Üst sırt; boynun tabanı ile göğüs kafesinin altı arasındaki alandır. Doktorların göğüs omurgası dediği alanda, sırtı oluşturan 12 adet kemik vardır. Üst sırtın ilk kemiği boynun dibinde başlar ve 12. kemik, göğüs kafesinin hemen altında sona erer. Bu kemikler arasında herhangi bir yerde üst sırt ağrısı görülebilir. Sırtın üstündeki ağrı genellikle zayıf duruş, kas aşırı kullanımı veya yaralanmanın sonucunda oluşabilir. Tedavi, dinlenme, hafif egzersizler veya muhtemelen bir fizyoterapiste görünerek evde kullanılabilecek ilaçlarla tedavi edilebilir. Çoğu kişi, üst sırt ağrısını, tek bir yerde yanma veya çekme hissi olarak tanımlar. Bu, yaralanma veya zorlanma yeri olabilir.
Yapılan bir araştırmaya göre, üst sırt ağrısı her ne kadar bel veya boyun ağrısından daha az görülse de, her iki cinste de rastlanan bir şikâyettir. Erkeklerde 10 kişiden 1’inde görülürken, kadınlarda 5 kişiden 1’inde üst sırt ağrısı yaşanan bir durumdur. Doktorlar üst sırt ağrısını torasik omurga ağrısı veya TSP adlandırırlar. Bu rahatsızlığın birçok nedeni olabilirken en sık görülen nedenleri aşağıdaki gibidir:
1. Zayıf Duruş ve Egzersiz
Kasları nadiren veya yanlış kullanmak sırt ağrısına neden olabilir. Kişiler zamanla egzersiz ve ağırlık egzersizleriyle daha güçlü veya daha kalıcı olmaları için kaslarını güçlendirebilirlerken bunun tersi de geçerlidir. Yani kaslar zamanla doğru kullanılmayarak zayıflatabilirler. Örnek olarak masa başında uzun süre yanlış pozisyonda kalındığı takdirde bel kasları da dâhil olmak üzere bazı kaslar güç kaybedebilir. Zamanla, kasların zayıflaması bölgede gerginlik veya tahriş yaşanırken ağrıya neden olabilir.
Bir insan eğildiğinde, yerçekiminden gelen baskı ve vücudun kendisi omurga, boyun, diskler ve ligamanlara baskı yapar. Zaman içinde, bu baskı ağrıya ve diğer komplikasyonlara neden olabilir. Çoğu durumda kasların daha güçlü ve daha dayanıklı olmalarını sağlamak mümkündür. Bu işlem oturma sırasındaki duruşun düzeltilmesi, hareket etmek ve germek için masadan düzenli aralıklarla kalkılarak yapılabilir. Egzersizler ayrıca sırttaki kuvveti artırabilir. Bununla birlikte, kasın iyileştirilmesi sabır gerektirir ve zayıf kaslardan kronik bel ağrısı çeken biri bir fizyoterapist görünerek kendisine uygun egzersiz programı alabilir.
2. Kasın Aşırı Kullanımı
Sırt kaslarının aşırı kullanımı, üst sırt ağrısının başka bir yaygın nedenidir. Bu, genellikle aynı hareketleri zaman içinde tekrarlamaktan kaynaklanabilir. Bu ağrının nedenleri arasında kas gerilmesi, sertlik ve tahriş olabilir. Bunun nasıl gerçekleştiğinin klasik örneği, beysbolda her atışta benzer hareket yapılmasından ve eğik durulmasında dolayı omuzlarda ağrı hissedilmesidir.
Diğer tekrarlayan aktiviteler de benzer ağrılara neden olabilir. Örneğin, tüm gün aynı hareketi yapmak zorunda olan veya gün boyunca başının üstündeki şeyleri kaldıran biri, kas tahrişini, gerginliği veya sertliği yaşamaya başlayabilir. Ve kişi bu belirtileri görmezden gelirse, kronik ağrıya dönüşebilir. Kasın aşırı kullanımı için tedavi, tipik olarak alanın dinlenmesi ve kas dokularına kan dolaşımını teşvik etmek için ısı veya buz paketleri kullanılması ile başlar. Mümkün olduğunda tekrarlanan hareketlerden kaçınmanın yollarını bulmak veya aktiviteler arasında mola vermek yardımcı olabilir. Fiziksel bir terapist, bölgedeki esnekliği ve gücü artırmak için egzersiz önerebilir.
3. Travmatik Yaralanma
Travmatik bir yaralanma da sırt ağrısına neden olabilir. Bu yaralanma nedenlerinden bazıları aşağıdaki gibidir:
• Araba kazaları
• Kayma ve düşme
• İş kazaları
• Ters hareket yapma
• Aşırı çalışma
Yaralanma bazen açıktır ve olaydan hemen sonra ağrı görülebilirken bazı durumlarda ağrı daha sonra veya ertesi güne kadar görünmeyebilir. Travmatik yaralanmalar ağır olabilir ve kırık, omur gibi yaralanmalardan kaynaklanan sorunlar, bir kişiyi kronik ağrı, sinir hasarı ve felç dahil kalıcı komplikasyon riskine sokabilir. Bir doktor, tüm uzun süreli ağrıları önlemek için uygun şekilde iyileşmeleri hayati öneme sahip olduğundan, olası tüm sırt yaralanmalarını kontrol etmesi gerekir. Kas yaralanmalarının düzgün iyileşmesini sağlamak için kişiyi bir fizyoloğa veya fizyoterapiye yönlendirebilir. Ayrıca bazı ağır yaralanmalar ameliyat gerektirebilir.
4. Fıtıklaşmış Disk
Omurgadaki diskler, omurların birbirine sürtünmesini önler. Fıtıklaşmış diskler alt sırtta daha sık görülürken, bazen üst sırtta da olabilir. Diskler, her omur arasındaki yumuşak, lastikli yastıklardır. Fıtıklaşmış diskler, bu yastığın bir parçası düştüğünde ve omurga üzerine baskı yaptığında oluşur. Küçük bir miktar baskı bile sırtın ortasında önemli bir ağrıya, ayrıca kollarda ve bacaklarda uyuşma veya zayıflık gibi diğer semptomlara neden olabilir. Çoğu kişiler fıtıklaşmış diskler için ameliyata ihtiyaç duymaz ve dinlenerek veya iltihap önleyici ilaçlar alarak iyileşebilirler.
5. Sıkıştırılmış Sinir
Fıtıklaşmış bir disk, yakınındaki siniri sıkıştıracak kadar uzağa kayabilir. Orta sırttaki sıkışmış bir sinir bazı nedenlerden dolayı oluşabilir. Bu nedenler aşağıdaki gibidir:
• Kollarda veya bacaklarda uyuşma ve ağrı
• İdrara çıkma kontrolü ile ilgili sorunlar
• Bacaklarda zayıflık veya kontrol kaybı
Sıkışmış bir sinir fıtıklaşmış bir diskten kaynaklandığında bunun tedavi fıtıklaşmış diskin tedavisine benzer. Sıkıştırılmış bir sinir genellikle ameliyat gerektirmez, ancak doktorlar bazı durumlarda spinal steroid enjeksiyonlarını önerebilirler.
6. Osteoartrit
Sırt ağrısının kaynağı bazen kaslar değildir, kemik ve eklemlerdeki bir problem olabilir. Kemikleri yayan ve koruyan kıkırdak, kişi yaşlandıkça aşınabilir ve buna osteoartrit denir. Yapılan istatistik bir çalışmaya göre, yaşlı yetişkinler arasında en yaygın görülen artrit şeklidir. Osteoartrit sonunda kemiklerin birbirine tam olarak sürtünmesine neden olarak tamamen aşınan kemikler arasında kıkırdaklara yol açabilir. Bu aynı zamanda omurgadaki sinirlere baskı uygulayarak kollarda ve bacaklarda uyuşma veya karıncalanmalara neden olabilir. Osteoartrit olduğundan şüphelenilen kişiler tanı ve tedavi planı için doktora görünmelidir. Tedavi tipik olarak ağrıyı yönetmeye ve eklemleri çalışır durumda tutmaya odaklanır.
