Büyük Şili Depremi ya da başka bir ifadeyle Valdivia Depremi, tarih boyuncu sismograflar tarafından kayda alınmış en büyük deprem olma özelliğini haizdir. Yerel halkın ”Terremoto de Valdivia” olarak da adlandırdığı bu deprem, 22 Mayıs 1960 tarihinde, Güney Amerika ülkelerinden Şili’de meydana gelmiştir. Dünyanın kaydedilmiş en büyük depremi olan ve Şili adeta beşik gibi sallamış olan bu afet, Richter ölçeğinde 9,5 şiddetinde gerçekleşmiştir ki, bu oldukça büyük bir depremdir. 22 Mayıs günü Şili saatiyle, öğlen 3:11 sularında gerçekleşen bu deprem, yaklaşık olarak 13dk gibi uzun bir süre Şili’yi sallamıştır. Depremin ürettiği enerji o kadar yıkıcı olmuştur ki, etkileri, yaklaşık 10,000km ötedeki, Japonya’ya dahi ulaşmıştır. 22 Mayıs 1960 yılında gerçekleşen ve günümüze dek ölçülmüş en büyük deprem olan bu deprem, beraberinde devasa dalgalara da yol açmıştır. Merkez üssü, Şili olsa da dünyanın birçok yerinde hissedilmiş olan bu deprem Pasifik Okyanusu boyunca ilerleyen devasa dalgalar oluşturmuş ve bu dalgalar doğal olarak Pasifik’in diğer kıyısı olan Filipinler, Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda’yı vurmuştur.
Bu depremden en çok etkilenen ülke Şili olsa da Amerika Birleşik Devletleri’nin 50. eyaleti olan Hawaii’de Pasifik Okyanusu’nun neredeyse tam ortasında olması hasebiyle, deprem sonrası oluşan devasa dalgaların yıkıma yol açtığı önemli noktalardan biri olmuştur. Yapılan çalışmalar sonucu depremin 11 ila 13dk gibi oldukça uzun bir süre Şili’yi salladığı tespit edilmiş ve depremin yerin 33km altında gerçekleştiği belirlenmiştir. Şili’de ciddi bir yıkıma yol açan bu deprem, her ne kadar 9,5 büyüklüğünde olsa da açığa çıkardığı enerji sonrasında çevresine verdiği zarar neticesinde 12 (Ölümcül) şiddetinde kabul edilmektedir. 9,5 büyüklüğünde gerçekleşmiş olan bu deprem beraberinde toprak kaymasına da sebebiyet vermiştir. Merkez üssü olarak Şili’nin Lumaco bölgesi olan deprem, en çok başkent Santiago ve Valdivia’da hissedilmiştir. Bu iki şehir de deprem sonrası ciddi anlamda yıkıma uğramıştır.
Deprem sonrasında oluşan tsunami, öncelikle Şili’yi vurmuştur. Şili sahillerini 25m yüksekliğinde dalgalarla döven tsunami, buraları yerle bir etmiş ve yüzlerce insanın da yaşamına mal olmuştur. Tsunaminin Japonya kıyılarına kadar ulaşması buralarda da can kayıplarına yol açmasına yetmiştir. 61 kişinin can verdiği Hawaii adası ise tsunami sonrasında oluşan devasa dalgalarla adeta yerle bir olmuştur. Ada boyunca bütün kıyı şeridi sular altında kalmıştır. Meydana gelen bu deprem sonrasında yaklaşık olarak 7,000 kişi hayatını kaybetmiştir. Bu sayı içinde çoğunluğu kayıp kişiler oluşturmaktadır. Kazadan en çok etkilenen bölgelerin başında gelen Valdivia şehrinin neredeyse %40’lık bir bölümü tamamen yıkıma uğramıştır. 20,000’den faza kişi evsiz kalmıştır. Bu bölgede 1909 yılında gerçekleşmiş olan Valdivia yangını sonrasında yaşanan en büyük afet olmuştur.
Kaynakça:
The Great Chile Earthquake
Yazar:Emir Karasu