya nöbet yer alabilir.

Kaynakça:
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1082802/
vdh.virginia.gov/epidemiology/epidemiology-fact-sheets/melioidosis/
passporthealthusa.com/2018/01/what-is-melioidosis/

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu