Arthur Compton, 10 Eylül 1892 tarihinde ABD’nin Wooster kentinde dünyaya gelmiştir.
Babası Elias Compton, Wooster Üniversitesi dekanıydı. Annesi Otelia Augspurger, kolej mezunu ve eski okul öğretmeni olup, çocuk evlerinin yönetim kurulunda görev yapmıştır. 1939 yılında ABD’de yılın Altın Annesi seçilmiştir. Arthur, 14 yaşında Wooster Hazırlık Okulu’nda eğitim ve öğretim hayatına başlamıştır. Eğitimli anne babası olan Arthur, kitaplarla dolu bir evde yetiştirilmiştir ve kısa sürede bilime ilgi duymuştur. Özellikle astronomi ve güç ışıklarına karşı.
12 yaşındayken Arthur bir astronomi kitabı okumuş ve kendisine teleskop almıştır. İlk teleskopu çok güçlü değildir. Aradığı şaşırtıcı şekilli cennetin Satürn olduğunu fark edince bir heyecan duymuştur. Teleskobu Satürn’ün yüzeyini çözecek kadar güçlü değildi. 1910 yılında 17 yaşındayken Arthur ev yapımı kamerasıyla Kuyruklu yıldızın fotoğrafını çekmiştir. O fotoğrafı, hayatının geri kalanında çok değerli bir mülk olarak saklamıştır.
Arthur, 15 yaşındayken Wright Kardeşler’in uçuşlarıyla ilgilenmeye başlamıştır. Kağıtla kaplı tahta çerçevelerden kendisi kadar büyük bir model uçak tasarlamış ve inşa etmiştir. Arthur Compton, Wooster Üniversitesi’nde lisans eğitimine kaydolmuş ve fizik bölümünden mezun olmuştur Kendisini teoriden ziyade deneysel çalışmaya yönlendirmiştir. 1913 yılında Compton, mühendislik alanında mezuniyet çalışması yapmak amacıyla Princeton Üniversitesine gitmiştir. Bununla birlikte, ilk yılını fizikte yüksek lisans yaparak geçirmiştir. 1914 yılında Princeton’dan “fizikte x ışını yansımasının yoğunluğu ve elektronların atomlardaki dağılımı” başlıklı tezi ile mezun olmuştur. Daha sonra Minnesota Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak çalışmıştır. Westinghouse için çalışırken, gerçek görevinin ticari araştırmalardan ziyade saf bilim olduğunu anlamıştır.
Compton, 1919 yılında Cambridge Üniversitesi’nin ünlü Cavendish Laboratuarında doktora sonrası araştırma yapmak için yurt dışına çıkmasına izin veren prestijli bir burs kazanmıştır. Orada gama ışınlarının dağılması ve emilimini incelemiş, elektron keşfedicisi J. Thomson ve atom çekirdeğinin keşfedicisi Ernest Rutherford ile arkadaş olmuştur. 1920 yılında Compton, Washington Üniversitesinde Fizik Bölüm Başkanlığına getirilerek ABD’ye dönmüştür. 1922’de Compton, X ışınlarının elektronlarla etkileşerek modifıye edildiğini gözlemlemiştir. Compton, tek bir röntgen ışınının birkaç elektronla etkileşime girmediğini tespit etmiştir. Compton bu parçacıkları hafif fotonlar olarak adlandırmıştır. Compton’un deneyi, Einstein’ın fotoelektrik etkisi hakkındaki açıklamasının doğru olduğunu belirleyici bir kanıt sağlamıştır.
Birçok fizikçi, ışığın frekans ve dalga boyunun ve dolayısıyla elektronun elektronlarla etkileşime girerek modifiye edildiğine inanmayı reddetmiştir. Arthur Compton, Compton Efekti keşfi nedeniyle 1927 Nobel Fizik Ödülü’ne layık görülmüştür.
Compton, 1923 yılında profesörlüğe atandığı Chicago Üniversitesi’nden kozmik ışınları izlemek için yeryüzündeki çeşitli yerlere seferler düzenlemiştir. Ailesi ile birlikte, kuzey Kanada, Avustralya, Avrupa, Hindistan ve Yeni Zelanda’yı ziyaret ederek yaklaşık 40.000 kilometre yol kat etmiştir.
1932 yılında Compton’un lisansüstü öğrencisi Luis Alvarez, kozmik ışınları incelemek için bir dizi Geiger sayaçları kurmuştur. 1933 yılında Alvarez ve Compton, Fiziksel İncelemede kozmik ışınların pozitif yüklü parçacıklar olduğunu belirten bir makale yayınlamışlardır. Ayrıca Compton, savaş zamanı eseri için Başarı Madalyası’na layık görülmüştür.
1945 yılında atom bombası tamamlandığında, Compton, Washington Üniversitesi’ne geri dönmüştür. 1946 yılında Washington Üniversitesi’nin Şansölyesi olmuş ve 1954 yılında bu görevi bırakarak 62 yaşında emekli olmuştur. 1961 yılına kadar fizik profesörü olarak çalışmaya devam etmiştir.
Arthur Compton, 15 Mart 1962 tarihinde Kaliforniya’da iç kanama sebebiyle 69 yaşında ölmüştür.
Yazar: Osman Uçar