7. Miyofasiyal Ağrı
Ağrı, arkadaki bağ dokusundaki sorunlardan da kaynaklanabilir ve buna fasya denir. Miyofasiyal ağrı, bir yaralanma veya aşırı kullanımdan sonra başlayabilir, ancak kronik miyofasiyal ağrı, ilk yaralanmadan çok sonra devam edebilir. Bazı vakalarda neden miyofasiyal ağrının devam ettiği hala kesin kazanmamıştır. Doktorlar, bir kişinin ön panoda çalışmasını ve ağrının giderilmesini sağlamak için fizik tedavi ve miyofasiyal salım tedavisi önerebilir.
8. Spinal Enfeksiyon
Bazı durumlarda, bir spinal enfeksiyonu tedavi etmek için ameliyat gerekebilir. Nadiren, bir enfeksiyon üst sırt ağrısının nedeni olabilir. Bir spinal epidural apse, omurilik ile omurganın kemikleri arasında oluşan mikrop ve irin toplamasıdır. Apse büyüyüp şişebilir ve ağrıya neden olabilir. Erken tanı önemlidir ve doktorlar ciddi komplikasyonlardan kaçınmak için spinal apseye hızlı bir şekilde müdahale etmeleri gerekir. Tedavisi için antibiyotikler yardımcı olabilir, apse temizlemek ve komplikasyon riskini azaltmak için ameliyat gerekebilir.
Yapılan bir çalışmaya göre, normalde spinal epidural apseli kişilerde ölüm oranının yüzde 2 ila 25 arasında değiştiğini, nedeni ise bu durumlarının teşhisi uzun sürmesinden kaynaklandığını bildirilmiştir.
9. Akciğer Kanseri
Üst sırt ağrısı, çok nadir durumlarda akciğer kanseri nedeniyle olabilir. Bir vaka üzerinde yapılan çalışmaya göre, komplikasyonların, küçük hücreli dişi akciğer kanseri olan kişilerin yaklaşık yüzde 30 ila 40’ında kanserin kemiklere yayılmasına neden olabileceğini belirtmişlerdir.
Üst Sırt Ağrısının Diğer Nedenleri
Omurga veya kasları etkileyen özel durumlar da üst sırt ağrısına yol açabilir. Bu nedenler aşağıdaki gibidir;
• Skolyoz
• Fibromiyalji
• Omurga deformitesi
• Sorunlu kifoz
Her neden için uygulanacak tedavi şekli değişiklik gösterirken, tedavinin başarısı farklı derecelerde olabilir.
Üst Sırt Ağrısını Önleme
Üst sırt ağrısının tüm nedenlerini önlemek mümkün olmayabilir, ancak bazı genel sebeplerden kaçınabilecek bazı basit adımlar atılabilir. Bu adımlar şu şekilde sıralanabilir;
• Farklı kas gruplarını germek ve hareket ettirmek için oturmaktan veya uzanmaktan düzenli olarak molalar verilmelidir.
• Bir masada çalışırken sırtı germek için sık sık ara verilmeli, böylece kasların gevşemesi ve güçlü kalması sağlanır.
• Herhangi bir aktiviteden önce kasları germek veya vücudu ısıtmak için birkaç dakika ayrılmalıdır.
• Ağır cisimleri kaldıran kişiler sırtları bükülmemeli veya ağır kaldırmamalıdır.
• Kasların gerginliğini azaltmaya yardımcı olmak için düzenli masaj yapılmalıdır.
• Zayıf kasları güçlendirmek ve eklemleri baskı altında tutmak için fizyoterapistle birlikte çalışılmalıdır.
• Ağır sırt çantası ya da cüzdan kullanmaktan kaçınılmalıdır.
• Gerektiğinde sırt desteklerini kullanarak her zaman duruş, dik yürüme ve doğru oturmanın farkında olunmalıdır.
Çoğu sırt ağrısı vakası, tekrarlayan davranışlardan kaynaklanan zayıf veya aşırı kullanılmış kaslar gibi yaşam tarzı sorunları nedeniyle ortaya çıkar. Bu durumlarda, düzenli egzersiz ve germe gibi yaşam tarzı değişiklikleri ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
Kaynakça:
medicalnewstoday.com
spineuniverse.com
everydayhealth.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu