Yelken göğüs, tipik olarak göğüste bir travma sonrasında meydana gelen bir yaralanma tipini ifade etmektedir. Göğüste birden fazla yerde üç veya daha fazla kaburga kırıldığında, göğüs duvarının bir bölümünün kırılmasına, kemik parçasının göğüs duvarından ayrılmasına ve senkronize edilmemesine neden olmaktadır. Göğüs travmasının nadir görülen bir sonucu olsa da göğüs nefes almayı engelleyebilir ve kişi için önemli sorunlara neden olmaktadır. Ciddi bir akciğer hasarı olabileceğinden acil bir durum olarak kabul edilir ve hemen tedavi edilmesi zorunludur. Bu makale de göğüs kafesi, belirtileri, tedavisi ve görünümü hakkında bilgiler bulunmaktadır.
Yelken göğsü, birden fazla yerde kırılmış en az üç kaburga ile karakterize edilmektedir. Bu, kemiğin bir kısmının göğüs duvarından ayrılmasına neden olmaktadır. Göğüs duvarı, kalp ve akciğerler gibi hayati organların çevresinde koruyucu bir kafes oluşturan kemik ve doku çerçevesidir. Ayrıca kaburga kemikleri göğüs duvarının bir parçasıdır. Kaburgalar hayati organların korunmasında ve göğüsteki açık alanın korunmasında önemlidir. Bu açık alan, solunum sırasında akciğerlerin genişlemesini ve sönmesini sağlamaktadır.
Nedenleri
Göğüs duvarına travma genellikle trafik kazalarında ortaya çıkabilir ve küçük morarmalardan kaburga kırılmalarına kadar herhangi bir şeyle sonuçlanabilmektedir. Bu yaralanmalar en sık görülen travmalardır, çünkü bunlar göğsün duvarına çarpan fakat cilde nüfuz etmeyen, direksiyon simidi gibi künt veya düz bir nesnenin sonucu oldukları için kör travmalar olarak adlandırılmaktadır. Bu yaralanma türlerine CPR göğüs kompresyonları veya bir hayvanın tekmelemesi gibi travmatik yaralanmalar da neden olmaktadır.
Künt travmanın neden olduğu kaburga kırığı, nefes almak için kullanılan kaslar yaralı bölgeyi çekmeye devam ettikçe ağrı olmaktadır. Kaburgayı kıran künt travma ayrıca, akciğerin delinmesi veya çevresindeki kan damarlarına zarar vermek gibi başka yaralanmalara da neden olmaktadır. Yelken göğüs künt travmanın göğüs duvarındaki en ciddi sonuçlarından biridir. Olgularında üç ya da daha fazla sayıda kaburga birden fazla yerde kırılır ve kemik parçaları göğüs duvarından ayrılabilmektedir. Bu yaralanma, etkilenen bölgenin yapısını kaybetmesine neden olur ve kişi nefes almaya çalıştığında akciğerlerin tamamen genişlemesi için daha az yer bırakır. Sonuç olarak, akciğerler daha az hava alabilir ve bu da ciddi solunum zorluğuna neden olmaktadır. Yelken göğsüne yol açan künt travma genellikle trafik kazası veya düşmeden kaynaklanmaktadır. Nadir durumlarda, kemik bozulması veya hastalığın bir sonucu olabilmektedir.
Belirtileri
Yelken göğüs semptomları ciddiyetine bağlı olarak değişmektedir. Ciddi göğüs travması geçiren kişiler genel belirtilere dikkat etmesi gerekmektedir. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Şiddetli göğüs ağrısı
• Etkilenen alanın hassasiyeti
• Solunum güçlüğü
• İnflamasyon ve morarma
• Nefes alırken düzensiz göğüs yükselmesi veya düşmesi
Düzensiz görünen göğsün yükselmesi çoğu zaman açık göğüs göğsünün en belirgin işaretidir. Burada, etkilenen alan kişi nefes alırken içeri çekilirken göğsün geri kalan kısmı dışarıya doğru genişler. Kişi nefes aldığında, göğsün geri kalan kısmı içeri girerken etkilenen bölge genişler.
Teşhisi
Yelken göğüs genellikle ciddi yaralanmanın sonucudur ve akciğerlerde tehlikeli komplikasyonlara neden olmaktadır ve tedavi derhal aranmalıdır. Herhangi bir kaburga kırığına benzer şekilde fiziksel muayene ile yelken göğüs vakası teşhis edilmektedir. Göğüs duvarının nefes alırken anormal hareket etmesi, yaralanmanın en belirgin bir işaretidir. Daha sonra, doktor yelkenli göğüsten şüpheleniyorsa ve tanıları doğrulamak için, genellikle bir X ışını kullanılır. Çoğu kaburga kırığı röntgende görünmese de yelken göğsü gibi önemli künt travma kaynaklı ağır yaralanmalar genellikle bir noktada görülmektedir. Bazı durumlarda, yaralanmayı tespit etmek için birden fazla X ışınını alınmaktadır.
Tedavisi
Yelken göğüs ciddi bir yaralanmadır ve hemen tedavi edilmelidir. Tedavi, akciğerleri korumayı ve bireyin yeterince nefes almasını sağlamayı amaçlamaktadır. Nefes almaya yardımcı olmak için oksijen maskesi uygulanır ve ağrının giderilmesine yardımcı olacak ilaçlar verilir. Altta yatan akciğer hasarının daha ciddi olduğu durumlarda, göğüs boşluğunun sabit kalmasına yardımcı olmak için mekanik ventilatörün yerleştirilmesi gerekebilmektedir. Ayrıca ameliyatın yararına, yaralanma derecesine ve risklere bağlı olarak akciğerlerin delindiği yerler gibi bazı durumlarda ameliyat yapılması gerekmektedir. Geçmişte, yapılan tedaviler göğsün konumunda tutulması ve etkilenen göğsün dışına doğru konumun korunması için çubuklar ve teller kullanılarak yapılmaktaydı. Neyse ki, günümüzde ki modern tedavi yaklaşımları çok daha iyi ve daha sofistik bir şekilde yapılmaktadır.
Yelken Göğsünden Kurtarma
Yelkenli göğüs yaralanması için iyileşme süresi büyük ölçüde değişiklik göstermektedir. İyileşme tamamen yaralanmanın türüne, bulunduğu yere ve herhangi bir komplikasyon gelişip gelişmediğine bağlıdır. Yaralanmaları spektrumun daha az ağır ucunda olan kişiler altı haftada tam iyileşme sağlayabilmektedir. Yaralanmaları çok daha önemli olan kişilerin iyileşmesi bir yıl sürebilmektedir. Yelken göğsü yaşamış birçok kişi yaşam için problem yaşamaya devam etmektedir.
Potansiyel Komplikasyonlar
Yelken göğsünü yaşayan kişiler için uzun vadeli sakatlık riski daha yüksektir. Uzun dönem problemler arasında göğüs duvarında sürekli ağrı, göğsün şekil bozukluğu ve egzersiz sonrası nefes darlığı sayılabilmektedir. Bununla birlikte, bazı durumlarda, göğüste hala bir deformite olsa bile, kişiler altı ay içinde normal akciğer fonksiyonunu yeniden kazanabilmektedirler.
Prognoz ve Görünüm
Yelken göğüs için acil tedavi, kişinin hayatını tehdit etmesini önlemek için gereklidir ve bu çok ciddi bir durumdur. Doğru tedavi derhal uygulanırsa, sağlığı iyi olan gençler genellikle daha fazla komplikasyon yaşamadan iyileşme göstermektedirler. Ancak yaşlı yetişkinlerde zatürre veya solunum yetmezliği gibi daha büyük komplikasyon riski vardır.
Göğüs duvarının bir kısmının çöktüğü ve göğüs boşluğunda ciddi altta yatan akciğer veya kan damarı travmasının olduğu en uç vakalarda, tedavinin derhal aranması durumunda bile hayatta kalma şansı düşüktür. Diğer faktörler de komplikasyonlara neden olabilir. Örneğin, uzun süre mekanik ventilasyon kullanılması pnömoni riskini artırabilir ve daha kötü bir iyileşme sonucuna yol açabilmektedir. Ancak, yaralanmanın daha az şiddetli olduğu ve komplikasyonların ortaya çıkmadığı birçok yelken göğüs vakasında, kişilerin uygun tedaviyi gördükleri takdirde birkaç hafta veya ay içerisinde iyileşmeleri mümkündür.
Kaynakça:
ncbi.nlm.nih.gov
urmc.rochester.edu
thoracic.theclinics.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu