Bütün organlarımız gibi beynimiz de yaşımız ilerledikçe yaşlanmakta ve işlevlerini eskisi gibi yerine getirememektedir. Beyin hücrelerimizde yaşlanma sonucu meydana gelen bu değişiklikler, unutkanlık gibi çeşitli zihinsel problemlere yol açabilmektedir. Elbette yaşlanmayı durdurmamız olanaksızdır, ancak genç ve orta yaşlarda yapacağımız bazı şeylerle zihnimizin yaşlanmasını geciktirebiliriz. Bu yazıda zihnimizi genç tutmak için bazı önerilerden bahsedeceğiz.
1. Zihnimizi kuvvetlendirecek egzersizler yapmak: Kaslarımızı güçlendirmek için nasıl spor ve egzersiz yapıyorsak, aynı şekilde zihnimizi dinç tutmak için de egzersizler yapmamız gerekmektedir. Bu egzersizler bilişsel yeteneklerimizi korumamızı sağlayacaktır. Yapacağımız bu zihin egzersizleri sayesinde, yaşımız ilerlemesine rağmen beyin hücrelerimiz arasında yeni bağlantılar oluşması sağlanabilir. Zihnimizi kuvvetlendirmek için yapabileceğimiz belli başlı şeyler şunlardır:
– Herhangi bir müzik aleti çalmak
– Bulmaca çözmek
– Satranç, dama gibi oyunlar oynamak
– Daha önce yapmadığımı yeni hobiler edinmek
2. Fiziksel aktiviteler yapmak: Düzenli olarak yapılan fiziksel egzersizler de beyne giden kan akışını düzenlediği için, zihnimizi genç tutmak açısından fayda sağlamaktadır. Yapılan araştırmalara göre, haftada 3 gün boyunca en az 30-45 dakika arasında yapılan fiziksel egzersizlerin yaşlanma sebebiyle gerçekleşen bilişsel kayıpları önlemektedir. Bu sebeple, fiziksel egzersizleri de düzenli şekilde yapmalıyız.
3. Alkol kullanmamak: Uzun yıllar boyunca düzenli alkol kullanan kişilerde hafıza problemleri ve demans hastalığı görülme riski ciddi oranda artmaktadır. Bu sebeple yaşlılıkta zihnimizin dinç kalmasını istiyorsak, alkol kullanmamamız gerekmektedir.
4. Sigara kullanmamak: Yapılan araştırmalara göre, sigara içenlerin Alzheimer hastalığına yakalanma riski, hiç sigara içmeyenlere göre iki kat daha fazladır. Benzer şekilde, sigara kullanımı ile demans hastalığına yakalanma arasında ilişki olduğunu gösteren araştırmalar da mevcuttur. Bu sebeple zihin sağlığımız için de sigara kullanmamalıyız.
5. Stresi azaltmak: Modern hayatın ne yazık ki bir parçası haline gelen stres, zihin sağlığımızı da olumsuz yönde etkilemektedir. Stres sonucu salgılanan kortizol, kortikosteron gibi bazı hormonların hafıza üzerinde olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir. Sürekli stres altında bulunma durumunda, bu hormonlar sürekli salgılandığı için, uzun dönemde zihin üzerinde olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Bu sebeple hayatımızda elimizden geldiğince stresi azaltmak zihin sağlığımız için de olumlu bir etki yapacaktır.
6. Yeterince dinlenmek: Yapılan yeni araştırmalar, düzenli şekilde günde 8 saat uykunun yaşlanma kaynaklı zihin problemlerini önlediğini ortaya koymaktadır. Bu sebeple yaşlılığımızda dinç bir zihne sahip olmak istiyorsak, gençliğimizden itibaren düzenli uyku alışkanlığı edinmeli ve bu alışkanlığı sürdürmeliyiz.
7. Beslenme: Beynimizde yer alan nörotransmiterlerin sağlığı açısından beslenmemize dikkat etmemiz gerekmektedir. Aşağıda yer alan üç nörotransmiter zihin sağlığımız açısından oldukça önemlidir:
– Asetilkolin: Asetilkolin bakımından zengin başlıca besin maddeleri şunlardır: Et, balık, brokoli, süt, kabuklu kuruyemişler, yumurta.
– Dopamin: Et, balık, süt, baklagiller ve soya dopamin bakımından zengin besinlerdir.
– Serotonin: Makarna, patates, ekmek gibi karbonhidrat içeren besinlerde bol miktarda serotonin bulunmaktadır.
Bunların yanı sıra, zihnimizi dinç tutmak için meyve ve sebze bakımından zengin bir diyet uygulamalıyız. Meyve ve sebzeler içerdikleri antioksidanlar sebebiyle zihin sağlımız için oldukça yararlıdırlar. Bu antioksidanlar kolestrolümüz de düşmesini sağlarlar, böylece beyin damarlarımızdaki tıkanma riskini de minimuma indirmiş oluruz. Omega-3 yağ asidi içeren balık gibi besinleri tüketmek de yaşlanma kaynaklı zihin problemlerini önleyici bir etkiye sahiptir. Beynimiz vücudumuzdaki diğer tüm organlardan daha fazla oranda su içerdiği için, bol su tüketmek de dinç bir zihne sahip olmak için gereklidir.
Bu yazıda zihnimizi dinç tutmak için yapabileceğimiz bazı şeylerden bahsettik. Günümüzde ortalama yaşam süreleri dünya genelinde ciddi şekilde yükselmektedir. Ancak herkesin amacı, çok yaşamaktan ziyade, sağlıklı bir şekilde bunu başarabilmek olmalıdır. Ortalama ömrün uzaması, demans, Alzheimer, bunama gibi zihin problemlerinin daha fazla görülmesine yol açmaktadır. Sevdiklerimizle daha sağlıklı uzun bir ömür sürebilmek adına, zihnimizi de dinç tutacak gerekli tedbirleri genç yaşlarımızdan itibaren yaşamımızın bir parçası haline getirmeliyiz.
Kaynakça:
Brent Agin ve Sharon Perkins, “Healthy aging for dummies”, Wiley Publishing, 2008.
Yazar:Mehmet Umut Pişken