Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Bilimsel Yönleriyle Epifiz Bezi

0 412

Ön beyinin arka kısmında bir lob olan epifizin bezimsi görünümü, araştırıcıların uzun süre aklını karıştırmıştır. Aristo, bunun ruhun bulunduğu yer olması gerektiğini düşünmüştü; zira beyinin hep çift olarak bulunan diğer bölgelerinin (örneğin hipotalamusun sağ ve sol lobları) aksine, epifiz bezi tektir. Ancak yakın bir zaman önce epifiz bezinin endokrin işlevi gösterilebilmiştir. Bazı aşağı omurgalılarda epifiz bezi göze benzer ve ışığa tepki göstererek hem sinir impulsları üretir hem de melatonin adı verilen bir hormon salgılar. Bu hormon, pigment granüllerinin melanoforların (pigment içeren hücreler) içinde yoğunlaşmasına yol açarak deri renginin açılmasını sağlar. Bu hayvanlarda epifiz bezinin, sirkadiyan ritmlerinin -yaklaşık her 24 saatte bir tekrarlanan Bilimsel Yönleriyle Epifiz Beziaktiviteler kontrolüyle çok yakından ilgili olduğu (muhtemelen melatonin aracılığıyla) gösterilmiştir. Kertenkelelerde, epifiz bezinin ışığa duyarlılığının yıldızlara bakarak yön tayin etmede bir rolü olabilir.
Memeli epifiz bezi de melatonin salgılar; fakat ışığa duyarlı hücreleri yoktur ve memelilerde melanoforlar da bulunmaz. Her ne kadar epifiz bezi beyinin bir kısmıysa da, esas (muhtemelen tek) innervasyonu kafatası boşluğunun dışından, enseden kaynaklanır. Böylece, memeli epifiz bezi ve bunun hormonu uzun zamandan beri bir bilmecedir.
Son birkaç yıldır toplanan deliller, epifiz bezinin ışık koşullarıyla ilgili sinirsel bilgiyi hormon salgısına dönüştüren bir nörosekretorik transdüser gibi işlev görüyor olabileceğine işaret etmektedir. Eğer bu görüş doğru ise dönüşüm şu şekilde olmaktadır: Aydınlık-karanlık döngüsüyle ilgili bilgi gözler tarafından alınır ve ilk önce (beyin yoluyla) ensedeki sinir hücrelerine gider ve buradan epifiz bezine yönlendirilir. Epifiz bezi, ışık miktarıyla ters orantılı olmak üzere, melatonin salgılayarak tepki verir. Melatonin ise ön hipofizden gonadotropik hormonların salgılanmasını etkiler. Bunu doğrudan yapıyor olabileceği gibi, dolaylı olarak, hipotalamusta bir peptitin salgılanmasına yol açıyor ve bu peptit de mesajı hipofize taşıyor olabilir. Melatoninin olağan etkisi görünürde inhibe edici bir etkidir. Örneğin sonbaharda, günler kısalınca artan melatonin üretimi, gonadotropik salgılanmayı durdurun Böylece, gonatlar geriler ve hayvan üretken olmayan faza girer.
Sonbaharda çiftleşen hayvanlarda olayların sırası farklıdır. Bunun da ötesinde, melatonin bazen testisleri inhibe etmek yerine bunları uyarır. Melatoninin gonadları aktive ya da inhibe etmesi, muhtemelen bunun sirkadiyan ritmin neresinde salgılandığına bağlıdır. Melatonin, beyinin hipotalamustan başka bölgelerini de, özellikle lokomotor ritimlerle, Bilimsel Yönleriyle Epifiz Bezibeslenme ritimleriyle ve diğer biyolojik ritimlerle ilgili bölgelerini etkileyebilir. Bu hormon en azından bir ciddi sendromda işe karışır: Tropiklerden uzakta yaşayan hatırısayılır sayıdaki insanda “kış depresyonu” görülür. Bu, aşırı melatonin üretiminin ya da melatonine karşı duyarlılık artışının bir sonucudur. Sabahları parlak ışık uygulaması, bu zarar verici durumu tedavi eder görünmektedir.

Kaynakıa:
https://www.sciencedirect.com

Yazar: Taner Tunç

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku