Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Safra Asidi İshali, Nedenleri ve Tedavi Şekilleri

0 1.642

Safranın bileşenlerinden biri olan safra asidi sindirim sisteminde uygun bir şekilde işlenmediği zaman ishal meydana gelir. Buna safra asidi ishali denir. Durum kronikleşebilir. Safra, iki temel işlevi olan sarı-Safra Asidi İshali, Nedenleri ve Tedavi Şekilleriyeşil renkli bir vücut sıvısıdır. Karaciğer özel hücreler kullanarak safra üretir. Safra kanalları safrayı toplar. Daha sonra karaciğer kanalından geçerek safra kesesindeki sistik kanala katılır ve ortak safra kanalı olur. Sindirim süreci boyunca, safranın yaklaşık yarısı karaciğerin hemen altında bulunan küçük bir organ olan safra kesesinde depolanır. Safra, lipid (yağ) sindiriminin gerçekleştiği ince bağırsağa salgılanır ve yağların parçalanmasına yardımcı olur. Ayrıca sindirim sistemindeki atıkları da dışarı taşır. Safrada, yiyeceklerdeki yağı parçalayan, emen ve atılmak üzere dışkıya taşıyan bir tuz bileşeni vardır.

Safra Asidi İshalinin Nedenleri

İnce bağırsağın son kısmı olan ileum mukozasından safranın %95 kadarı geri emilerek kan dolaşımına katılır ve karaciğere geri döner. Safra kesesi genellikle kişinin yediği yiyeceğe bağlı olarak (yağ içeriğini parçalamak için) doğru seviyelerde safra salgılar. Ancak bazen vücut çok fazla safra üretir veya onu doğru kullanamaz, bu da safra asidi ishalinin sebebi olan safra asidi emilim bozukluğuna (malabsorpsiyonuna) neden olur. Çok fazla safra asidinin kolona girmesi bağırsaktaki sıvı miktarının artmasına, sulu bağırsak hareketlerine, tuvalete gitmeyi gerektiren bir aciliyet duygusuna, inkontinansa (dışkı kaçırmaya) veya sızıntıya yol açar. Safra asidi ishali kronik, kansız, sulu bir ishaldir. Bazı araştırmalar, safra asidi ishalinin mutlaka malabsorpsiyondan kaynaklanmadığını, safra asitlerinin fazla üretiminin de ishale sebep olabileceğini göstermektedir. İnce bağırsağın son kısmıyla ilgili (ileal) hastalıklar, chorn gibi hastalıkların tedavisi için yapılan cerrahi işlemler, safra kesesinin ameliyatla alınması (kolesistektomi), SİBO denilen ince bağırsaklardaki bakterilerin aşırı üremesi, pankreas yetmezliği, kanserin tedavisinde kullanılan radyasyon, ameliyatla bir bölümünün alınması sonucu ince bağırsağın kısalması gibi durumlar safra asidi ishalinin gelişmesini sağlayabilir. Tip 2 diyabetin tedavisinde kullanılan metformin dâhil bazı ilaçların da etkisi olabilir.

İBS-D veya Fonksiyonel İshal

Safra asidi ishal (diyare) ile bağlantılı olsa da kronik ishalin bir nedeni olarak yeterince tanınmamakta ve yeterince teşhis edilmemektedir. Kronik diyare veya İBS-D ( irritabl bağırsak sendromunun ishalli türü) teşhisi konan kişilerin yaklaşık üçte birinde safra asidi emilim bozukluğu da vardır. Mikroskobik kolit olarak da adlandırılan kalın bağırsak iltihabı olan kişilerin yaklaşık %35’i safra asidi malabsorpsiyonundan etkilenir. Ancak ishal teşhisi konulurken safra asidi emilim bozukluğu sıklıkla unutulur.

Safra Asidi İshalinin Teşhisi

Safra asidi ishali üç değişik tipte olabilir. Tipler nedenlere bağlıdır.
Tip 1: Bağırsağın son kısmıyla ilgili sorunlardan (bir hastalıktan ya da bir bölümünün çıkarılmış olmasından) kaynaklanır.
Tip 2: Nedeni bilinmeyen, idiyopatik ishal durumudur.
Tip 3: Sindirim sisteminin başka hastalıklarının sonuçlarından kaynaklanır.
Safra asidi ishalinin teşhisinde kullanılan bazı testler şunlardır:
SeHCAT Testi
Safra asidi ishaline ABD dışındaki ülkelerde çoğunlukla 75-selenyum homotaurokolik asit (SeHCAT) adı verilen test aracılığıyla tanı koyulur. Testi gerçekleştirmek için hastaya SeHCAT ( sentetik, radyoaktif bir safra asidi) içerikli bir kapsül yutturulur ve 1-2 saat sonra bir taramadan geçirilir. Aradan bir hafta geçtikten sonra ikinci test yapılır. Yapılan test, safra asitlerinin ince bağırsakta ne kadar tutulduğunu gösterir. Safra asidinin tutulma oranının yüzde 15’in altında olması safra asidi malabsorpsiyonunu gösterir. Basit ve iyi tolere edilen bir testtir.
Serum 7alfaC4 veya 7alfaHCO Testi
İshalli İrritabl bağırsak sendromundan (İBS-D) yakınan hastalarda safra asidi malabsorpsiyon taramasıdır. Doktor hastadan oruç tutmasını veya bir süre yemeyi bırakmasını (en az 12 saat) ister ve dışkıda (sabah örneği tercih edilir) artan safra asidini ortaya çıkarmak için tasarlanmış bir serum (7alfaC4) kullanır. Bu testin dezavantajı, karaciğer hastalığı ya da fonksiyon bozukluğu varsa veya hasta safra asidi sekestranları ve statin alıyorsa yanlış pozitif veya yanlış negatif sonuç alınabilmesidir.
Fekal Safra Asidi Testi
ABD’de SeHCAT testi yapılmadığı için safra asidi ishalinin teşhisi için dışkı testi kullanılır. Fekal safra asidi testinde kolonda bulunan safra asitlerinin ölçümü için iki günlük (48 saatlik) dışkı toplanması gerekir.
İlaç Denemesi
Doktorların bir kısmı ishalin tedavisi için ilaçlar dener. Denenen ilaç ile semptomlar düzelirse safra asidi ishali teşhisi koyulur.

Safra Asidi İshalinin Tedavisi

Safra asidi ishali ilaçlarla tedavi edilebilir. Gerekli durumlarda çözüm ameliyattır. Hastalardan diyet değişiklikleri yapması da istenebilir.
İlaç tedavisi
Safra asidi ishali eğer tanımlanabilen bir durumun sonucu ise hastalığın kendisi tedavi edilir. Neden belirlenememişse (idiyopatik) safra asidi ishalinin tedavisi için çoğunlukla safra asidi bağlayıcıları (sekestranlar) denilen bazı ilaçlar (kolestiramin, kolesevelam ve kolestipol) kullanılır. En sık kullanılan bağlayıcı kolestiramindir ve etkisi iyidir. Bu ilaç sınıfının tedavide başarılı olamaması durumunda kolesevelam kullanılır ve etkili olur.
Safra asidine bağlanan ve kalın bağırsaktaki etkilerini azaltan, semptomları tedavi eden bağlayıcı ilaçlar FDA tarafından onaylıdır. Hastaların birçoğu bu ilaçları tolere edemez ve kabızlık, mide gurultusu, mideSafra Asidi İshali, Nedenleri ve Tedavi Şekilleri bulantısı, gaz, şişkinlik ve sindirim sistemini ilgilendiren başka semptomlar ortaya çıkar. Tanı koyulmamış hastalar yan etkiler nedeniyle tedaviyi kesebilir. Yine de bu ilaçlardan biri kullanılıyorsa doğru doz için doktorla diyalog sürdürülmelidir. Bu ilaç grupları kullanılan başka ilaçların emilmesini de etkileyebilir. Bu yüzden kullanılan diğer ilaçlardan 4-6 saat önce ya da sonra alınmaları önerilir.

Ameliyat

Yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlar belirtilere yardımcı olmazsa, doktor safra kesesini çıkarmak için ameliyat önerebilir. Ek olarak, bu ameliyat aşağıdakileri çözmek için kullanılabilir:
-Safra kesesinde kolelitiazis olarak da bilinen safra taşları
-Koledokolitiazis olarak da bilinen safra kanalındaki safra taşları
-Kolesistit olarak da bilinen safra kesesi iltihabı
-Safra kesesini çevreleyen dokuyu etkileyen kalıcı polipler
-Pankreatit olarak da bilinen pankreas iltihabı
Safra kesesinin çıkarılmasıyla ilgili cerrahi prosedüre kolesistektomi denir. Bir cerrah, safra kesesini çıkarmak için minimal invaziv insizyonlar yapar. Kolesistektomi genellikle düşük riskli bir işlemdir. Çoğu insan, bir izleme periyodundan sonra aynı gün eve gider. Cerrahın daha büyük bir kesi yapması gerekiyorsa, daha uzun bir iyileşme zaman çizelgesi olabilir.

Diyet Değişiklikleri

Safra asidi üretimine yardımcı olacak özel bir diyet yoktur ancak gıdalardaki yağları parçalamak için safra salgılanması nedeniyle, diyette daha az yağ tüketmek yardımcı olabilir. Yağlı yiyeceklerden ve yağlı soslardan kaçınmak önemlidir. Düşük yağlı bir diyette günde 40 gr’dan az yağ alınmalıdır. Bu, günde sadece 3 çay kaşığı tereyağı, ekmeğe sürülebilen başka bir yağ veya yemeklik yağ alınabileceği anlamına gelir. Kızartmalardan kaçınılmalıdır, bunun yerine yiyecekler ızgarada pişirilebilir, haşlanabilir veya buharda pişirilebilir. Yağsız et, yağı veya derisi alınmış eti seçilmeli ve daha az yağlı süt ürünleri (örneğin: yarım yağlı veya yağsız süt, az yağlı peynirler ve yağsız tatlılar ve yoğurt) kullanılmalıdır. Sabırlı olunursa tedavi ve iyileşme sonunda en sevilen yağlı yiyeceklerin tümünün tadı tekrar çıkarılabilir fakat kısa vadede safra yolunun iyileşmesi için yağ kesilmelidir. Hasta ne yiyeceğinden emin değilse bir diyetisyene başvurabilir. Diyetisyenler, yüksek yağlı yiyeceklere alternatif yiyeceklerin araştırılmasına, yağlı yiyeceklerin az yağlı veya yağsız yiyeceklerle değiştirilmesine yardımcı olabilir. Yemek yemeden önce eğer paketli bir ürünse etiketler kontrol edilmelidir. Hastalar porsiyon boyutlarını büyük tutmamalı, fazla yemek yememelidir. Ayrıca hastalar daha fazla lif yiyerek dışkıyı toplayabilir. Bir kerede çok fazla lif kramp ve gaza neden olabilir. Bağırsak hareketlerinin durumunu normalleştirmek için diyete bir veya iki hafta içinde yavaşça daha fazla lif eklenmelidir.

Özet olarak, safra asidi malabsorpsiyonu ya da buna bağlı safra asidi ishali, kişilerin günlük yaşamı üzerinde olumsuz etkilere sebep olabilir. Bağırsak hareketlerindeki artış nedeniyle günlük hayat, seyahat, ev dışında zaman geçirilmesi gibi durumlar sınırlanır. Bazı insanlar günde 10 defadan fazla ishal nöbeti geçirir ve tuvaletten çok uzakta olacak iseler dışarı çıkmak konusunda gergin olurlar. İshal uzun süredir devam ediyorsa bazı insanlar ishal nedeniyle kilo vermeye başladıklarını fark eder. B12 Vitamini aynı Safra Asidi İshali, Nedenleri ve Tedavi Şekillerizamanda bağırsağın aynı bölümünde (terminal ileum) emildiği için safra tuzu ishali olan kişiler B12 Vitamini eksikliğinden muzdarip olabilirler ve hastanelerde basit bir kan testi ile B12 vitamini seviyesi kontrol edilebilir. Safra asidi ishalinde kronikleşme görülebilir. Doğru teşhis edilemeyebilir. İshalin veya diyarenin eşlik ettiği ya da baskın olduğu irritabl (huzursuz) bağırsak sendromunun (İBS-D) asıl sebebi safra asidinin emilmesindeki bozukluk olabilir. ABD dışındaki ülkelerde ishale neden olan safra asidi malabsorpsiyonu (emilim bozukluğu) çoğunlukla SeHCAT testi ile teşhis edilir. Safra asidi malabsorpsiyonu ilaçlarla tedavi edilebilmektedir.

Kaynakça:
https://www.webmd.com/digestive-disorders/what-is-bile-acid-malabsorption
http://haberbin.com/safra-asidi-malabsorpsiyonunu-anlamak
https://www.healthline.com/health/bile-acid-malabsorption#treatment
https://www.bsuh.nhs.uk/documents/bile-salt-diarrhoea/

Yazar: Müşerref Özdaş

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku