Dünyanın her köşesi çarpıcı doğal cazibe merkezleriyle doludur ve bunlar arasında dünyanın en büyük ormanları da bulunmaktadır. Geniş bir alana yayılan, nefes kesen manzaraları, endemik bitki ve hayvan yaşamıyla tanınan zengin doğal ekosistemler olan ormanlar Dünya’nın yaşamsal destek sistemidir ve gezegenin sağlığının sürdürülmesinde çok önemli bir rol oynadıkları için sıklıkla akciğerlere benzetilirler. Dünya kara yüzeyinin yaklaşık %31’ini kaplayan ormanlar, küresel çevrenin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Bir orman ne kadar uzun süredir var olursa olsun, cazibesi asla azalmaz çünkü uzun ağaçlar ve yüksek zirveler arasında keşfedilmeyi bekleyen sayısız olağanüstü doğa harikası vardır.
Bu makalede, dünyanın en büyük 20 ormanı toplam arazi alanlarına göre sıralanmıştır. Ek olarak, bu ormanların barındırdığı olağanüstü biyolojik çeşitliliğe ve onları benzersiz kılan özelliklere yer verilmiştir. İşte dünyanın en büyük 20 ormanı:
Boreal/Tayga Ormanları, Rusya ve Kanada
Boreal orman (Kuzey ormanları) veya kar ormanı olarak da bilinen Tayga bir zamanlar Kanada’dan Norveç’e ve Sibirya’ya kadar uzanan Dünya üzerindeki en büyük ormanıdır. Ancak doğal değişimler ve kıtaların kayması nedeniyle orman üç ayrı parçaya bölünmüştür. Ancak temelde tek ve aynı sistemdir. Tayganın en büyük kısmı Kanada Kuzey Ormanı ile kaplıdır, Doğu Sibirya Taygası ile birlikte boreal ormanlar Kuzey Yarımküre’de 17 milyon kilometrekareden fazla ormanlık alana yayılır ve bu da onu dünyanın en büyük kara biyomu yapar. Toplamda tayga, dünyadaki orman örtüsünün yaklaşık %30’unu kaplamaktadır. Kışın sıcaklıklar kolaylıkla -40°C’ye veya daha düşük seviyelere inebilir. Yaklaşık 12.000 yıl önce donmuş arazilerin yerini alarak oluşan taygalardaki ağaç türleri dünyanın farklı bölgelerinde değişiklik gösterse de çoğunlukla çam, ladin, karaçam ve köknar gibi iğne yapraklı ağaçların hakim olduğu bu devasa orman karbon depolama ve iklim düzenlemesinde hayati bir rol oynar. Geyikler, ayılar, kurtlar, tilkiler, kunduzlar ve göçmen kuşlar gibi simgesel türler için de yaşam alanları sağlar. Yerli topluluklar nesiller boyunca buranın kaynaklarına güvenmiş ve yaşamlarını bu muhteşem ormanla iç içe geçirmişlerdir. Sürdürülebilir olmayan ağaç kesimi gibi uygulamalar ve endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan tehditlere rağmen, koruma çabaları Boreal/Tayga ormanının biyolojik çeşitliliğinin ve ekolojik bütünlüğünün korunması için hayati öneme sahiptir.
Amazon Yağmur Ormanları, Güney Amerika
Dünyanın en ünlü ve en büyük tropik yağmur ormanları olan Amazon Yağmur Ormanlarının yaşının 55 milyon yıl olduğu tahmin edilmektedir. Güney Amerika’nın büyük bir bölümünü kaplayan orman sistemi Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Surinam, Peru, Ekvador, Bolivya, Fransız Guyanası ve Guyana olmak üzere dokuz ülkeye yayılmıştır. Ormanın büyük bölümü (% 60’ı) Brezilya’da yer almakta, onu Peru, Kolombiya ve diğer ülkeler takip etmektedir. Yerli gruplar da dahil olmak üzere 30 milyondan fazla insan burada yaşamaktadır, ancak büyük ölçekli ormansızlaşma sorun teşkil etmektedir. Yaklaşık 5,5 milyon kilometrekarelik bir alana yayılan orman, birçoğu başka hiçbir yerde bulunmayan inanılmaz çeşitlilikte bitki ve hayvan türleriyle doludur ancak insan etkisiyle şimdiden orijinal boyutunun %20’sini kaybetmiştir. Bu da yaklaşık 800.000 km2’lik bir alana tekabül eder; Primorye Ormanı, Birmanya (Burma) Yağmur Ormanı ve Valdivian Yağmur Ormanı’nın toplamına eşdeğerdir. İnanılmaz bir şekilde %90’ı hayvancılık endüstrisi için yok edilmiştir.
Ormana yağış sağlamada hayati bir rol oynayan Amazon Nehri, zengin bir su ekosistemini ( 3000 balık türünü) besler. Milyonlarca yıldır varlığını sürdüren ve 390 milyardan fazla ağaçtan oluşan muazzam bir koleksiyona sahip olan Amazon Yağmur Ormanları Victoria Amazonica nilüferi ve Brezilya cevizi ağacı da dahil olmak üzere 40.000’den fazla bitki türü, 1.300 kuş türü ve daha fazlasını barındırmaktadır. Pembe nehir yunusları gibi simgesel türler, jaguarlar, örümcek maymunları, tukanlar, tembel hayvanlar ve diğer binlerce hayvan türü de bölgenin sakinleri arasında yer alır. Yanomami ve Kayapo gibi yerli topluluklar yüzyıllardır bu topraklarda yaşar ve kültürleri ormanın kaynaklarıyla karmaşık bir şekilde iç içe geçmiş durumdadır. Doğaseverler için ünlü bir biyoçeşitlilik merkezi olan amazon ormanları kano, orman yürüyüşü ve hatta gece turları da dahil olmak üzere açık hava aktiviteleri için sonsuz fırsatlar sunmaktadır.
Kongo Yağmur Ormanı, Orta Afrika
Kongo Nehri havzası ve kolları boyunca yayılan, Amazon’dan sonra dünyanın en büyük ikinci tropik yağmur ormanı olan Kongo Yağmur Ormanı, Kamerun, Gabon, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve daha fazlası dahil olmak üzere altı ülkeye yayılmıştır. Yaklaşık 3,7 milyon kilometrekarelik bir alanı kaplar. Demokratik Kongo Cumhuriyeti bu alanın önemli bir bölümünü kaplar. Kongo Yağmur Ormanları 10.000’den fazla bitki ve nesli tükenmekte olan batı ova gorili (Batı Afrika düzlük gorili) de dahil olmak üzere binlerce hayvan türünü (kuş türleri, su aygırları ve karada yaşayan en büyük hayvan olan Afrika fillleri) barındırmaktadır. Orman, Baka ve Mbuti yerli toplulukları da dahil olmak üzere milyonlarca insanın geçim kaynağı için hayati önem taşır. Şu anda ormansızlaşmadan en az etkilenen ormanlardan biri olmasına rağmen kaynak zenginliği nedeniyle büyük bir yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu görkemli yağmur ormanında vahşi doğa gezisine çıkan turistler, Afrika’nın sık ormanlarda saklı kalmış gizli mücevherlerini keşfetmenin keyfini çıkarmaktadır.
Tropikal And Dağları
Toplam alan 1,8 milyon km kare olan Tropikal And Dağları, Güney Amerika’da Venezuela, Kolombiya, Ekvador, Peru ve Bolivya’yı kapsayan And dağlarının bir parçasıdır. Bu bölge, yüksekliği 500 ila 4.800 metre arasında değişen dağlar, vadiler, tropikal yağmur ormanları ve çayırlarla çeşitlilik göstermektedir. Çok sayıda benzersiz bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yapan bölge, biyolojik çeşitlilik açısından önemli bir noktadır fakat biyoçeşitliliği tehdit altındadır. Kolombiya’daki polen çeşitliliği üzerine yapılan araştırmalar, sıcaklık değişimlerinin binlerce yıl boyunca farklı rakımlardaki bitki çeşitliliğini nasıl etkilediğini göstermektedir.
