Araştırmacılara göre mikroplastiklere ve ilgili kirletici maddelere maruz kalmanın birçok yolu vardır. Bu, filtre beslemesini, süspansiyon beslemesini, hava-su yüzeyinde solumayı ve mikroplastiklere maruz kalan avların veya doğrudan yutma yoluyla tüketilmesini içermektedir. Bu nedenle mikroplastikler besin zincirine farklı trofik seviyelerde asimile edilebilir.
Mikroplastikler, özellikle küçük boyutlarından dolayı, planktonlar tarafından kolayca yutulur ve besinlerini doğru bir şekilde seçemeyen hayvanları süzerek beslenir. Literatürde, 1960’tan beri sucul biyotada mikroplastiklerin varlığını gösteren çalışmalar vardır ve mikroplastiklerin sucul memeliler ve deniz kuşları tarafından alımını araştıran birkaç çalışma da mevcuttur.
Mikroplastiklerin gıda ile vücuda girdiği ve insanların bunun potansiyel zararlarına maruz kaldığı birçok çalışma ile kanıtlanmıştır. Davidson ve arkadaşları tarafından bildirilen bir çalışma, British Columbia’daki Manila istiridyelerinde mikroplastiklerin varlığını araştırmışlardır. Analiz edilen her istiridyenin en az bir parça mikroplastik içerdiği ve tek tek istiridyelerdeki konsantrasyonun gram başına 0.07 ila 5,5 parçacık arasında değiştiği bulunmuştur. Brezilya’da Miranda iki önemli yenilebilir balık türünün midelerinde önemli miktarda MMP tespit etmişlerdir.
Santillo tarafından yayınlanan incelemeye göre, MMP’ler Kanada, Brezilya, Portekiz, Çin, Endonezya, ABD ve İspanya gibi dünyanın çeşitli ülkelerinden ve Kuzey Pasifik merkez girintisi, Kuzey gibi önemli bölgelerden farklı deniz türlerinde tespit edilmiştir. Mikroplastikler, farklı yollardan suda yaşayan organizmalar için tehlikeli olabilir. Birincisi, mikroplastiklerin yutulması fiziksel tıkanmalara, iç sıyrıklara ve iç ve dış yaralara neden olabilir ve bu nedenle organizmalar dışarı çıkma için enerji harcayarak zarar görebilir, açlıktan ve güçsüzlükten muzdarip olabilir ve ölümle sonuçlanabilir.
İkinci olarak, organizmalar plastikleştiriciler, stabilizatörler, pigmentler, dolgu maddeleri ve alev geciktiriciler gibi toksik katkı maddelerinin sızıntısına maruz kalabilir. Bu maddeler sadece toksik değil, aynı zamanda kanserojen veya endokrin aktif olabilir ve bu türlerin üreme fonksiyonlarını etkileyebilir. Ayrıca, geniş yüzey-hacim oranı ve bazı doğal özellikleri nedeniyle, mikroplastikler, hidrofobik yapısı nedeniyle ağır metaller, klorlu ve aromatik bileşikler gibi çeşitli kirleticileri ve potansiyel olarak kalıcı organik kirleticileri emebilir.
Daha yeni çalışmalarda, mikroplastiklerin toksik bileşiklerin taşıyıcıları olarak ekolojik etkisi araştırılmıştır. Mikroplastiklerin çevreye ulaşabildiği birçok yoldan birinin, su ve atık su arıtma tesislerinin bu materyali tutmadaki düşük verimliliği olduğu bildirilmiştir. Bu bitkilerde çok fazla madde bulunduğundan ve mikro boncuklar toksik hidrofobik maddeleri absorbe edip yoğunlaştırabildiğinden, bu maddelerin su ortamına dağıtım sistemleri olarak çalışabilir.
Mikroplastik kirliliğin ana katkısının hangileri olduğunu belirlemeye çalışmak için birçok araştırma çabası sarf edilmiştir. Çevre ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndaki (MOECC) bilim adamları Büyük Göllerdeki mikroplastiklerin varlığını incelemektedirler. Ve bu kapsamda 2014 yılında, Detroit-Windsor’un akış aşağısında, Grand River ağzına yakın ve Fort Erie yakınlarındaki Erie Gölü’ndeki kıyıya yakın alanlardan yüzey suyu örnekleri toplamışlardır. Toplanan verilere göre, mikro boncuklar (birincil mikroplastikler) toplanan materyalin yaklaşık% 14’ünü oluşturmuştur. Ayrıca, Toronto Humber Körfezi gibi yüksek oranda kentleşmiş alanların yakınında daha yüksek mikroplastik konsantrasyonu gözlemlenmiştir.
Daha fazla miktarda ikincil mikroplastik bulunmuştur, bunlar parçalanmış altlıktan parçalar, plastik kesimlerden, kırpıntılardan talaşlar, strafor ambalajından köpükler ve lifler. Yağmur fırtınaları meydana geldikten sonra, parçacıkların yollardan ve manzaradan sürüklenmesine bağlı olarak mikroplastiklerin varlığında bir artış olduğu da gözlenmiştir. Ayrıca, atık su arıtmanın atık formunun bileşimini incelediler ve mikro boncukların, atık su örneklerinde bulunan mikroplastiklerin % 30’unu oluşturduğu gözlemlenmiştir. Toronto bölgesindeki kentsel akarsulardan, mikro boncuklar daha düşük miktarda bulundu (% 2’den az), ancak bu örneklerdeki en büyük mikroplastik partikül miktarını lifler oluşturmuştur.
Küçük boyutu, parça yapısı ve bilinmeyen olası kaynak aralığı nedeniyle mikroplastiklerin kökenini belirlemek çok zordur. Poliüretan partiküllerinin potansiyel kaynağı mobilyalardan köpük, inşaat tutkal ürünleri gibi yapıştırıcılar, yüzey kaplama ve sızdırmazlık uygulamalarından kaynaklanmaktadır. Bazı parçacıklar (siyah, opak, kauçuk benzeri kıvamda) muhtemelen hem sürüş sırasında doğal aşınma sürecinden hem de geri dönüşüm amacıyla kullanılmış lastiklerin parçalanmasından kaynaklanan araç lastiklerinden kaynaklanmaktadır. Lifli malzemenin kaynağı muhtemelen tekstillerin (sentetik giysiler ve halılar) üretimi, yıkanması ve doğal yaşlanmasından kaynaklanmaktadır.
Bazı partiküllerin (amber renkli boncuklar) potansiyel kaynağı, çeşitli tıbbi ve endüstriyel uygulamaların yanı sıra su arıtma ve yumuşatma için değişim ortamını içerir. Su ortamlarındaki bir başka mikroplastik kaynağı, bu malzemenin fırtına ve aşırı hava olayları tarafından sürüklenmesidir. Ballent’in 2015’teki çalışmasından elde edilen sonuçlara göre, çökeltilerde bulunan küresel boncukların (mikro boncuklar) çoğu kozmetik olmayan kaynaklardandı; ancak numunelerde bulunan parçaların bir kısmının diş macunu ve yüz yıkamaları gibi kozmetik ürünlerden kaynaklanmış olması mümkündür.
Bununla birlikte, kozmetik ürünlerde kullanılmak üzere üretilen mikro boncukların 1999 Çevre Koruma Yasası Çizelge 1’deki Zehirli Maddeler Listesine dahil edilmesi hala önemlidir. 2013 yılında, Mikro boncukların Büyük Göl yüzeyinden toplanan mikroplastiklerin (1 mm’den küçük) yaklaşık% 58’ini oluşturduğu ve bu malzemenin kozmetik ürünlerde kullanılan parçacıklarla karşılaştırılabilir olduğu bulunmuştur. Mikroplastiklerin su ortamlarındaki etkisine ilişkin çok sayıda araştırmanın sonucu olarak, mikro boncuklar Kanada tarafından 2016 yılının Haziran ayında resmi olarak toksik ilan edildi. Federal hükümete göre, duş jeli, diş macunu ve mikro boncuk içeren yüz ovalama ürünlerinin satışı Temmuz ayında yasaklanmıştır. 2018 ve doğal sağlık ürünlerinde ve reçetesiz ilaçlarda mikro boncuk kullanımı 2019’da yasaklanmıştır.
Kaynakça:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969719344468
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7308665/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu