Demans ve Alzheimer hastalıkları, birbirlerine benzer ama aynı değildir. Demans, genel bir terimdir ve farklı türleri vardır. Alzheimer hastalığı ise bu farklı türlerden biridir. Bu iki terim arasında bazen karışıklıklar olur. Çünkü insanlar, bu iki terimi sıklıkla birbirinin yerine kullanır.
Demans; bilişsel işlevleri etkileyen çok sayıda belirtiyi içerisine alır. Bu bilişsel işlevler; hafıza, düşünme ve odaklanma, problem çözme, dil ve görsel algıdır. Alzheimer hastalığı ise; hafıza ve düşünme de düzenli bir düşüsün olduğu spesifik bir demans türüdür.
Demans Nedir?
Demans bir sendromdur ve bu da belirli bir sebebi olmayan belirtilerin toplamını ifade eder. Bir sendrom, spesifik belirtileri ve yaygın bir nedeni olan bir hastalıktan farklıdır.
Demans, çok çeşitli mental işlevi etkileyebilir. Sonuç olarak, çok çeşitli hastalıklar ve koşullar demans türleridir. Alzheimer, demansın en yaygın formudur. Fakat demansın birkaç farklı türü daha vardır. Bunlar;
1. Vasküler demans: Beyine kan akışının kesilmesine neden olan felç ya da diğer durumların sonucu olarak ortaya çıkar.
2. Lewy cisimciği demansı: Beyinde Lewy cisimciği adlı anormal proteinlerin birikimi sonucunda ortaya çıkar.
3. Frontotemporal hastalıklar: Beynin frontal ve temporal loblarının hasar görmesi sonucunda da demans ortaya çıkar.
Yukarıdaki maddelerden birden fazlası aynı anda ortaya çıkarak da demansa neden olabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Sebebi, türüne bağlıdır. Fakat demansın çok sayıdaki türü için kesin sebepler bilinmiyor. Demansla ilgili ana risk faktörlerinden biri yaştır. Aslında 85 ve üzeri yaşlarda olan insanların % 50’sinde bir demans türü vardır. 85 yaşın üzerindeki insanların yaklaşık % 32’sinde ise Alzheimer hastalığı vardır. Belirtiler yaş ilerledikçe daha kötüye gitme eğilimindedir. Fakat hatırlanması gereken önemli bir nokta, demansın yaşlanmanın normal bir parçası olmadığıdır. Daha genç yaşlarda demansın görülmesi mümkündür ama ileri yaşlarda olan insanlarda daha yaygındır.
Uyarı İşaretleri ve Belirtiler
Bazı kişiler demans belirtilerini zorlukla tespit edebilirler çünkü belirtileri hafif olabilir. Ancak başka vakalarda belirtiler, yaşamı ciddi derecede etkileyebilir.Belirtiler, beyinde demansın etkilediği bölgeye bağlıdır. Fakat en yaygın olanları; kaygı bozukluğu, keyifsizlik, çevreyle ilgilenmeme, aynı soruları tekrar etme, ruhsal denge bozukluğu, uyku bozuklukları, sebepsiz yere etrafta dolaşma ve uygunsuz davranışlardır.
Demans belirtilerinin, sendromun başlangıcından yıllar sonra ortaya çıkması mümkündür. Bu durum, sendromun tanısında ve tedavisinde sorun yaratır. Hasta, doktoru ziyaret etmeden önce de beyninde önemli bir hasar oluşmuş olabilir. Bu nedenle tanı ve tedavi, bu sendromda daha zordur.
Alzheimer Hastalığı Nedir?
Alzheimer hastalığında, ortak bir nedene dayalı bir dizi belirti vardır. Araştırmacılar Alzheimer hastalığına, beyinde plaklar ve yumaklar halinde biriken anormal proteinlerin neden olduğuna inanmaktadırlar. Bu anormal proteinler beyin hücrelerini çevreler ve onların iletişim kurmalarına engel olur. Bu durum en sonunda ciddi hasarlara ve hücrelerin ölmesine yol açar. Bu birikimler, hipokampüs de dahil olmak üzere, beynin belirli bölgelerinde birikir. Hipokampüs ise, uzun süreli hafızanın oluşumunda anahtar bir rol üstlenir.
Uyarı İşaretleri ve Belirtiler
Alzheimer hastalığı, beynin belirli bölgelerini etkilediği için belirli mental işlevleri etkiler. Demansın diğer türlerinde de yaygın olan bazı belirtilere yol açar. Bu belirtiler; kafa karışıklıkları, hafıza sorunları ve ruh hali değişiklikleridir. Alzheimer hastalığına özgü olan diğer belirtiler ise; geçmiş olayları hatırlamada güçlük, yeni bilgileri hatırlamada zorluk, daha agresif ya da paranoyak olmak gibi kişilik değişimleri, sürekli keyifsizlik, yutkunma, konuşma ya da yürümede zorluklardır.
Demans ve Alzheimer Tedavisi
Demans için tedavi yoktur ve güncel tedaviler hasarı geri çeviremez. Tedavi seçenekleri demansın türüne göre değişiklik gösterir. Alzheimer hastalığı için var olan tedaviler belirtileri azaltmayı amaçlar. Bu tedaviler; hafıza kaybı için ilaçlar, depresyon için ilaçlar, bilişsel antremanlar ve uykuya yardımcı olmaktır.
Pozitif yaşam şekli değişiklikleri genel sağlık için önemlidir ve Alzheimer hastalığı ve diğer tür demansların ilerleyişini önleyebilir ya da yavaşlatabilir. Bazı yaşam şekli değişiklikleri; Akdeniz diyetini ve düzenli fiziksel aktiviteyi içerir. Ancak bu değişikliklerin faydalı olduğunu kesin olarak bilebilmek için ek araştırmalara ihtiyaç vardır.
Demansın türüne bağlı olarak ve olabildiğince erken tanı konulmasıyla, hastaların uzun yıllar yaşaması ve hayat kalitelerinin mümkün olduğunca yüksek olması olasıdır. Genel olarak demansın ve Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Sürekli olarak ilerleme gösterirler. Uygulanan yöntemler beyindeki dejenerasyonu yavaşlatabilir ama önleyemez. Bilişsel gerileme oranı çeşitlilik gösterir ama hayat kalitesi üzerinde ciddi bir etki yaratır.
Kaynakça:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/323283.php
Yazar: Ayça Olcay