Nattokinase, geleneksel fermente edilmiş Japon yemeği olan natto da bulunan bir enzimdir ve kan pıhtılarının çözülmesine yardımcı olabilir, bu da ona kalp hastalığında terapötik potansiyel bir fayda sağlamaktadır. BU yazıda Nattokinase ne olduğu ve sağlık yararları hakkında bilgiler bulunmaktadır.
Nattokinase Nedir?
Nattokinase da natto ekstraktı (subtilisin NAT orokinase) olarak bilinen bir enzimdir natto, mayalanmış soya fasulyesinde bulunmaktadır. Soya fasulyesi pişirilip daha sonra bakteri, Bacillus subtilis natto eklenerek fermente edildiğinde ortaya çıkmaktadır. 1987’de nattinin yapay fibrini (kan pıhtısı oluşumunda rol oynayan çözünmez bir protein) çözdüğü tespit edildiğinde keşfedilmiş ve ekstrakttan ekstrakte edilmiştir. Diğer enzimlere kıyasla en yüksek pıhtılaşma önleyici (fibrinolitik) aktiviteye sahiptir, bu da onu kalp hastalığı olan hastalarda araştırma için umut verici bir yol haline getirmektedir. 
Diğer bir avantajı, ya bir besin takviyesi olarak tüketilebilmesi ya da oral yoldan verilebilmesidir. Nattokinase, Japonya, Kore ve Çin’de yoğun olarak araştırılmıştır. Bununla birlikte, bu enzim Batı tıbbında güçlü pıhtı çözücü özellikleri nedeniyle son zamanlarda popülerlik kazanmıştır.
Etki Mekanizmaları
İsmine rağmen, nattokinaz bir kinaz enzimi değildir, bunun yerine diğer proteinleri parçalamak için çalışan serin proteaz enzimleri ailesine aittir. Hayvanlarda veya insan hücrelerinde incelenen etki mekanizmaları aşağıdaki gibidir:
• Kan pıhtılarını oluşturan bir protein olan çapraz bağlı fibrini doğrudan çözer.
• Doku plazminojen aktivatörünün (t-PA), fibrini de parçalayan hücrelerden salınımını arttırır.
• Dahili prourokinazı ürokinaza dönüştürerek ürokinaz düzeylerini arttırır. Artmış ürokinaz aktivitesi kanda plazminin artmasına neden olur; plazmin fibrinin parçalanmasından sorumludur.
• Plazminojen aktivatör inhibitörü-1’i (PAI-1) etkisiz hale getirir. PAI-1, yukarıda belirtildiği gibi fibrini parçalayan plazmin oluşumunu inhibe eder.
• Tromboksan (kan pıhtılaşmasına ve kan damarı daralmasına neden olan trombositlerden salınan bir madde) oluşumunu bloke ederek trombosit agregasyonunu inhibe eder.
Nattokinaz’ın Sağlık Açısından Faydaları
Nattokinase takviyeleri FDA tarafından tıbbi kullanım için onaylanmamıştır. Takviyeler genellikle sağlam klinik araştırmalardan yoksundur. Yönetmelikler onlar için üretim standartları belirler, ancak bunların güvenli veya etkili olduklarını garanti etmemektedir bu yüzden alınmadan önce uzman bir doktora danışılması tavsiye edilir.
Kan basıncı
Biri 79 ve diğeri yüksek tansiyonu olan 86 kişiyle yapılan 2 klinik çalışmada, 8 hafta boyunca günde bir kez nattokinaz dozu alan grup, plasebo grubuna kıyasla kan basıncını (sistolik ve diyastolik) düşürmüştür. Çalışmalardan biri erkek hastalarda kan basıncındaki azalmanın daha anlamlı olduğunu bulmuştur. Nattokinaz, kan damarlarının daralmasına neden olan anjiyotensin dönüştürücü enzimi inhibe eder. Bu enzimi inhibe etmek kan basıncını düşürmede rol oynayabilir.
Kan pıhtısının önlenmesi
Nattokinaz, trombozlu hastalara yarar sağlama potansiyeline sahiptir (bir kan damarı içinde kan pıhtısı oluşumu). Klinik bir çalışmada (açık etiketli, kendi kendini kontrol eden tasarım) 45 denek 3 gruba ayrılmış ve 2 ay boyunca günlük nattokinase almıştır, bu sağlıklı grup, kalp hastalığı riski altında olan hastalar ve diyalize giren hastalar. Kalp hastalığı için risk faktörleri (fibrinojen , faktör VII ve faktör VIII) tüm gruplarda anlamlı olarak azalmıştır. 12 sağlıklı yetişkin erkeğin bir çalışmasında, tek bir nattokinaz dozu fibrinin bozulmasına ve kan pıhtılaşmasında rol oynayan pıhtılaşma faktörlerinin seviyelerinin azalmasına neden olmuştur. Etkisi diğer enzimlere (doku plazminojen aktivatörü, ürokinaz) kıyasla uzun bir süre (8 saatin üzerinde) devam etmiştir. 
Sıçanlarda pıhtı çözme aktivitesi plazmin veya elastazdan daha güçlüdür. Trombozlu sıçanlarda nattokinaz, kan pıhtılarını tuzlu su çözeltisinden daha iyi azalttı. Ek olarak, yüksek dozda nattokinaz, bilinen bir pıhtılaşma önleyici ajan (vermis kinaz) kadar kan pıhtılarını azaltmada etkili olmuştur. Sıçanlarda, yüksek dozda nattokinaz trombüs oluşumunu tamamen inhibe etti. Bu, iyi bilinen bir kan inceltici olan aspirinin etkilerine benziyordu. Bununla birlikte, tüketimiyle ilişkili olumsuz etkilerin olmaması, kan akışını iyileştirmek için etkili bir tedavi olabileceğini düşündürmektedir. Kan pıhtıları deneysel olarak köpeklerde indüklenmiştir. Oral nattokinaz tüketimi kan pıhtılarını çözdü ve normal kan akışını sadece 5 saat içinde geri kazanmıştır.
İnsan hücrelerindeki çalışmalar nattokinazın:
• Plazminden 6 kat daha verimli fibrin pıhtılarını doğrudan azaltır
• Pıhtılaşma önleyici enzimlerin (ürokinaz, t-PA) aktivitesini arttırır
• Pro-pıhtılaşma enzimlerini (PAI-1) azaltır
Kolesterol
Nattokinazı statinlerle (kolesterol düşürücü ilaçlar) karşılaştıran bir çalışma, 82 hastayı 26 hafta boyunca rastgele bu tedavilerden birine ayırdı. Her iki tedavi de toplam kolesterol, LDL (kötü kolesterol) ve trigliseritleri azaltmıştır . Bununla birlikte, sadece nattokinaz tüketimi HDL’yi (iyi kolesterol) arttırmıştır. Diğer çalışmalar, kolesterol seviyelerinde önemli bir azalma rapor etmemiştir veya sadece trigliserit seviyelerinde bir azalma göstermiştir. Bu nedenle, kolesterol seviyeleri üzerindeki etkisini incelemek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Arter sertleşmesi
Günlük nattokinaz takviyesi, 82 hastada statin tedavisine (% 11,5 plak azalması) kıyasla arterlerin sertleşmesine (ateroskleroz) neden olan plak boyutunu azaltmada (% 36.6 plak küçültme) dikkate değer ölçüde daha iyi olmuştur. Arter sertleşmesinin önlenmesine yol açan kolesterol seviyelerini düşürdüğü ve plak boyutunu azalttığı mekanizmalar birbirinden farklı olabilir.
İnmenin önlemesi
Yüksek von Willebrand Faktörü (hasarlı kan damarları tarafından pıhtılaşma riskini artıran bir aracı olan) vWF, inme riski ile ilişkilidir. 79 hipertansif hastayı kapsayan bir çalışmada, nattokinaz alan grupta vWF, 8 hafta boyunca tutarlı bir değişikliği olmayan plasebo grubuna kıyasla% 15 azalmıştır. Bununla birlikte, takviyeyi tüketen erkeklerde vWF seviyeleri düşmedi. Bu, nattokinazın vWF düzeylerini azaltmada cinsiyete özgü bir etkisi olduğunu düşündürmektedir.
Alzheimer hastalığı
Sıçanlarda nattokinaz, Alzheimer hastalığını karakterize eden kontrol faktörlerine yardımcı olmuştur. Alzheimer’de yüksek olan bazı faktörler oral nattokinaz tüketimi (asetilkolinesteraz , TGF -y, Fas ve IL-6) ile azalmıştır . Bu arada, genellikle düşük olan diğerleri, nattokinaz tedavisi (BDNF ve IGF-1) ile Alzheimer hastalığı özelliklerine sahip tedavi edilmemiş sıçanlara kıyasla artmıştır. Bu nedenle nattokinaz, Alzheimer tedavisi için potansiyel bir tedavi olabilir. Hücrelerde ayrıca Alzheimer hastalığı vakalarında yaygın olarak bulunan protein agregatları olan amiloid fibrilleri de parçalamaktadır.
Çölyak hastalığı
Hücrelerde nattokinaz, glutenin bir bileşeni olan gliadinin parçalarını etkili bir şekilde bozdu. Bu nedenle, çölyak hastalığı olarak bilinen gliadin intoleransı için potansiyel yeni bir tedavi olabilir.
Sınırlamalar ve Uyarılar
Nattokinazın birçok faydası hücrelerde veya hayvanlarda incelenmiştir. Bulgular önemli olsa da, bu faydalar insanlar için geçerli olabilir veya olmayabilir. Bu nedenle, insanlarla daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Dozaj
Güvenli ve etkili bir nattokinaz dozu yoktur, çünkü birini bulmak için yeterince güçlü bir çalışma yapılmamıştır. Bununla birlikte, çoklu klinik çalışmalar, çeşitli dozlar kullanılarak faydalı sonuçlar üretmiştir. Nattokinaz aktivitesi, fibrinolitik birimlerin (FU) sayısı FU’da ölçülür. İnsan çalışmalarına dayanarak, 2.000 FU en büyük kardiyovasküler ve antitrombotik faydaları sağlamıştır.
Diğer Takviyelerle Birlikte Alımı
Nattokinase’i diğer takviyelerle birlikte önermek için yeterli kanıt yoktur. Beklenmedik etkileşimleri önlemek için nattokinase kullanmadan önce uzman bir doktorla görüşmek gerekir.
Kırmızı pirinç mayası
Nattokinase ve kırmızı maya pirinci kombinasyonu, kolesterolü tek başına nattokinase’den daha etkili bir şekilde azaltmıştır. Klinik bir çalışmada, yüksek kolesterol seviyesine (hiperlipidemi) sahip 47 hastaya sadece nattokinaz, nattokinase ve kırmızı maya pirinç özütü veya 6 ay boyunca plasebo verildi. Nattokinaz ile tedavi sadece çalışmanın son ayında kan kolesterolünü ve trigliserit düzeylerini azaltmaya başladı. Bununla birlikte, kombine tedavi (nattokinaz ve kırmızı maya pirinci), ilk aydan itibaren LDL, total kolesterol ve trigliserit düzeylerini düşürdü ve HDL’yi arttırmıştır.
Kırmızı maya pirincinin kendisinin bu sonuçları gösterebileceğini düşünmek önemlidir, ancak bu çalışmada sadece bir grup kırmızı maya pirinci olmadığı için bu olasılık araştırılmamıştır. Kırmızı maya pirinci ile nattokinaz almak da ürik asidi azaltabilir ve bu nedenle iltihap, gut ve böbrek taşlarının azaltılmasında yardımcı olabilir.
Streptomilerden serin proteaz
Bakterilerin bir yan ürünü Streptomyces omiyaensis, nattokinazın etkinliğini artırabilir. Hücrelerde Streptomyces omiyaensis kaynaklı düşük konsantrasyonlu serin proteaz enzimi, nattokinazın kan pıhtılarını azaltmada aktivitesini arttırmıştır.
Yan Etkiler ve Güvenlik
Nattokinase’nin gıda olarak tüketilmesi genellikle güvenli kabul edilir. Bu, insan klinik çalışmalarından bildirilen yan etkilerin eksikliğine ve binlerce yıldır Japon diyetinin bir parçası olduğu gerçeğine dayanmaktadır. Bir güvenlik profili oluşturmak için daha fazla insan çalışması gereklidir. Olumsuz olaylardan ve beklenmedik etkileşimlerden kaçınmak için takviye etmeden önce uzman bir doktora danışılması tavsiye edilir.
İlaç Etkileşimleri
Nattokinaz, antikoagülan ilaç olarak kullanılan bir glikozaminoglikan olan heparine bağlanır. Heparin zincirinin uzunluğuna bağlı olarak, nattokinase heparin fonksiyonlarını etkileyebilir. Aynı zamanda diğer glikozaminoglikanlara da bağlanabilir. Nattokinaz kan inceltmesine neden olabileceğinden, aspirin veya warfarin gibi diğer kan inceltici maddelerle eşleştirilmemelidir. Bu, küçük damar hastalığı olan hastalarda beyin kanaması riskini artırabilir. Varfarin yerine nattokinaz ikame edilirse mekanik kalp kapakçıklarının pıhtılaşması riski de vardır.
Kaynakça:
pharmaca.co
webmd.com
ncbi.nlm.nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu