Plörezi, akciğer zarının iltihaplanmasıdır ve bu durumun ciddiyeti hafif ya da yaşamı tehdit edici düzeyde olabilmektedir. Pek çok vaka hafif olduğundan ve tedavi görmeden çözüldüğünden, dünya çapında kaç kişinin plörezi olduğu tam olarak bilinmemektedir.
Semptomları
Plörezinin ana belirtisi keskin, bıçak batırılmış hissi veya göğüste sürekli oluşan ağrıdır. Ağrı, göğsün bir veya iki tarafında, omuzlarda ve sırtta ortaya çıkmaktadır. Ayrıca solunum hareketi ile sık sık kötüleşmektedir. Plörezinin bu belirtileri dışında başka belirtilerde göstermektedir ve bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Nefes darlığı veya hızlı, sığ solunum
• Öksürme
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Hızlı kalp atımı
Plörezi sıklıkla viral bir enfeksiyondan kaynaklanmaktadır. Bu durumlarda, semptomlar ayrıca aşağıdakileri içermektedir:
• Boğaz ağrısı
• Ateş
• Titreme
• Baş ağrısı
• Eklem ağrısı
• Kas ağrıları
Tedavi
Plevral ağrının tedavi seçenekleri arasında aspirin, ibuprofen veya steroidal olmayan antienflamatuar ilaçlar bulunmaktadır. Plörezi tedavisi, virüs veya diğer enfeksiyonlar gibi nedenlerin çözümüne odaklanmaktadır. Ayrıca iltihap bakteriyel bir enfeksiyonun sonucuysa antibiyotik önerilmektedir. Bazı durumlarda, kişinin plevra boşluğundan göğse sokulan bir tüp vasıtasıyla sıvının boşaltılması gerekmektedir. Ağrı aspirin, ibuprofen veya steroidal olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) ile tedavi edilebilmektedir. Ciddi durumlarda, kodein bazlı öksürük şurupları dahil reçeteli ağrı ve öksürük ilaçları kullanılmaktadır. Kan damarında kalpten akciğerlere akan tıkanmaya pulmoner emboli denmektedir. Plörezi olan kişi, doktor pulmoner emboli tanısı koyarsa kan sulandırıcılar verilebilir.Sebebi, lupus gibi otoimmün bir durumla ilgiliyse, romatolog hastalığa ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Ayrıca tedavi büyük ölçüde hastalığın nedenine ve ciddiyetine bağlıdır.
Tarihsel olarak, Amerikanın yerli halkı plörezi kökü olan yabancı otu† plörezi tedavi etmek için kullanmışlardır. Kelebek otuna ilişkin bazı güvenlik kaygıları vardır. Kelebek yabani otların etkili bir tedavi olduğunu doğrulayan hiçbir kanıt olmadığı için doktorlar kullanılmasını önermemektedir.
Nedenleri
Çeşitli faktörler plöreziye neden olmaktadır ve çoğu durumda, diğer tıbbi durumların bir komplikasyonu olarak ortaya çıkmaktadır. Orak hücreli anemi, plörezinin potansiyel bir nedenidir. Ayrıca Orak şeklinde kırmızı kan hücrelerinin varlığı ile karakterizedir. En yaygın neden, plevral boşluğa yayılan akciğerlerin viral bir enfeksiyonudur. Belirtilen nedenleri dışında başka nedenlerde bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Zatürre ve tüberküloz gibi bakteriyel enfeksiyonlar
• Plevral boşluğu delen bir göğüs yarası
• Plevral bir tümör
• Lupus ve romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar
• Orak hücreli anemi
• Pankreatit
• Pulmoner emboli
• Kalp ameliyatı
• Akciğer kanseri veya lenfoma
• Mantar veya paraziter enfeksiyon
• Enflamatuar barsak hastalığı
• Ailesel Akdeniz ateşi
• Prokainamid, hidralazin veya izoniazid gibi bazı ilaçlar
Enfeksiyonlar bazen yayılabilir, ancak bir kişinin başka bir kişiden plörezi alması nadir görülmektedir yani bulaşıcı değildir. 65 yaşın üzerindeki mevcut tıbbi rahatsızlığı bulunan kişiler, yakın zamanda göğüs yaralanması veya kalp ameliyatı geçirmiş olanları daha sık etkilenmektedir. Plörezi ve sigara içimi güçlü bir şekilde birbirine bağlı değildir ve sigara nadiren doğrudan nedeni olabilmektedir. Bununla birlikte, plörezi olan kişiye, sıklıkla öksürüğe neden olduğu için sigara içilmemesi tavsiye edilmektedir, çünkü bu ağrıyı artırmaktadır.
Plözeri Nedir?
Plörezi akciğerlerle göğüs duvarı arasındaki astarı etkilemektedir. Plörezi akciğerlerle iç göğüs duvarı arasındaki yağlanmış yüzeylerin bir enfeksiyonudur ve bunlar plevra olarak bilinmektedir. Sağlıklı kişi de, plevra nefes alma sırasında birbirlerine düzgün şekilde kayar ve plevral boşluk denilen bir boşluk bırakılır. Plörezi esnasında birbirlerine sürtünürler ve bu sürtünme plörezi ile ilişkili göğüs ağrısına neden olmaktadır. Plörezi, bakteriyel pnömoninin sık görülen bir komplikasyonudur, fakat günümüzde antibiyotiklerin girmesi nedeniyle daha az yaygındır. Plörezi ancak altta yatan enfeksiyon bulaşıcı ise bulaşmaktadır. Enfeksiyon, iltihabın nedenine ve ciddiyetine bağlı olarak birkaç günden 2 haftaya kadar sürmektedir.
Teşhisi
Doktor plörezi, fizik muayene yoluyla ve son ve genel tıbbi öykü hakkında bilgi isteyerek teşhis etmektedir. Enflamasyonun nedenini arar ve semptomların diğer potansiyel tetikleyicilerini ekarte eder. Bazen plörezi olan kişi daha önce fark edilmemiş bir kaburga yaralanması veya enfeksiyonuna sahip olabilir. Basit fiziksel testler yapılmaktadır. Bazen doktor plevral membranların steteskop kullanarak birbirine sürtündüğünü duyabilmektedir. Bu ses, plevral sürtünme sürtünmesi olarak bilinmektedir. Büyük olasılıkla göğüs röntgeni ve otoimmün bozuklukları kontrol etmek için kan örneği istenmektedir. Akciğerde çoğul efüzyon olarak bilinen işlemde sıvı birikmesi yaşanmaktadır. Test için plevradan bir sıvı örneği almak için iğne kullanılmaktadır ve buna torasentez denmektedir. Ayrıca Plörezi BT veya MRI taraması gibi görüntüleme testleri ile de teşhis edilebilmektedir. Ayrıca biyopsi kanserin sebebi olduğundan şüpheleniliyorsa plörezi tanımlayabilmektedir.
Hastalığın Görünümü
Plörezi tedavi edilebilir ve prognoz iyidir, ancak tedavi edilmezse komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir. Bu komplikasyonlar şu şekildedir:
Plevral efüzyon: Plevral boşlukta sıvı birikmesi, iki plevral membranı birbirinden ayırabilir ve birlikte sürtündüklerinde oluşan ağrıyı hafifletmektedir. Bununla birlikte, bu sıvı bazen enfekte olmaktadır. Akışkan akciğere doğru itilerek nefes almayı daha da zorlaştırmaktadır.
Pnömotoraks: Plöretik göğüs ağrısı, göğüs duvarındaki travmadan sonra bir pnömotoraksa eşlik etmektedir. Bir veya iki ciğerin çökmesi, plevral boşlukta hava veya gaz birikmesine neden olmaktadır. En sık görülen semptom bir tarafta ani ağrı ve nefes darlığıdır.
Hemotoraks: Göğüs duvarına travma, plevral göğüs ağrısına ve plevral alanda kan birikmesine neden olmaktadır. Bu alanda yeterince kan birikirse, kan kaybından kaynaklanan şoklara yol açmaktadır. Ayrıca kemotoraks akciğer boşluğunun kanla aşırı kalabalıklaşmasından hipoksiye yol açmaktadır. Bu nedenle kipokside dokulara yeteri kadar oksijen gitmemektedir.
Önleme
Erken teşhis ve altta yatan durumun hızlı yönetimi, plörezi önlemeyi mümkün kılmaktadır. Örneğin, erken tanı ve enfeksiyonun zamanında tedavisi sıvının plevral boşluğa birikmesini önleyebilir veya iltihaplanma seviyelerini en aza indirebilmektedir. Plörezi teşhisi zor olabilir ve diğer hastalıklarla kolayca karışma şansı yüksektir.
Herhangi bir hastalık için tedavi edildiğinde bol bol dinlenmek ve sağlıklı beslenmeyi sürdürmek plörezi gibi komplikasyonları önlemeye yardımcı olmaktadır.
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu