Adet döngüsü, her ay hamile kalma olasılığına hazırlanmak için kadın vücudunun geçmesi gereken çeşitli aşamalar veya evrelerdir. Hormon dalgalanmaları, bedenin bir aşamadan diğerine geçmesinden sorumludur. Adet döngüsünün dört aşaması vardır. Bu dört aşama aşağıdaki gibidir:
• Menstrüel evresi (adet dönemi)
• Foliküler evresi
• Ovülasyon (yumurtlama) evresi
• Karpus Luteum evresi
Her fazın uzunluğu kişiden kişiye, ayrıca zaman içinde ve yaşla birlikte de değişmektedir. Adet döngüsünün bu dört aşamasının her biri hakkında daha fazla bilgi bu makalede yer almaktadır.
Menstrüel Evresi (Adet Dönemi)
Kişi adet döngüsü sırasında dört aşama yaşamaktadır. Adet dönemi, adet döngüsünün ilk aşamasıdır. Bu, kişinin periyodu olduğunda döngünün bir parçasıdır. Döngü, önceki adet döngüsündeki yumurta döllenmediğinde başlamaktadır. Ayrıca östrojen ve progesteron hormon düzeylerinde düşüş meydana gelmektedir. Kalınlaşmış uterin astar gerekli olmadığından, parçalanır ve dökülür, bu astar ve yumurta daha sonra adet döneminde vajinadan atılır. Dönem rahim dokusu, mukus ve kanın bir kombinasyonundan oluşmaktadır. Normal adet evresi 3 ile 8 gün arasında sürmektedir. Bu aşamada, kişi bazı komplikasyonlar yaşayabilmektedir. Bu komplikasyonlar aşağıdaki gibidir:
• Göğüslerde hassasiyet
• Kramplar
• Ruh hali değişiklikleri
• Şişkinlik
• Baş ağrıları
• Sinirlilik
• Düşük ağrısı
• Yorgunluk
Foliküler Evresi
Bazı kişilerin proliferatif faz dediği foliküler faz, aynı zamanda kişinin ilk gününde başlamaktadır ve adet dönemi ile eş zamanlıdır. Döngünün başlangıcında, hipotalamus adı verilen beyin bölgesi, hipofiz bezini folikül uyarıcı hormonu (FSH) serbest bırakmak için işaret etmektedir. FSH, yumurtalıkları, foliküller adı verilen birkaç küçük kese oluşturmak için uyarmaktadır ve bunların her biri olgunlaşmamış bir yumurta içermektedir. En sağlıklı yumurta olgunlaşırken, foliküllerin geri kalanı vücuda geri çeker. Folikül olgunlaştıkça vücut ekstra östrojen salgılar. Bu, uterus astarını kalınlaştırmak için uyarmaktadır. Kalınlaştırılmış astar, döllenmiş bir yumurtaya gerekli besinleri sağlayabilmektedir. Foliküler faz tipik olarak sürer 10 ila 16 gün arasında sürmektedir. Bu aşama, kişi yumurtladığında sona ermektedir.
Ovülasyon (Yumurtlama) Evresi
Yumurtlama evresi yükselen östrojen seviyeleri, luteinize edici hormonu (LH) serbest bırakmak için hipofiz bezini işaret ettiğinde başlamaktadır. LH, olgun bir yumurta salgılayan yumurtalık sürecini uyarmaktadır ve bu sürece yumurtlama denmektedir. Yumurtlama sırasında, olgun yumurta yumurtalıktan, fallop tüpünden aşağıya ve uterusa doğru hareket etmektedir. Yumurtanın yolculuğu sırasında herhangi bir zamanda, sperm onu dölleyebilmektedir. Hamile kalmak isteyenler vajinadan kalın beyaz akıntı ve bazal vücut ısısında hafif bir artış gibi belirtileri izlemelidirler. Kişi evde bazal sıcaklığını hassas bir termometre kullanarak ölçebilmektedir. Yumurtlama tipik olarak adet döngüsünün ortasında meydana gelmektedir. Yumurta döllenmesi gerekmeden önce yaklaşık 24 saat hayatta kalmaktadır. Bu süre zarfında döllenme olmazsa, yumurta çözünecektir.
Karpus Luteum Evresi
Adet döngüsünün son aşamasına luteal faz denmektedir. Luteal fazda folikül, korpus luteum adı verilen bir hücre kütlesine dönüşmektedir. Korpus luteum, uterus duvarını kalın ve döllenmiş bir yumurtanın implantasyonuna hazır tutacak progesteron salgılamaktadır. Yumurta döllenirse, vücut koryonik gonadotropin (hCG) üretir. hCG, döllenmiş yumurtanın bir embriyo haline gelmesi için uterusun kalın kalmasına yardımcı olmaktadır. Bununla birlikte, yumurta yumurtlama sırasında döllenmezse, korpus luteum vücuda karışır. Hem östrojen hem de progesteron seviyeleri düşer, bu da adet döneminin başlangıcını işaret etmektedir. Luteal fazda, kişi premenstrüel sendromun (PMS) semptomlarını yaşayabilmektedir. Bu semptomlar aşağıdaki gibidir:
• Baş ağrıları
• Ruh hali değişiklikleri
• Şişkinlik
• Göğüslerde ağrı, hassasiyet veya şişlik
• Seks sürüşünde değişiklikler
• Kilo alma
• Uyumakta zorluk
• Yemek isteği
Ayrıca Luteal fazın uzunluğu değişkenlik göstermektedir, ancak ortalama 14 gün sürmektedir.
Muhtemek Sorunlar ve Komplikasyonlar
Kadınların adet döngüsü ile ilgili deneyimleri büyük ölçüde değişmektedir. Farklılıklar, döngünün uzunluğunu, dönemin ağırlığını ve herhangi bir PMS semptomunun ciddiyetini içermektedir. Kişinin adet döngüsü de, menopoz öncesi gibi, yaşamı boyunca farklı noktalarda değişiklik göstermektedir. Bazen, adet döngüsü ile ilgili sorunları tanımlamak zor olmaktadır. Kişi, başladığı ve durduğu zamanları kaydederek dönemlerini izleyebilmektedir. Bu, herhangi bir sorun veya değişiklik hakkındaki farkındalıklarını artırmaya yardımcı olmaktadır. Kanamanın ağırlığını ve herhangi bir lekelenmenin oluşup oluşmadığını kaydetmek de faydalı olmaktadır. Bazı olaylar ve koşullar kişinin adet döngüsünü etkileyebilmektedir. Bu olaylar ve koşullar aşağıdaki gibidir:
• Hamilelik
• Yeme bozuklukları
• Hormonal doğum kontrolünün kullanımı
• Rahim fibroidleri
• Polikistik over sendromu
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Kişi adet döngüsünde herhangi bir değişiklik fark ederse, doktorla konuşmalıdır. Altta yatan sorunları teşhis etmeye ve tedavi etmeye yardımcı olabilmektedir. Doktor için izlenecek ve konuşulacak bazı belirtiler vardır. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Düzensiz dönemler
• Eksik veya atlanmış dönemler
• Periyotlar arasında kanama
• 7 günden fazla süren kanama
Bununla birlikte kişi bunları veya diğer önemli hususları tecrübe ederse, mümkün olan en kısa sürede doktora başvurmalıdır. Çoğu kadın ergenlikten menopoza kadar aylık menstrüel siklusa sahiptir. Adet döngüsü dört aşamadan oluşmaktadır. Her aşama vücudun hamilelik için hazırlanmasında rol oynamaktadır. Kişi adet döngüsünü izleyebilir ve bu da ortaya çıkan sorunları tespit etmelerine yardımcı olmaktadır.
Kaynakça:
yourperiod.ca
nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu