Adneksiyal kitleler veya tümörler, rahim çevresindeki organlarda ve bağ dokularında oluşan büyümelerdir. Çoğunlukla kansersizdir (iyi huylu), ancak kanserli de(kötü huylu) olabilirler. Adneksiyal tümörler şu durumlarda ortaya çıkmaktadır:
• Yumurtalıklar
• Fallop tüpleri
• Yumurtalıkların veya fallop tüplerinin etrafındaki bağ dokusu
Adneksiyal tümörlerin teşhisi dikkatli bir fizik muayene, görüntüleme testleri ve bazen de ameliyatı içerir. Adneksiyal tümörler için tedavi, ilgili hücre tipine ve spesifik lokasyonuna bağlıdır. Fakat yumurtalıkların veya uterusun yakınındaki bir yumru her zaman kaygılanılmasını gerektirmez çünkü bu bazen tehdit edici olmayan adneksiyal bir kitle olabilir. Bu yazıda adneksiyal kitlenin ne olduğu, belirtileri, nedenleri ve ne yapılması gerektiği üzerine bilgiler bulunmaktadır.
Adneksiyal Kitle Nedir?
Adneksiyal bir kitle, kadın üreme sistemi içinde veya yakınında, genellikle bir yumurtalık veya uterus tüpünde bir doku topluluğudur. Rahim ile ilgili ekler olan uterusun adneksiyle ilişkileri nedeniyle adneksal olarak adlandırılırlar. Bu uzantılar uterus, yumurtalıklar ve uterus tüplerinin etrafındaki dokuyu içerir. Adneksiyal kitleler pelvik kitleler olarak da adlandırılabilirler.
Adneksiyal Kitle Nedenleri
Adneksiyal kitleler, şiddeti iyi huylu büyümelerden kötü huylu tümörlere kadar değişen çeşitli farklı koşulları içerir. Adneksiyal kitlelerin nedeni jinekolojik veya noninekolojik olabilir. Adneksiyal kitlelerin nedenlerinden bazıları şunlardır:
• Dış gebelik: Döllenmiş yumurtanın rahim dışında bir yere yerleştiği bir gebelik.
• Endometrioma: Yumurtalıkta kahverengi görünen kalın, eski kan içeren iyi huylu bir kist.
• Leiomyoma: iyi huylu jinekolojik tümör olarak da bilinen fibroid.
• Yumurtalık kanseri: Bu yumurtalık tümörleri yumurtalık yüzeyindeki hücrelerde başlayan yumurtalık epitel kanserleri veya yumurtalarda başlayan habis germ hücresi kanserleri olabilir.
• Pelvik enflamatuar hastalık: Rahim, fallop tüpleri ve yumurtalıkları içeren üst genital sistemin iltihaplanmasıdır. Bir enfeksiyon nedeniyle oluşur.
• Tubo-yumurtalık apsesi: Pelvik inflamatuar hastalık nedeniyle oluşan enfeksiyöz bir adneksiyal kitledir.
• Yumurtalık torsiyonu: Yumurtalıklara kan akışını kesen, yumurtalıkları destekleyen dokunun tamamen veya kısmen dönmesini içeren jinekolojik bir acil durumdur.
Adneksiyal Kitle Belirtileri
Adneksiyal bir kitlenin semptomları sakatlayıcı ve şiddetli olabilir, ancak daha sık olarak hiç bir belirti semptomu yoktur. Bu kitleler genellikle pelvik muayeneler, BT taramaları veya MRG’ler sırasında bulunur. Semptomlar mevcut olduğunda, genellikle şu şekilde bulunurlar:
• Pelvik ağrısı
• Düzensiz adet döngüsü
• İdrar yapma zorluğu veya sık sık yapma isteği
• Kabızlık
• Gastrointestinal problemler
Adneksiyal kitlelerin semptomları genellikle ilişkili oldukları duruma bağlıdır, bu nedenle bazılarının diğerlerinden daha şiddetli semptomları olabilir. Ayrıca başka birçok rahatsızlığı da yansıtabilirler, bu nedenle bir sağlık uzmanının problemin temel nedenini belirlemesi gerekecektir.
Adneksiyal Kitlenin Nedenleri
Adneksiyal kitlelerin arkasındaki en yaygın nedenler yumurtalık kistleri, ektopik gebelikler, iyi huylu tümörler ve yumurtalık kanseridir. Bu nedenlere kısaca göz açıklamak gerekirse;
Yumurtalık Kistleri
Yumurtalık kistleri, bir yumurtalıkta veya yüzeyde oluşan keseler veya ceplerdir. Rahmin sol ve sağ tarafında yumurtalıklar vardır ve birçok insan yaşamları boyunca yumurtalık kistleri geliştirir. Bazı insanlar onları fark etmez, çünkü tipik olarak rahatsızlığa neden olmazlar ve tedavi olmadan birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolurlar. Bununla birlikte, bazı yumurtalık kistleri patlayabilir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Örneğin, kist kusma, ateş, ağrı ve baş dönmesi eşlik ediyorsa, bu ciddi bir sağlık acil durumunun işareti olabilir ve derhal tıbbi yardım gerekli olacaktır.
Ektopik Gebelikler
Ektopik gebelik veya tubal gebelik, döllenmiş bir yumurta uterus astarı yerine uterusun dışında büyüdüğünde ortaya çıkar. Bu gebelikler genellikle uterus tüpünde gerçekleşir ve ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Yumurta uterusun dışında yaşayamaz ve şiddetli kanama annenin hayatını tehdit edebilir. Bazı kişiler ektopik gebelik geliştirme riski diğerlerine göre daha fazladır. Sigara, iltihap veya cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarla ilişkili enfeksiyonlar ve önceki bir ektopik gebelik öyküsü, ektopik gebelikler için risk faktörleridir.
İyi Huylu Tümör
Bazı adneksiyal kitleler iyi huylu tümörler veya kanserli olmayan büyümelerdir. Bu büyümeler diğer vücut bölgelerine yayılmaz ve genellikle büyük tehditler oluşturmaz. Yavaş büyürler ve genellikle sadece rutin bir muayene sırasında fark edilirler.
Yumurtalık Kanseri
Yumurtalık kanseri de pelvik kitleye neden olabilir. Yumurtalık kanseri yumurtalıklarda başlar ve tespit edilmezse karın boyunca yayılır. Yayılmadan önce tespit edilirse, etkili bir şekilde tedavi etme şansı daha yüksektir.
Pelvik kitlelerde Kanser Riski
Çoğu pelvik kitle kanserli değildir. Kadınların sadece yüzde 5-10’una yaşamları boyunca bir tanısı konacak ve bu kitlelerin yüzde 15-20’si kanserli. Kötü huylu bir kitleyi keşfetmenin en önemli eylemi, onu teşhis etmek ve mümkün olan en kısa sürede tedavi etmektir. Kanserli bir tümör veya büyüme ne kadar hızlı teşhis edilir ve çıkarılır ve tedavi başlarsa, sonuç o kadar iyi olacaktır. Kanserli adneksal veya pelvik kitle riski yaşla birlikte artar ve menopoz sonrası insanlar premenopozal insanlardan daha büyük bir risk altındadır.
Adneksiyal Kitleyi Yönetme Yolları
Adneksiyal kitlenin yeri ve nedeni, hangi tür tedavilerin kullanıldığını etkileyecektir. Yumurtalık kistleri olan kişiler cerrahi olarak çıkartılabilir veya kistlerin kendi başlarına gitmelerini bekleyebilir . İyi huylu veya kötü huylu tümörler genellikle ameliyatla çıkarılır. Malign tümörler ayrıca kemoterapi ile tedavi edilir. Ektopik gebeliğin neden olduğu pelvik kitleyi yönetmek gebeliğin sonlandırılmasını gerektirir. Pelvik bir kitleyi çıkarmak için sıklıkla kullanılan ameliyatlara laparotomi denir. Laparotomide, karında potansiyel sorunları araştırmak ve hem iyi huylu hem de potansiyel olarak kanserli büyümeleri gidermek için bir kesi yapılır.
Küçük insizyonların yapıldığı ve bir kamera abdominal ve üreme organlarını inceleyen laparoskopik cerrahi de yapılabilir. Laparoskopi, düşük komplikasyon ve kanama riski nedeniyle küçük tümörler için sıklıkla tercih edilir. Kistlerin bir yumurtalıktan çıkarıldığı bir yumurtalık sistektomisi, genellikle bir laparoskopi ile birlikte yapılır.
Pelvik muayeneler rutin bir kontrolün parçası olarak düzenli olarak yapılmalıdır. Bu, sağlık hizmeti sunucularının kitleleri sorun haline gelmeden keşfetmelerine yardımcı olabilir. Pelvik kitlelerin bazı belirtileri, bir süre önce kabızlık gibi normal adet kanaması belirtileridir. Bununla birlikte, olağandışı semptomlar veya şiddetli pelvik ağrı yaşıyorsa, altta yatan nedeni bulmak bir uzmana görünmek gerekir. Ektopik gebelikler gibi pelvik kitlelerin bazı nedenleri uterus tüpünün rüptürüne yol açabilir ve ciddi kanamaya neden olabilir. Acil tıbbi yardım derhal alınmalıdır.
Bazen, adneksiyal kitleler hamilelik sırasında ortaya çıkar ve semptomatik veya asemptomatik olsun kendiliğinden çözülebilir. Bir sağlık uzmanı, malignite, ilerleme ve yer olasılığına bağlı olarak anneye yönelik riski izleyecektir. Laparoskopi hala burada tercih edilen ameliyat yöntemidir, ancak doğmamış bir çocuğun tehlikesi ile ilgili endişeler dikkatli olunmalıdır. Pelvik kitle malign olmasa bile, büyüklüğü ve yeri tıbbi bir tehdit oluşturabilir. Hayati organlara yakın bir kitleye değinmek gerekiyor. Burulma, yumurtalık gibi bir organın bükülmesini ifade eder. Burulma, bükülmüş organa kan akışını keser ve organın ölmesini önlemek için kan akışını düzeltmek için acil müdahale gerekir.
Adneksiyal kitleler, vücudun rahim, yumurtalıklar ve fallop tüplerini barındıran kısmı olan rahim adneksalinde doktorların bulabileceği topaklardır. Tüm kitleler kanserli değildir ve hepsi tedavi gerektirmez. Farklı adneksiyal kitle türleri aynı semptomların çoğunu paylaşabilir. Sonuç olarak, doktorların transvajinal ultrasonlar dahil olmak üzere fiziksel muayenelerden, kan testlerinden ve tıbbi görüntülemelerden tam bir tıbbi geçmiş ve veri toplamaları gerekir. Doktorların, uygun tedaviyi belirlemesi için adneksiyal kitlenin yerini ve nedenini tam olarak belirlemesi gerekir.
Kaynakça:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/327525#summary
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/adnexal-tumors/symptoms-causes/syc-20355053
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3407461/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu