Karakafes yağı, siyah, şalgam benzeri bir kök ve küçük çan şeklinde çiçekler içeren Boraginaceae familyasından bir ot olan karakafes otundan (Symphytum officinale) elde edilir. Bitki, şifalı bir ajan olarak hareket ederek halk ve bitkisel tıpta yaygın kullanım bulmuştur.
Karakafes çay formunda mide problemlerinin yanı sıra ülser, ağır adet dönemleri, ishal, kanlı idrar, inatçı öksürük ve hatta kanser ve göğüs ağrısının tedavisinde yardımcı olmak için kullanılmaktadır. Ancak uzmanlar, bu çayın tüketilmesinin, pirolizidin alkaloidleri (PA) adı verilen madde içerdiği için karaciğere zarar verebileceğinden hatta ölüme yol açabilen dolayı tüketilmemesi konusunda uyarı yapmaktadırlar.
Karakafes, önemli bir bitkisel ilaç olarak kabul edilirken, içindeki bazı toksik bileşenler nedeniyle tartışmalıdır ve bu da ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) diyet takviyelerinde oral karakafes kullanımını kısıtlamasına neden olmuştur. İkilem, karakafes yağının erdemlerinin, onu çevreleyen güvenlik endişelerini göz önünde bulundurarak nasıl değerlendirmesi gerektiğidir. Topikal olarak kullanıldığında cilt kaygılarını ve ağrıyı tedavi etme potansiyeli göstermiştir.
Karakafes Yağı Nedir?
Karakafes yağı, siyah, şalgam benzeri bir kök ve büyük, kıllı, geniş yapraklı, küçük, çan şeklinde çiçekler içeren Boraginaceae familyasına ait çok yıllık bir bitki olan karakafes otundan (Symphytum officinale) elde edilir. Bitki Avrupa’ya özgüdür ve hendekler ve nehir kenarları gibi nemli, çimenli yerlerde yetişir. Tipik olarak İrlanda ve İngiltere’de hendeklerde ve nehir kenarlarında bulunur, ancak aynı zamanda Kuzey Amerika ve Batı Asya’da da bol miktarda büyür.
Bitki, iyileştirici bir ajan olarak özellikleri nedeniyle halk ve bitkisel tıpta yaygın kullanım bulmuştur. Örneğin yağı, merhemler için bir temel olarak idealdir ve halk tıbbında yaraları ve cilt enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılmıştır.
Karakafes Yağı Kullanımı
Karakafes otunun faydalı özelliklerinin birçoğu, Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi’ne göre, iltihabı azaltmada ve sağlıklı cildi korumada işe yarayabilecek diğer maddelerle birlikte yeni cilt hücresi büyümesini teşvik etmeye yardımcı olan bir madde olan yüksek allantoin içeriğine atfedilmektedir. Karakafes merhemleri, çürükleri iyileştirmeye ve kasları ve bağları çekmeye yardımcı olmak için kullanılmıştır.
Eskiden karakafes çay formunda mide problemlerinin yanı sıra ülser, ağır adet dönemleri, ishal, kanlı idrar, inatçı öksürük ve hatta kanser ve göğüs ağrısının tedavisinde yardımcı olmak için kullanılıyordu. Ancak uzmanlar, pirolizidin alkaloidleri (PA) adı verilen ve karaciğere zarar veren ve ölüme yol açabilen toksik maddeler içerdiğinden, tüketilmesi konusunda uyarı yapmışlardır. FDA’ya göre, PA’lerin ağızdan kullanıldığında hassas vücut dokularında kanserojen olabileceğine dair kanıtlar bile vardır. FDA, bunu 2001 yılında, üreticilere bu bitkiyi diyet takviyelerine koymamaları konusunda uyaran bildirimler yapmıştır. Bugün Amerika Birleşik Devletleri’nde karakafes sadece krem ve merhemlerde satılmaktadır; İngiltere, Avustralya, Kanada ve Almanya gibi ülkeler de karakafes içeren ağızdan ürünlerin satışını yasaklanmıştır.
Ancak bu, yaygın olarak kullanılan karakafes ürününün, yani yağının olan potansiyel iyileştirici etkilerini göz ardı etmek anlamına gelmez. Karakafes yağı doğal olarak yara iyileşmesini ve cilt sorunları yardımcı olabilir. Ayrıca döküntü (çocuk bezi döküntü dahil) çizilme gibi, böcek ısırıkları (özellikle örümcekler) ve sığ yaraların iyileştirilmesinde de faydalıdır. Bunun yanında artrit, kas ağrıları, bel ağrısı ve ağrılarından kaynaklanan ağrıyı hafifleten bir masaj merhem olarak yararlı kabul edilir.
Karakafes Yağı Bileşimi
Karakafes bitkisi, cildin yeniden büyümesine yardımcı olduğu düşünülen, başta allantoin olmak üzere, ayrıca rosmarinik asit ve tanenler de içeren maddeler içerir. Daha önce belirtildiği gibi, karaciğer için toksik olabilen pirolizidin alkaloidler (PA’ler) de içerir.
Karakafes Yağının Faydaları
Karakafes yağının cilde veya sağlık durumuna göre sınıflandırılan farklı faydaları şunlardır:
Deri döküntülerinde kullanımı
Karakafes yağı döküntülerin tedavisinde yardımcı olabilir. Bununla birlikte, derin yaralar söz konusu olduğunda dikkatli olunmalıdır. Yağ, cildin o kadar hızlı iyileşmesine yardımcı olabilir ki, yeni doku içeride derin iyileşmeden önce yarayı kaplayabilir ve bu da apse veya cilt enfeksiyonuna neden olabilir. Ayrıca karakafesin kırık ciltte kullanılmasına karşı uyarılar olduğunu da unutulmamalıdır, çünkü PA’ları cilt tarafından hala emilebilir.
Ağrı ve iltihapta kullanımı
Eğer enfeksiyon kaynaklı ağrı ve iltihaplanma varsa ancak karakafes yağı doğrudan uygulamak istenmiyorsa, şu şekilde uygulanabilir; 4 bardak doğranmış karakafes yaprağı ve sapları dörtte bir fincan jojoba, badem veya zeytinyağı gibi taşıyıcı yağla karıştırılır. İçindeki karakefes otları süzmeden önce yağa pamuklu bir bezle batılır ve iltihaplı olan bölgeye sarılır. Ağrıyı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olması için uygulamadan önce bu pamuklu bez dondurularak da bu bölgeye uygulanabilir. Sarılan bölgede karakafes yağlı bezin en az 30 dakika kalması gerekir.
Kemik kırılmalarında kullanımı
Karakafes yağı, yüzeysel yaraların tedavisine yardımcı olmanın yanı sıra, kaburga kırığı gibi alçı yapmanın mümkün olmadığı vücut bölgelerindeki kırık kemikler veya yırtık bağlar için de kullanılmaktadır. Doğrudan cilde uygulanabilirken bu şekilde potansiyel olarak daha hızlı iyileşme sağlar. Ayrıca yaralanmış olabilecek yırtık kasların yeniden yapılandırılmasına yardımcı olduğu da belirtilmektedir.
Karakafes Yağı Nasıl Yapılır?
2 bardak kesilmiş karakafes yaprağını 4 bardak zeytinyağında sabit bir sıcaklıkta(110 derece) iki ila üç hafta demlenerek bitkisel bir yağ infüzyonu oluşturulabilir. Daha sonra yapraklar süzülerek temiz, kuru bir şişeye dökülmelidir.
Bununla birlikte soğuk sıkım karakafes yağıda evde yapılabilir. Bunun için şu adımları izlemek gerekir;
Malzemeler:
• •8 ons karakafes yaprağı (yüzde 70)
• •4 ons karakafes kökü (yüzde 30)
• •Natürel sızma zeytinyağı, örtmek için yaklaşık 16 ons
Karakafes otunun kökler doğranarak parçalanmalı, yapraklar ise elle ayrılmalıdır. Bunu soğuk infüzyon yöntemiyle yapmak için, tüm otlar 16 onsluk bir cam kavanoza koyulmalı ve üzerini zeytinyağı ile kapatıp çalkalanmalıdır. Yaklaşık 28 gün bu şekilde bekletildikten sonra süzgeçle veya eski bir tülbent parçası ile yapraklar süzülmelidir. Daha sonra kavanozun ağzı sıkıca kapatılmalı ve karanlıkta saklanmalıdır.
Soğuk sıkım yağ elde edilirken şunlara dikkat edilmelidir;
• Mümkünse bu amaçla taze kurutulmuş otlar kullanılmalıdır
• Taze, kuru karakafes kökü elde etmek için, kuru havalarda kökü kazınmalıdır. Daha sonra bu kökler biraz su ve sebze fırçası yardımı ile temizlenmelidir. Sonrasında ince ince doğranmalı ve bir gecede bir kağıt torba üzerine bekletilmelidir.
• Taze kuru yapraklar elde etmek için, hasat edildikten sonra kiri bir havluyla silinmeli ve bütün gece kurumaya bırakılmalıdır.
Karakafes Yağı Nasıl İşlev Görür?
Eski bir Avrupa halk ilacı olan karakafes, çoğunlukla cilt bakımına odaklanan birçok geleneksel ve güncel kullanıma sahiptir. Bu olumlu etkilerin birçoğunu, hücre büyümesine neden olan müsilajinöz bir iyileştirici madde olan yüksek miktarlarda allantoin’e bağlamak önemlidir. Müsilajinöz olan karakafes genellikle yaraların iyileşmesine yardımcı olmak, yara izlerini önlemek ve mevcut olanları tedavi etmek, ayrıca cildin kuruluğunu ve dökülmesini azaltmak için kullanılır. Yağ, bir anti-enflamatuar, bir analjezik ve burkulma ve kırık kemiklerin iyileşmesine yardımcı olarak çalışıyor gibi görünmektedir. Ayrıca atopik dermatit, sedef hastalığı ve egzama tedavisine yardımcı olmada etkililik gösterir. Tüm bu potansiyel faydalar, büyük ölçüde bitkide bulunan PA’lar veya toksik, karaciğeri tahrip eden maddeler nedeniyle yutulmadan değil topikal uygulama yoluyla elde edilir.
Karakafes Yağı Güvenli midir?
Karakafes yağı, küçük miktarlarda yara olmayan bir cilde uygulandığında güvenli görünmektedir. Karakafes otunda bulunan zehirli kimyasalların hala ciltten geçebileceğini, böylece ciltte çatlak olduğunda veya büyük miktarlarda uygulandığında emilebileceği unutulmamalıdır. Karaciğer hasarına, akciğer hasarına ve kansere neden olabilen PA’ları nedeniyle karakafes yağını ağızdan almak güvenli değildir. FDA, ek üreticilerin herhangi bir oral karakafes satmamasını tavsiye etmektedir.
Bunun yanında çiftçilerle ilgili bir topluluğunun formunda; karakafes otundaki pirolizidin alkaloidlerinin (PA), paçavra gibi bilinen zehirli bitkilerde bulunanlardan daha az toksik olduğunu ve PA’lerin laboratuar deneyleri dışında kansere neden olup olmadığını sorguladığını iddia edilmektedir. Bu yüzden karakafes yağının topikal kullanımına bağlı kalınmalı ve karakafes bazlı herhangi bir ürünü yutmaktan kaçınılmalıdır. Yaşlılar ve çocuklarla birlikte hamile ve emziren kadınların da bu yağın kullanımından kaçınması en güvenli yoldur.
Karakafes Yağının Yan Etkileri
Karakafes ile geleneksel ilaçlar arasındaki etkileşime dair bilinen hiçbir bilimsel rapor yoktur. Ancak karaciğere zarar verme riskinin artması nedeniyle karakafes ürünleri kullanılırken karaciğer sorunlarına neden olduğu bilinen bazı şifalı bitkiler (kava, takke ve kediotu gibi) kullanılmamalıdır.
Kaynakça:
https://www.indigo-herbs.co.uk/natural-health-guide/benefits/comfrey
https://lovelygreens.com/how-to-make-comfrey-oil-controversial/#:~:text=Skin%2Dhealing
https://www.natureinbottle.com/product/comfrey_oil
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu