Aşılarla ilgili bazı dönemlerde bazı kişiler kafa karışıklığı ve yanlış anlamalar yaşamaktadır. Ancak aşılamalar aile ve halk sağlığının önemli bir parçasıdır. Aşılar bulaşıcı, tehlikeli ve ölümcül hastalıkların yayılmasını önler. Bu aşılar arasında kızamık, çocuk felci¸ kabakulak, su çiçeği, boğmaca, difteri ve HPV bulunur. Keşfedilen ilk aşı çiçek hastalığı aşısıdır ve çiçek hastalığı ölümcül bir hastalıktır. Çiçek hastalığı yüzünden son yüzyılda dünya çapında 300 milyon ila 500 milyon arası ölümler yaşanmıştır. Fakat aşısı uygulandıktan sonra bu, hastalık ölümcül hastalıklar listesinden silinmiştir. Şimdilik aşılarla tamamen yok edilebilen tek hastalık çiçek olmasının yanında, günümüzde çocuk felci dahil olmak üzere bu noktaya yakın başka hastalıklarda bulunmaktadır.
Aşılar Nelerdir?
Aşı, hastalanmadan önce vücudun bir hastalığa karşı doğal bağışıklığını oluşturmanın bir yoludur. Bu aşı kişiye hastalığın bulaşmasını ve yayılmasını önler. Aşıların çoğunda kişinin vücuduna hastalık mikrobunun zayıflamış bir formu enjekte edilir. Bu genellikle bacak veya koldaki bir atışla yapılır. Vücut istilacı mikropları (antijenler) tespit eder ve onlarla savaşmak için antikorlar üretir. Bu antikorlar daha sonra vücutta uzun süre kalır ve çoğu durumda, kişinin hayatının geri kalan kısmında vücudunda kalırlar. Eğer bir daha bu hastalığa maruz kalırsa, kişi hiç bu hastalığa yakalanmadan hastalıkla savaşır. 
Soğuk virüs türleri gibi bazı hastalıklar oldukça hafif seyretmektedir. Ancak, çiçek hastalığı veya çocuk felci gibi bazıları ise yaşam koşullarına göre değişebilir ve bağışıklık kazanabilir. Hatta toplumlarda değişikliklere bile neden olacak şekilde ölümle ölümcül olabilirler. İşte vücudun bu hastalıklara yakalanmasının önlenememesinin nedeni budur.
Bağışıklık Nasıl Oluşur?
Kişinin vücudu kişiyi hasta edebilecek veya ona zarar verebilecek yabancı mikroplarla savaşmak için bir savunma sistemi kurar. Buna bağışıklık sistemi denir. Bağışıklık sistemi geliştirmek için vücudun farklı mikroplara maruz kalması gerekir ve vücut ilk kez bir mikroba maruz kaldığında, onunla savaşmak için antikorlar üretir. Fakat bu zaman alır ve antikorlar oluşmadan önce genellikle kişi hastalanır. Fakat kişinin vücudu bir kez antikor ürettiğinde o antikorlar vücudunda kalırlar. O zaman bir daha bu mikroplara maruz kalındığında, antikorlar ona saldırsa da kişi hastalanmaz.
Aşı Sağlığı İyileştiren Bir Yoldur
Herkesin aşıya ihtiyacı vardır ve aşı bebekler, çocuklar, gençler ve yetişkinler için önerilmektedir. Yaygın olarak kabul edilen aşılama programları mevcuttur. Hangi aşılara ihtiyaç duyulduğunu ve hangi yaşta verilmesi gerektiğini bu programlar listeler. Aşıların çoğu çocuklara verilir. 6. Yaşlarına kadar 14 farklı aşı almaları önerilir. Bunlardan bazıları bir seri çekimde gelmektedir ve bazı aşılar birleştirilmiştir, böylece daha az atışla birlikte verilebilir.
Amerikan Aile Hekimleri Akademisi (AAFP), bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için aşılamanın gerekli olduğunu savunmaktadır. Aşılar, özellikle küçük çocuklar ve büyük yetişkinler gibi risk altındaki popülasyonlar için önemlidir. AAFP aşı önerileri, aşılama programları ve hastalığa özgü aşılar hakkında bilgi sunmaktadır.
Aşı Olamayacak Durumda Olan Kişiler Kimlerdir?
Aşılanamayan veya aşı alamayan bazı kişiler bulunmaktadır. Bunlar arasında 2 aydan küçük bebekler ve belirli tıbbi sorunları olan kişiler bulunmaktadır. Ayrıca belirli bir aşıya cevap vermeyen az sayıda insan vardır. Bu insanlar aşılanamadığı için, herkesin aşı olması çok önemlidir. Bu kişilerin büyük çoğunluğu toplum bağışıklığının korunmasına yardımcı olur. Ve bu, çoğu insanın aşı nedeniyle bir hastalığa bağışıklık kazanması durumunda yayılmayı durduracağı anlamına gelir.
Aşıların Yan Etkileri Var mıdır?
Bir yetişkin veya çocuk aşı yaptırdıktan sonra yan etkiler fark edebilir. Genellikle bu yan etkiler hafiftir ve enjeksiyon yerinde kızarıklık veya şişlik şeklinde kendini gösterir. Bazen çocuklarda düşük ateş görülebilir ve bu semptomlar genellikle bir veya iki gün içinde kaybolur. Daha ciddi yan etkiler bildirilmiştir ancak nadirdir. Bir aşının güvenli ve etkili olduğu onaylanmadan önce yıllar süren geliştirme ve test işlemleri gerekir. ABD Gıda ve İlaç İdaresi’ndeki (FDA) bilim adamları ve doktorlar, bir aşıyı onaylamadan önce araştırmayı inceler. Ayrıca, tüm kurallara uyulduğundan emin olmak için aşıların üretildiği yerleri de denetlerler. Aşı halka açıklandıktan sonra, FDA kullanımını izlemeye devam eder. Güvenlik sorunu olmadığından emin olmayı sağlar. Sonuç olarak aşılar güvenlidir ve kullanımlarının yararları, herhangi bir yan etki riskinden daha ağır basmaktadır.
Aşılanma Yapılmazsa Sonuçları Ne Olur?
Aşılama bırakıldığında, hastalıklar geri gelmeye başlar. Çiçek hastalığı dışında, diğer tüm hastalıklar dünyanın bazı bölgelerinde hala aktiftir. Aşı yapılmazsa hastalıklar geri gelir ve tıpkı eskisi gibi salgınlar yaşanır. Mesela 1970’lerde Japonya’da boğmaca salgını yaşanmıştır ve sonra boğmaca için iyi bir aşılama programı yapılmıştır. Japon çocukların yaklaşık%80’i aşılanmış ve 1974’te 393 boğmaca öksürüğü yaşanmış fakat ölüm vakası olmamıştır. Sonra aşının güvensiz olduğu ve gerekmediği konusunda söylentiler başlamış ve 1976’da aşılanma oranı%10’a düşmüştür. 1979’da 13.000’den fazla vaka ve 41 ölümle boğmaca salgını tekrar yaşanmıştır. Kısa süre sonra aşılama oranları düzelmiş ve vaka sayısı geriye gelmiştir.
Aşı Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
Aşılarla ilgili birçok yanlış anlaşılma olmuştur. İnternette yayılan aşılar hakkında mitler ve yanıltıcı ifadeler vardır. Aşılar hakkında en sık sorulan soruların ve yanlış anlamaların 5 
tanesine verilen cevaplar su şekildedir
Aşılar otizme neden olur mu? Hiçbir çalışma aşı ile otizmin gelişmesi olasılığı arasında bir bağlantı bulamamıştır. Bu konuda yayınlanan tek bir makale aşıyı itibarsızlaştırmaya çalışmış ve bu makaleyi yazan doktorun tıbbi lisansını iptal edilmiştir. Araştırmalar, herhangi bir aşı yapılmadan önce bebeklerin otizmle doğabileceğini göstermektedir.
Aşılar bir bebeğin bağışıklık sistemi için ağır mıdır?
Bebeklerin bağışıklık sistemleri aşıların onlara verdiğinden çok daha fazlasını yapabilir konumdadır. Her gün yüzlerce bakteri ve virüse maruz kalmaktadırlar. Bir aşıya birkaç tane daha eklemek, bağışıklık sistemlerine ağır gelmez aksine daha iyi çalışmasını sağlar.
Aşılar kişiye zarar verecek toksinler içerir mi?
Bazı aşılar, yüksek dozda zararlı olabilecek eser miktarda madde içerir. Bunlar formaldehit, alüminyum ve cıva içerir. Ancak aşılarda kullanılan miktar o kadar küçüktür ki aşılar tamamen güvenlidir. Örneğin, 2 yaşına kadar olan tüm aşılamalar boyunca, bir çocuk 4 mg alüminyum alırken emzirilen bir bebek 6 ay içinde 10 mg, soya bazlı formül mamalar ise 6 ayda 120mg alüminyum içerir. Ek olarak, bebekler vücutlarında doğal olarak bir aşıda bulunandan 10 kat daha fazla formaldehit içerir. Ve toksik cıva formu aşılarda hiç kullanılmamıştır.
Aşılar, önlemesi gereken hastalıklara neden olur mu?
Bu, özellikle grip aşısı ile ilgili yaygın bir yanılgıdır. Birçok insan, grip aşısı olduktan sonra hasta olduklarını düşünmektedir. Ancak grip çekimleri ölü virüsler içermektedir ve bu atıştan hastalanmak mümkün değildir. Zayıflamış canlı virüs kullanan aşılarda bile, hastalığa benzer hafif semptomlar yaşanabilir ama aslında hastalığa neden olmaz.
Günümüzde enfeksiyon oranlarının düşük olmasına rağmen hala aşılara ihtiyaç var mıdır?
Yüksek aşılama oranı nedeniyle ABD’de pek çok hastalık nadirdir. Ancak dünyanın diğer bölgelerinden elimine edilmemişlerdir. Başka bir ülkeden bir gezgin ABD’ye bir hastalık getirirse, aşılanmamış olan birinin bu hastalığı alma riski vardır. Enfeksiyon oranlarını düşük tutmanın tek yolu aşılamaya devam etmektir.
Kaynakça:
aafp.org
cdc.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu