Evlerde ki hava kalitesini ve sağlığı iyileştirmek, depresyonu veya endişeleri azaltmak için birçok kişi adaçayını yakmayı tercih etmektedir. Adaçayı bilimsel adıyla Salvia, geleneksel tıpta baharat olarak kullanılmasının yanında sağlığa faydalarından dolayı da kullanılmaktadır. Ayrıca Mısır, Roma, Yunan tıbbında ve Kızılderili şifa geleneklerinde uzun bir kullanım geçmişine sahiptir. Adaçayının yakılması söz konusu olduğunda, kurutulmuş adaçayı iyileştirmek, korumak, bilgeliği artırmak ve hastalığa karşı savunmayı artırmak için alternatif bir yol olarak görülmektedir.
Adaçayı Çeşitleri
Farklı adaçayı türleri vardır, aynı zamanda yaygın olarak adaçayı, bahçe adaçayı, gerçek adaçayı, İspanyol adaçayı ve Çin adaçayı olarak bilinmektedir. Bilinen ortak adaçayı türü botanik terim Salvia officinalis’tur.
Adaçayı Kullanmanın Yararları
Dâhili olarak kullanılan adaçayı günümüzde, kullanım yöntemine bağlı olarak birçok amaç için kullanılmaktadır. Lekelenme olarak da bilinen yakılan adaçayı, yapraklarını tam anlamıyla yakmayı ve dumanın evdeki havayı temizlemesini sağlamaktır. Ayrıca adaçayı bir sıvı, sprey, pastil, kapsül veya tablet olarak alınabilmektedir. Unutulmamalıdır ki, bu kullanımların her biri için adaçayının yararlarını önerecek bazı araştırma delilleri olsa da, halen bir öneme sahip olduğunu ve bu amaçların her biri yararlarını tanımlamak için daha fazla araştırma yapılması gerektiği bilinmelidir. Genel olarak, adaçayında ki fenolik ve flavonoid bileşiklerin, bir antioksidan etkiye sahip olma, serbest radikalleri azaltma açısından yararlı olduğu ve bunun, adaçayı içinde rosmarinik asit ile karnosik asit mevcudiyetiyle ilgili olduğu düşünülmektedir. Adaçayı dâhili olarak kullanmanın öne sürülen faydalarından bazıları aşağıdaki gibidir:
• Ağrı kesici özelliğine sahiptir
• Vücuttaki oksidatif stresi azaltmaya yardımcı olur
• Serbest radikal hasarına karşı korur
• İnflamasyonu azaltır
• Bakteriyel ve viral enfeksiyonlara karşı korur
• Küçük hastalıkların tedavisinde yardımcı olur
• Sindirim için bir diyet takviyesi olarak kullanılır
• Boğaz ağrısını hafifletir
• Hafıza kaybına karşı korur
• Depresyonu azaltma veya ruh halini iyileştirme yardımcı olur
• Obezitenin önlenmesinde etkilidir
• Diyabet, kalp hastalığı, kanser gibi kronik hastalıklar için yararlıdır
Yakılan Adaçayının Yararları
Adaçayı yakmanın amacı, oral yolla almanın sebeplerinden biraz farklıdır. Adaçayı yakmak, lekelenme olarak da bilinen tarihi bir manevi ritüeldir ve bu kötü hava kalitesi, çeşitli sağlık koşullarına bağlanabilir. Bu şekilde, yakılan adaçayı havayı temizlemenin ekonomik bir yolu olarak görülmektedir. Bunun sebebi, bakteri, virüs ve mantarları öldürmeye yardımcı olan antimikrobiyal özelliklere sahip olduğu düşünülmektedir. Yakıldıktan sonra çıkardığı dumandan dolayı, astım ve diğer solunum koşullarına yatkın kişiler için sağlık sorunlarına neden olabileceğini unutmamak önemlidir.
Bazı alternatif tıp uygulayıcıları oral yolla alınan adaçayı gibi, yakılan adaçayının da negatif enerjileri serbest bırakmaya yardımcı olabileceğine inanmaktadırlar. Bunun yanı sıra, bazı kişiler evlerinde temizlik spreyi kullanmaktadırlar. Yakılan adaçayının iddia edilen faydaları vardır ve bu faydalarından bazıları aşağıdaki gibidir:
• Havada ki bakterileri yok eder
• Böcekleri kovar
• Sezgiyi geliştirir
• Belirli nesnelerin saflaştırılması
• Ruh halini geliştirir, stresi ve kaygıyı azaltır
Akıl Sağlığı İçin Adaçayı Kullanımı Üzerine Araştırmalar
Genel olarak adaçayı, ruh sağlığı ile ilgili olarak önerilen faydaları için kullanma konusunda yeterli araştırma yapılmamıştır. Bu nedenle, herhangi bir zihinsel sağlık durumu kullanımı için açık bir destek yoktur. Bununla birlikte ön araştırmalara dayanarak, zihinsel sağlık ile ilgili amaçlar için adaçayı kullanma desteği olabilir. Adaçayı kullanmak için belirli bir ön desteğin olduğu bir alan, ruh hali ve hafızadır. 2005 yılında yapılan bir çalışmaya göre, yaygın kullanılan adaçayı hafıza ve bilişi yani düşünme yeteneğini geliştirdiğini göstermiştir. Ek olarak artan dozajlar, ruh halindeki iyileşmeler, uyanıklık, sükunet ve içerik hissi ile ilgilidir. Ayrıca adaçayı, içerdiği aktif bileşikler nedeniyle Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklara karşı koruyucu bir etkiye sahip olduğu öne sürülmüştür.
Adaçayı Kullanım Güvenliği
Adaçayı, baharat veya çay olarak kullanılmak üzere ABD Gıda ve İlaç İdaresi tarafından onaylanmış bir baharat çeşididir. Genel olarak, sağlık amaçlı kullanmak güvenli olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte, bazı adaçayı türleri sinir sistemini etkileyebilen thujone içermektedir. On iki veya daha fazla damla adaçayı yağı, toksik bir doz olarak kabul edilmektedir. Uzun süreli kullanımın bazı potansiyel yan etkileri huzursuzluk, hızlı kalp atışı, baş dönmesi, kusma, böbrek hasarı, nöbet ve titremedir. Kişi adaçayının yakmasının yanı sıra dâhili olarak kullanmayı planlıyorsa, tıpkı takviye ilaçlarda olduğu gibi doktorundan bilgi alması önemlidir. Yakılan adaçayı söz konusu olduğunda, çocuklarda ve evcil hayvanlarda, muhtemel olabilecek solunum koşullarının iyileştirmesinde genellikle güvenlidir ve artı olarak, fakat kokusunu sevilmeyebilirler.
Adaçayı Nasıl Yakılır?
Kişi evde adaçayını yakmak istiyorsa evinde yanan adaçayı ile ilgili bir dezavantaj olasılığının çok az olduğundan emin olabilir. Başka bir deyişle, bu uygulamanın fiziksel veya zihinsel sağlığa fayda sağlayabileceği düşünülüyorsa, yakmaktan kaçınmak için çok az neden vardır. Yakılan adaçayı, zihinsel sağlık uygulamaları devam ettikçe nispeten düşük maliyetlidir ve yeni bir şey denemenin yararı inkâr edilemez. Öyleyse yakılan adaçayı kullanmaya başlamak için, öncelikle adaçayını bir kaynağının bulunması gerekmektedir. Adaçayı almanın birkaç farklı seçeneği vardır, çevrimiçi, geleneksel bir şifacıdan veya aktardan satın ve bir bahçede yetiştirilebilmektedir.
Adaçayını kökünden çekmek yerine kesilmelidir. Bitkiden kestikten sonra tamamen bitkinin ölmeyeceğinden emin olana kadar sapları kesilmemelidir. Adaçayını kestikten sonra, bir demet halinde toplanıp, bağlanır ve kuru bir yer de asılarak saklanmalıdır. Tam kuruduğunu anlamak için sıkıldığında çatırtı sesi gelmelidir. Yeni başlayanlar için en iyi öneri, önceden paketlenmiş bir paket veya beyaz adaçayı kullanmaktır, çünkü kullanımı daha kolaydır. Geleneksel adaçayı kullanıcıları, adaçayını yakarken niyetlerin önemli olduğuna inanmaktadırlar. Bu nedenle, her zaman bir yerden veya güvenilen birinden adaçayı satın alınmalıdır. Hangi adaçayı almak için hangi rota seçilirse seçilsin, kişi evin de adaçayı yakmanın temel adımları aynıdır.
Adaçayını Yakmanın Adımları
• Adaçayını yaktıkça külleri için bir tütsü tepsisi veya bir kâseye ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca bir adaçayı brülörü de satın alabilir. Toprak veya kumla doldurulmalıdır ve yanıcı bir kap kullanılmamalıdır
• Adaçayını yakmaya başlamadan önce bir pencere veya kapı açılmalıdır. Çünkü bu, dumanın evden çıkmasını sağlar.
• Adaçayı bir kaba koyulduktan sonra yakılmalıdır. Birkaç saniye yanmasına izin verilir, sonra dumanını bırakması için üfleyerek söndürülmelidir. Duman yaymayı durdurursa, tekrar yakmayı denenmelidir.
• Kişi adaçayını manevi amaçlar için kullanıyorsa, yaptıkları için bir niyet belirlemelidir. Bu, yeni bir başlangıç yapmaya başladığını söylemek gibi bir şeydir. Örneğin, bu değişikliklerin gerçekleştiği gün olabilir.
• Arındırmak ve dumanı içeri sokmak istenilen odalarda yakılan adaçayı gezdirilmelidir. Hiçbir alanın çok fazla dumanla dolmasına izin verilmemelidir. Ayrıca doğrudan dumanı solumaktan kaçınılmalıdır.
Adaçayı yakmak uzun bir geçmişe sahiptir. Kişi bir geçişle mücadele ediyorsa, evinde veya fiziksel sağlığı için yaptığı olumlu şeyler hakkında iyi hissetmek istiyorsa, özellikle yararlı olabilmektedir. Ancak, ciddi ruh hali problemleri veya kaygı belirtileri ile yaşıyorsa, yakılan adaçayının yardımcı olması pek mümkün değildir. Bu durumda, yakılan adaçayı gibi tamamlayıcı bir sağlık uygulamasına katılmanın yanı sıra doktora danışmak önemlidir.
Kaynakça:
doi.org
oprahmag.com
greatist.com
cb2.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu