Mineraller, homojen bir yapıya ve kimyasal bileşime sahip, kayaları oluşturan inorganik yapı taşlarıdır. Her mineralin kendine özgü kristal biçimi vardır. Genel olarak bir mineral örneğini tanımlamak ve diğerlerinden ayırmak güçtür. Bunun için mineralin mikroskop ile gözlemlenmesi gerekmektedir. Örneğin turkuvaz rengini bakır katışığından alırken, yakut rengini krom tuzlarından alır.
Bazı kayaların sadece tek mineralden oluştuğu görülürken, bazıları da birçok mineralden oluşur. 2500 değişik mineral olduğu bilinmektedir. Günlük yaşamda pudra olarak kullandığımız talk, çanak çömlek yapımında kullanılan porselen çamuru, kurşun kalem içi olarak kullanılan grafit, amyant, kayatuzu gibi maddeler mineraldir. Metal cevher olarak bilinen kurşun, demir, kalay, bakırın yanı sıra saf elementler şeklinde oluşan elmas, altın ve gümüş de mineraldir. Sıvı halde olan tek mineral cıvadır. Parlak gümüş renginde ağır bir mineral olan cıva, oda sıcaklığında sıvıya dönüşür.
Bazı bilimadamlarınca petrol ve kömüründe mineral olduğu ileri sürülmekle beraber, bunlar canlı madde kalıntıları içerdikleri için mineral sayılmazlar.
Minerallerin büyük çoğunluğu magmadan yani dünyanın merkezindeki eriyikten oluşmuştur. Bunlara kuvars, mika, hornblent ve feldispat gibi mineraller örnek olarak verilebilir. Bazı kayalar, yerkabuğunun derinlerinde basınç ve yüksek sıcaklık nedeniyle değişime uğramışlardır. Başkalaşım kayaları denilen bu kayaların içindeki mineraller de değişime uğramışlardır ki bu tür minerallerden birisi de lâl taşıdır. Kayatuzu ve alçıtaşı gibi bir zamanlar suda eriyik halde bulunan mineraller ise yerlatı sularında çözülerek oluşmaya başlamış ve katı mineral kristalleri haline gelmiştir.
Minerallerin sertliği, diğer minerallerin hangisini çizebildiğiyle ölçülür. Her mineral kendisinden yumuşak olan diğer minerali çizer. En yumuşak mineral talk iken en sert mineral elmastır. Minerallerin parlaklığı ise ışığı yansıtma şekline göre, saydam, metalik, sedefli veya mumlu olabilir.
Minerallerin çoğu oluştukları yerden uzaklarda bulunurlar. Bunun nedeni kayalardaki aşınmadır. Kayalardaki aşınma nedeniyle rüzgâr, buradaki mineralleri uzağa sürükler. Böylece içinde çakılkayaç, şist ve kumtaşı bulunan tortul kaya yatakları oluşur. Minerallerle beraber değerli metaller de bu tür kayaların oluşumuna katkı yaparlar. Örneğin demir, bakır, kalay gibi metaller minerallerin içinde kazılıp çıkarılacak kadar büyük miktarlarda bulundukları zaman cevher adını alırlar.
Kaynakça:
tr.wikipedia.org/wiki/Mineral
renklinot.com/kultursanat/mineral-nedir-minerallerin-ozellikleri-nelerdir.html
Yazar:Ayfer Yeşilova