Yağmur Ormanları, Önemi, Gerçekler

Antarktika dışındaki tüm kıtalarda, Batı ve Orta Afrika, Güney ve Orta Amerika, Endonezya, Güneydoğu Asya ve Avustralya’da tüm dünyada yağmur ormanları bulunmaktadır. Nefes aldığımız oksijenin çoğunu üreterek gezegenin flora ve faunasının yarısına yaşam alanı sağlayarak hayati önem taşırlar.

Yağmur Ormanlarının Türleri

“Yağmur ormanı” terimi geniş bir sınıflandırmaya sahiptir. Genellikle, yağmur ormanları ekvatorun etrafında bulunan uzun, geniş yapraklı yaprak dökmeyen ağaçlarla kaplı yemyeşil, nemli ve sıcak topraklardır. Encyclopedia Britannica’ya göre, bu bölgeler genellikle yıl boyunca yağmur yağmakta, tipik olarak yılda 1.800 milimetreden fazla olmaktadır. Muson ormanları, mangrov ormanları ve ılıman ormanlar gibi çeşitli orman türleri yağmur ormanları olarak kabul edilebilir. İşte onları farklı kılan:
– Ilıman yağmur ormanları iğne yapraklı veya geniş yapraklı ağaçlardan oluşur ve ılıman bölgelerde bulunur. Yağmur ormanları olarak aldıkları büyük miktarda yağmur ile tanımlanırlar.
– Mangrov yağmur ormanları, isimleri gibi, mangrov ağaçlarından yapılmıştır. Mangrov ağaçaları sadece nehirlerin okyanusa kavuştuğu acı sularda yetişmektedir.
– Muson yağmur ormanları da kuru yağmur mevsimi olduğu için “kuru yağmur ormanları” olarak da adlandırılır. Bunlar yaklaşık 800 mm ila 1.800 mm yağmur yağar. Kuru yağmur ormanlarında ağaçların yüzde 75 kadarı yaprak döker.
– Yağmur ormanlarının çoğu çok sıcaktır, gün içinde ortalama 30 santigrat derece ve geceleri 20 derece C sıcaklığa sahiptir.

Bir yağmur ormanı iki ana alandan oluşur. En üst kısım, 30 ila 50 metre kadar uzun olabilen kanopidir. Bu alan ağaçların ve asmaların üst kısımlarından oluşmaktadır. Kanopinin altında kalanlar, alt kat olarak adlandırılır. Bu eğrelti otları, çiçekler, sarmaşıklar, ağaç gövdeleri ve ölü yaprakları içerebilir.
Bazı hayvanlar gölgelikte kalır ve nadiren yere düşer. Encyclopedia Britannica’ya göre bu hayvanlardan bazıları maymunlar, uçan sincaplar ve keskin tırnaklı ağaçkakanları içerir.

Hayvanlar ve Bitkiler

Yağmur ormanları birçok bitki ve hayvana ev sahipliği yapar. Doğa Koruma Bölgesi’ne göre, 4 kilometrelik (2.560 dönüm) yağmur ormanı alanı, 1.500 çiçekli bitki, 750 ağaç türü, 400 kuş türü ve 150 kelebek türü içerir. Yalnız Amazon yağmur ormanları dünyaca bilinen türlerin yaklaşık yüzde 10’unu içeriyor.
Yağmur ormanlarında hemen hemen her tür hayvan yaşam alanı bulmaktadır. Aslında, yağmur ormanları Dünya’nın toplam yüzey alanının yüzde 2’sinden daha azını kapsıyor olsa da, Doğa Koruma Kurumu’na göre dünyanın bitki ve hayvanlarının yüzde 50’sine ev sahipliği yapıyorlar.
Yağmur ormanlarında birçok olağandışı hayvan ve bitki keşfedilmiştir. Örneğin, peri fener paraziti (Thismia neptunis) ilk belgelendikten 151 yıl sonra, 2018’de Borneo’nun yağmur ormanlarında yeniden ortaya çıktı. Bu bitki yeraltı mantarlarını emer ve hayatta kalmak için güneş ışığına ihtiyaç duymaz.
Bazı hayvanlar da sıra dışı. Örneğin, tapir bir karınca yiyen ve bir domuz arasında bir miktara benzeyen ve Güney Amerika ve Asya’nın yağmur ormanlarında bulunan bir memelidir. Çarpıcı gümüş sırtlı goril, Orta Afrika Cumhuriyeti’nin yağmur ormanlarında yaşıyor. Orman zürafaları ya da bir at ve bir zebra arasında tuhaf görünümlü bir haç olan okapi, aynı zamanda Afrika yağmur ormanlarında yaşar.
Guinness Dünya Rekoru’na göre, büyük Güney Amerika Goliath kuşçusu (Theraphosa blondi) dünyanın en büyük örümcekidir. Her bacak 30 santimetre kadar ulaşabilir ve 170 gram kadar ağırlığa sahip olabilir.
ABD Ulusal Kanser Enstitüsü tarafından kanser tedavisinde yararlı olan bitkilerin yüzde yetmişi, Doğa Koruma Kurumu’na göre yalnızca yağmur ormanlarında bulunur. Bilim adamları, 2.000’den fazla tropikal orman bitkilerini anti kanser özelliklerine sahip olarak tanımladılar. Bununla birlikte, tropikal yağmur ormanı türlerinin yüzde 1’inden azı tıbbi değerleri için analiz edilmiştir.

Önemi

İnsanlar ve hayvanlar, Dünya’nın oksijeninin çoğunu yapmak için yağmur ormanlarına güvenir. Bir ağaç yaklaşık 260 lbs üretir. Büyüyen Hava Vakfı’na göre her yıl oksijen ve 1 hektarlık (2.47 dönüm) yağmur ormanı 750’den fazla ağaç türü içerebilir.
Bir ağaç büyümek için karbondioksit kullanır. Yaşayan bir ağaç düşmüş ağaç yayınlarından iki kat daha fazla karbondioksit üretir ve depolar. Ancak ağaç kesildiğinde, depolanmış karbon dioksidi serbest bırakır. Örneğin, 2014 yılında Nature Communications dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, ölü Amazon ağaçları her yıl atmosfere 1,9 milyar ton karbondioksit yaydıkları öne sürülmüştür.
Bir zamanlar dünya çapında var olan 15 milyon kilometrekarelik tropikal yağmur ormanı dışında, sadece 6 milyon kilometre kare ve sadece yüzde 50 veya 75 milyon metrekare , yağmur ormanları bulunmaktaydı. Dallanma, madencilik, ağaçlandırma ve tarım, orman kaybının ana nedenleridir. 2000 ve 2012 yılları arasında, dünya çapında yaklaşık 2 milyon kilometrekarelik orman kesildi.
Ulusal Bilimler Akademisi tarafından yayınlanan bir makaleye göre, dünya çapında orman tahribatı, küresel su buharı akışını yüzde 4 oranında azaltıyor. Su sürekli olarak atmosferden geçer, yüzeyden buharlaşır ve bulutlara yoğunlaşarak yükselir. Rüzgar tarafından üflenir ve daha sonra yağmur veya kar gibi Dünya’ya geri döner. Buna ek olarak, NASA’ya göre, su buharı atmosferdeki en önemli sera gazıdır. Su buharı akışında ufak bir değişiklik bile hava koşullarını ve iklimi bozabilir.
Yaşayan Dünya İşbirliği Direktörü Jonathan Losos ve Biyoloji Anabilim Dalı için William H. Danforth Seçkin Üniversitesi Profesörü Jonathan Losos, “Yağmur ormanları, günlüğe kaydetme, ekinler veya sığırlar için temizlenme ve ticari palmiye yağı plantasyonlarına dönüşüm de dahil olmak üzere birçok nedenden dolayı artan tehdit altındadır.” St. Louis’deki Washington Üniversitesi’nde Live Science’a konuştu. “Bunun üzerine, değişen iklim yağmur ormanlarının sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sebep oluyor. Geçen yıl, ormansızlaşma oranında önemli bir artışla Amazon için özellikle kötü bir şeydi.”

Yağmur Ormanları Hakkında İlginç Detaylar

1) Dünya toprak yüzeyinin sadece% 6’sı yağmur ormanıdır, ancak tüm hayvan ve bitki türlerinin yaklaşık yarısı orada yaşamaktadır.
2) Düşen yağmur damlasının yağmur ormanlarının kalın gölgeliklerinden zemine ilerlemesi on dakika sürebilir.
3) Avustralya’nın Daintree yağmur ormanlarında salak meyveleri olarak bilinen bir ağaç yetişir.
4) Güneydoğu Asya yağmur ormanlarından gelen gergedan hornbill kuşu, kafasında ekstra bir gagaya benzeyen boynuzsu bir yapıya sahiptir.
5) Yağmur ormanları yılda en az 250 cm yağmur yağar.
6) Güney Amerika’daki Amazon yağmur ormanı o kadar büyük ki, eğer bir ülke olsaydı, dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesi olurdu.
7) Latin Amerika ormanları, aramaları neredeyse 5 km ötede duyulabilecek olan kara maymunlarına ev sahipliği yapıyor.
8) Tropikal yağmur ormanlarında bulunan, kirli stinkhorn mantarları, çürüyen yiyecekler gibi kokuyor.
9) Yeni Gine’nin Korowai halkı yerden 45 metre yükseklikte ağaç evlerinde yaşıyor.
10) Modern ilaçların dörtte biri, yağmur ormanı bitkilerinden gelir.
11) Avusturalya’da bulunan bazı çiçek türlerinin yaklaşık yüzde sekseni, dünya da hiçbir yerde bulunmamaktadır.
12) Tazmanya’nın ılıman yağmur ormanlarında bulunan bazı çam ağaçları 2.000 yıl yaşayabilmektedir.

Kaynakça:
https://www.livescience.com/63196-rainforest-facts.html
https://www.natgeokids.com/uk/discover/geography/physical-geography/15-cool-things-about-rainforests/

Yazar: Meltem Yıldırım