Bialowieza Ormanı, Polonya ve Belarus (Beyaz Rusya)
Bialowieza Ormanı, Polonya ile Beyaz Rusya da denilen Belarus sınırında bulunan büyük bir orman kompleksidir. Bir zamanlar Avrupa’nın büyük bir bölümünü kaplayan ilkel ormanın son ve en büyük parçalarından biridir. Sınırın her iki tarafındaki ormanlar yasal olarak milli park statüsündedir. Orman, çeşitli çağlar boyunca koruma altına alınması sayesinde günümüze kadar doğal haliyle ayakta kalmıştır. Tarih öncesi çağlarda Avrupa kıtasının tamamını kaplayan ilkel ova ormanının en büyük kalıntısı olan Polonya’daki Bialowieza Milli Parkı, 1979 yılında Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmiş ve 1992 yılında Belarus’taki Belovezhskaya Pushcha Milli Parkını da kapsayacak şekilde genişletilmiş ve Belovezhskaya Pushcha / Bialowieza Ormanı (Bialowieza Ormanı, Beyaz Rusya, Polonya) adı verilmiştir. 2014 yılında bölgenin büyük bir uzantısı, 1.667.08 kilometrekarelik bir tampon bölge ile 1.418.85 kilometrekarelik bir alanla sonuçlanmıştır.
Hem kozalaklı ağaçları hem de geniş yapraklı ağaçları içeren Bialowieza Ormanı doğal bir zenginliğe ve çeşitliliğe sahiptir. Bialowieza Ormanı, zengin flora ve faunasıyla Avrupa’da benzersizdir. Meşe, dişbudak, çam, ladin, kızılağaç, huş ağacı, akçaağaç, köknar gibi ağaçlar, çeşitli yosunlar, likenler ve mantar türleri bulunur. Orman, 59 memeli türü, 250’den fazla kuş, 13 amfibi, 7 sürüngen, 24 balık türü ve 12.000’den fazla omurgasız türünü kapsayan çeşitli ve zengin bir yaban hayatını korumaktadır. Avrupa Bizonu Bialowieza Ormanı’nın sembolüdür. Milli Parkın Belarus kısmı, Avrupa bizonu (Bison bonasus) olarak da adlandırılan dünyanın en büyük bizon popülasyonuna ev sahipliği yapmaktadır. Tür burada yok olmaktan kurtarılmıştır. Alanın tamamında yaklaşık 900 birey, toplam dünya nüfusunun neredeyse %25’ini ve serbest yaşayan hayvanların %30’undan fazlasını oluşturur. Büyük otçullar arasında çoğunlukla kızıl geyik (Cervus elaphus), karaca (Capreolus) ve yaban domuzu (Sus scrofa) bulunur. Yırtıcı hayvanlar arasında kurt (Canis lupus), Kızıl tilki (Vulpes vulpes), vaşak (Lynx), porsuk (Meles meles), çam sansarı veya ağaç sansarı (Martes martes) ve su samuru (Lutra lutra) yer almaktadır. Böyle bir doğal zenginliğe ve çeşitliliğe sahip olan Bialowieza Ormanı UNESCO kararıyla Dünya Mirası Listesi’ne ve UNESCO’nun Dünya Biyosfer Rezervleri Listesi’ne dahil edilmiştir.
Atlantik Ormanı
1,3 milyon kilometrekarelik alanıyla bu görkemli ormanlık alan Brezilya’nın Atlantik kıyısından başlayıp Paraguay’a kadar uzanmakta ve Arjantin’de sona ermektedir. Kışın yağmurlu olduğu güneye kadar ulaştığı için özeldir. Bu orman bitki ve hayvan türleri için önemlidir ancak ormansızlaşma nedeniyle risk altındadır. Eskiden çok büyük olsa da ormansızlaşma nedeniyle artık sadece küçük bir kısmı kalmıştır. Kentleşme ve tarım nedeniyle parçalanmış durumuna rağmen, benzersiz bitki ve hayvanlar için önemli bir sığınak olmaya devam etmektedir. Nemli, kuru ve dağlık gibi farklı orman türleriyle çeşitlilik gösterir, inanılmaz tür zenginliği ve endemizmi barındırır. Orman, Brezilya gül ağacı ve Brezilya’nın nesli tükenmekte olan ulusal bir ağacı olan Brezilya kereste ağacı veya Pau-Brasil ağacı (pau, ahşap anlamındadır) da dahil olmak üzere 20.000’den fazla bitki türüne, nesli tükenmekte olan altın aslan maymunu ve bulunması zor jaguar da dahil olmak üzere şaşırtıcı bir yaban hayatı yelpazesine ev sahipliği yapmaktadır. Atlantik Ormanı aynı zamanda su kaynakları açısından da hayati önem taşımakta ve Brezilya’nın büyük şehirlerine tatlı su sağlamaktadır.
Yeni Gine Tropikal Yağmur Ormanı
Dünyanın en büyük ikinci adasında bulunan ve dünyanın üçüncü büyük yağmur ormanı olan Yeni Gine Yağmur Ormanları, yemyeşil manzaraları ve zengin biyolojik çeşitliliğiyle büyüleyicidir. Diğer ormanlık bölgelerde bulunamayan yaban hayatı türlerini barındırdığı söylenmektedir. Orman yaklaşık 780.000 kilometrekarelik bir alanı kaplamakta ve arazi alanının %70’inden fazlasını oluşturmaktadır. Eşsiz orkideler ve etobur sürahi bitkileri de dahil olmak üzere tahmini 13.000 bitki türüyle dünya çapında tür açısından en zengin bölgelerden biridir. Orman aynı zamanda ağaç kangurusu ve turna gagası da denilen cennet kuşu (Strelitzia) bitkisi gibi nadir ve endemik hayvan türleri için de bir cennettir. Yeni Gine Yağmur Ormanı, evrimsel süreçleri ve ekosistem dinamiklerini inceleyen bilim insanları için yaşayan bir laboratuvardır. Yeni Gine Yağmur Ormanı, karmaşık çiftleşme gösterileriyle tanınan Vogelkop çardak kuşu ve dünyanın en büyük kelebeği olan Kraliçe Alexandra’nın kuş kanatlısı gibi eşsiz ve büyüleyici yaban hayatıyla ünlüdür. Bu ormanda çeşitli bitki ve hayvanların yanı sıra 1.000’den fazla yerli kabile yaşmaktadır. Üstelik ormanın büyük bir kısmı henüz keşfedilmemiştir ve bu da onu dünyanın dört bir yanından araştırmacılar için ilgi noktası haline getirmektedir. Yeryüzündeki tüm hayvan türlerinin %5-10’unun burada yaşıyor olması, ormanı araştırmacılar için daha da ilgi çekici kılmaktadır, dolayısıyla 545.000 km2’lik ormanın büyük bir bölümünün koruma altında olması şaşırtıcı değildir.
Appalachian Ilıman Yağmur Ormanı, Doğu Amerika
Appalachian ılıman yağmur ormanı, Doğu Amerika Birleşik Devletleri boyunca uzanmakta ve görkemli Appalachian Dağları boyunca yaklaşık 350.000 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Ilıman havası, ekolojik çeşitliliği ve doğal güzelliğiyle tanınan orman 2.000’den fazla ağaç türünün yanı sıra kara ayılar, semenderler ve göçmen kuşlar da dahil olmak üzere çeşitli yabani hayvanları barındıran bir biyolojik çeşitlilik noktasıdır. Orman aynı zamanda simgesel ormangülü çalılıkları ve antik Hemlok (Kanada çamı) ormanları gibi büyüleyici bitki topluluklarına da ev sahipliği yapmaktadır. Appalachian Yağmur Ormanı, su akışının düzenlenmesinde hayati bir rol oynamakta ve aşağı havzadaki milyonlarca insana temiz içme suyu sağlamaktadır. Appalachian Yağmur Ormanı, nesli kritik derecede tehlike altında olan bir tür olan kızıl kurt ve bölgenin akarsularında bulunan dev bir semender olan “cehennem bükücü” gibi benzersiz hayvanlara ev sahipliği yapmaktadır.
Cherokee ve Lumbee gibi yerli toplulukların bu ormanla derin tarihi ve kültürel bağları vardır ve geçimlerini sağlamak ve geleneksel uygulamalarını sürdürmek için buradaki kaynaklara güvenirler. Bu geniş, büyüleyici ormanlık alanda, bir kısmı her seviyeden yürüyüşçü için en uzun yürüyüş parkurları olarak tanınan çok sayıda yürüyüş parkuru bulunmaktadır.
Borneo’daki Tropik Yağmur Ormanları
Dünyanın en eski tropik yağmur ormanı Borneo’da yer almakta ve yaklaşık 140 milyon yıldır varlığını sürdürmektedir. Borneo, 10.000’den fazla farklı bitki türünün yanı sıra, nüfusu dünya çapında sadece 250 olarak tahmin edilen Sumatra gergedanı gibi nadir hayvan türlerine de ev sahipliği yapmaktadır. Borneo’nun en bilinen hayvanı Borneo orangutanı da nesli tükenmekte olan hayvanlar, nesli kritik derecede tehlike altında olanlar listesinde yer almaktadır. Bu durum büyük ölçüde palm yağı gibi endüstriyel ürünler için giderek artan ormansızlaşmadan kaynaklanmaktadır. Şu anda ormanın büyüklüğü 290.000 km2 civarındadır ama yakın zamanda bir şeyler değişmezse buradaki alan da sanıldığından daha hızlı küçülecektir.
Valdivian Ilıman Yağmur Ormanı, Şili ve Arjantin
Valdivian ılıman yağmur ormanları, Şili ve Arjantin’in bazı bölgelerinin yanı sıra Güney Amerika’yı da kapsayan bir ekolojik bölgedir. Sadece 17.000 yıl önce bu alanın buzla kaplı olduğu bilinmektedir. Yaklaşık 250.000 kilometrekarelik bir alana yayılan orman çok çeşitli manzaralara ve antik ağaçlara ev sahipliği yapmaktadır. Bambular ve eğrelti otları gibi bitkiler açısından zengindir, yaprak dökmeyen ve yapraklarını döken ağaçlar bulunmaktadır. Bu kadim orman, aralarında 3.000 yıldan fazla yaşayabilen ve Güney Amerika’daki en büyük ağaç türü olan, genellikle Alerce (İspanyolca’da Karaçam anlamına gelir) ağacı olarak bilinen endemik Fitzroya cupressoides’in de bulunduğu etkileyici ağaç türleriyle tanınmaktadır. Bu ormanlarda yaşayan hayvanlar nispeten çok küçüktür. Örneğin en küçük geyik türü olan pudu ve en küçük yaban kedisi kodkod (Şili orman kedisi) bu bölgede yaşamaktadır. Endemik flora (bitki örtüsü) ve faunasının (hayvan toplulukları)yanı sıra dünyadaki diğer tüm ılıman ormanlardan daha fazla hayvan destekli tozlaşmaya sahip olmaları ile ünlüdür. Valdivian ılıman ormanları, ılıman yağmur ormanı ekosistemlerini inceleyen araştırmacılar için bir hazinedir. Ancak bu orman bile ne yazık ki yalnızca küçük bir ölçüde korunmaktadır ve bu nedenle giderek artan ormansızlaşma tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Birmanya (Myanmar)Tropikal Yağmur Ormanları
Asya’daki Myanmar (diğer adları Burma ya da Birmanya’dır), dünyanın en eski yağmur ormanlarından birine ev sahipliği yapmaktadır. Pasifik ve Hint Okyanusları arasında, ekvatora yakın bir konumda yer almaktadır ve bugüne kadar yaşadığı farklı çevre koşulları nedeniyle biyolojik çeşitlilik açısından zengindir. Asya fili, gibonlar (şebekler) ve Bengal kaplanları gibi çok sayıda egzotik hayvan türüne yaşam alanı sağlamaktadır. Başlangıçta, bu orman çok daha büyük bir çevresel sistemin parçası olsa da insanlar nedeniyle artan ormansızlaştırma ve endüstriyel odun kullanımı nedeniyle, ömrü uzadıkça boyutu küçülmüştür. Bugün büyüklüğü hala 233.000 km2 civarındadır. Eğer yakın zamanda bir değişiklik olmazsa, orman muhtemelen şu anki insanların yaşam süresi içinde dünya haritasından silinecektir.
Primorski Krayı Ormanları
Primorye adıyla da bilinen Primorski Krayı adlı bölge165.900 kilometrekaredir, dünyanın en çeşitli ekolojik bölgelerinden ve orman ekosistemlerinden birine ev sahipliği yapmaktadır. Orman 130.000 km2 yüzölçümüyle 18,2 milyon futbol sahasına eşdeğer alanı kaplar ve bölgenin neredeyse % 80’ini kaplar. Primorsky “kıyı” ya da “sahil” anlamına gelmektedir. Kray, Rusya’nın Kuzey Kore ile olan tek sınırını, krayın güneybatı köşesindeki Tumen Nehri boyunca paylaşmaktadır. Japon Denizi’ndeki en büyük körfez olan Büyük Peter Körfezi, güney kıyısı boyunca yer almaktadır. Ayrıca yaklaşık iki milyon kişiye ev sahipliği yapmaktadır ve kilometre kare başına 12 kişilik bir nüfus yoğunluğuna sahiptir. Nüfusun yaklaşık yüzde 76’sı kentsel alanlarda yaşamaktadır. Vladivostok yaklaşık 605.000 kişi ile başkent ve en büyük şehirdir. Avrupalı Ruslar yerli halktan sayıca çok daha fazladır.
Rusya’nın Uzak Doğu bölgesinin en güneyinde (güneydoğu kesiminde) yer alan Primorye ormanı kayalık yamaçları ve sakin nehirlerinin yanı sıra, başka yerde bulunmayan nesli tükenmekte olan türler de dahil olmak üzere büyüleyici bir bitki ve hayvan yaşamı yelpazesiyle tanınmaktadır. Sibirya kaplanı (Amur kaplanı)gibi nesli tükenmekte olan birçok türe ev sahipliği yapmaktadır. Sibirya kaplanlarının güncel bilgilere göre nüfusları sadece 500’dür. Aynı zamanda dünyada kaplan, ayı ve leoparların bir arada yaşadığı tek ormandır. Zengin biyolojik çeşitliliği sayesinde Primorye ormanı ya da Primorski Krayı, Güneydoğu Rusya’nın harika bölgelerini keşfetmek isteyen doğa meraklıları için mükemmel bir orman bölgesidir. Primorsky Krayı berrak denizler, plajlar, dalış, balık tutma (buzda balık tutma dahil), Ussuri taygasında yürüyüş gibi bir dizi cazibe merkezi ve aktivite sunmaktadır. Bu ormanda doğa gezisine çıkanlar doğal ginseng arayabilir ve limon otundan nasıl çay yapılacağını öğrenebilir. Şanslı olanlar büyük bir taimen (Sibirya somonu ya da Sibirya dev alabalığı) yakalayabilir veya Daurian turnalarının “danslarına” tanık olabilir.
Tongass Ulusal Ormanı, ABD
Yaklaşık 70.000 kilometrekarelik bir alanı kapsayan Tongass Ormanı, Güneydoğu Alaska’nın muhteşem manzaralarını kucaklayan Amerika Birleşik Devletleri’nin en büyük ulusal ormanıdır. Bazıları 800 yaşın üzerinde olan Kanada sediri (Batı kırmızı sediri) ve Sitka ladinini de içeren eski yaşlı ağaçlarla karakterizedir. Çarpıcı manzaralara, çeşitli yaban hayatına ev sahipliği yapan bu orman, kel kartallar, kahverengi ayılar ve bulunması zor Alexander Takımadaları kurdu gibi çok sayıda türe yaşam alanı sağlamaktadır. Ilıman bir yağmur ormanı olan Tongass, büyük miktarlarda karbon depolayan ve iklim istikrarına katkıda bulunan önemli bir karbon havuzudur. Unutulmaz bir vahşi doğa seyahati macerası planlayan doğa meraklıları arasında popüler bir orman bölgesidir. Bu orman biyolojik çeşitliliği, doğal güzelliği ve rekreasyon olanaklarıyla turistleri büyüleyici buzullardan antik yağmur ormanlarına ve kahverengi ayılar, kurtlar ve foklar, balinalar ve hatta deniz aslanları gibi suda yaşayan hayvanlar da dahil olmak üzere çok çeşitli yaban hayatı türlerini barındıran doğa harikaları arasında gezintiye çıkmaya davet etmektedir.
Büyük Ayı Yağmur Ormanı, Kanada
Büyük Ayı Yağmur Ormanı, Kanada’nın British Columbia eyaletinin Pasifik kıyısı boyunca uzanan geniş bir ılıman yağmur ormanıdır. 64.000 kilometrekarelik bir alanı kaplayan orman, dünyanın en büyük kıyı ılıman yağmur ormanı ekolojik bölgesinin bir parçasıdır. Adına uygun olarak, Büyük Ayı Yağmur Ormanı görülmeye değerdir ve dünyanın en nadir ayı türü olarak kabul edilen Kermode Ayısı (Ruh ayıları) da dahil olmak üzere çeşitli ayı türlerine (boz ayı) ve somon balığına ev sahipliği yapmaktadır. Sadece birkaç yüz Ruh ayısının hala var olduğuna ve sadece Büyük Ayı Yağmur Ormanı’nda bulunabileceğine inanılmaktadır. 2016 yılında British Columbia Hükümeti, yaşlı ormanlık alanın %85’ini ağaç kesimine karşı resmi olarak koruma altına almıştır. Bu önemli orman aynı yılın sonlarında Queen’s Commonwealth Canopy’ye de dahil edilmiştir.
Not: Queen’s Commonwealth Canopy (QCC) projesi, İngiliz Milletler Topluluğu’nun 56 ülkesinde orman koruma projelerinden oluşan bir ağ olarak 2015 yılında başlatılan, ormanların değeri konusunda farkındalık yaratmaya ve onları gelecek nesiller için korumaya kararlı olan bir girişimdir.
Xishuangbanna Yağmur Ormanı, Çin
Yunnan eyaletinde yer alan ve yaklaşık 19.000 kilometrekarelik bir alanı kaplayan Xishuangbanna Yağmur Ormanı, güney Çin’in eşsiz biyolojik çeşitliliğini sergilemektedir. Bu tropik orman, simgesel Çin yelpaze palmiyesi ve ceset çiçeği olarak da bilinen Amorphophallus titanum dahil 5.000’den fazla bitki türüne ev sahipliği yapmaktadır. Asya fili, bulutlu leopar ve 500’den fazla kuş türü dahil çok sayıda hayvan türüne de yaşam alanı sağlamaktadır. Xishuangbanna Yağmur Ormanı, sürdürülebilir geleneksel tarım yöntemlerini uygulayan ve zengin kültürel miraslarını koruyan Dai ve Hani gibi Yerli topluluklarıyla kültürel açıdan da önemlidir.
Kara Orman, Almanya
Kara Orman, Almanya’nın güneybatısında yer alan, yaklaşık olarak 12.000 kilometrekarelik bir alanı kaplayan büyük bir ormanlık dağ silsilesidir. Kara Orman birçok peri masalına ilham kaynağı olmuştur. En popüler olanlarından bazıları Hansel ve Gretel, Rapunzel ve Uyuyan Güzel’dir. Bu orman, yaprak dökmeyen ağaçlardan oluşan yoğun gölgesi (dolayısıyla adı), büyüleyici köyleri ve folkloru ile ünlüdür.
Sundarbanlar
Sundarbanlar, Bengal Körfezi’nde üç nehrin buluştuğu, mangrov ormanlarından oluşan, 10.000 kilometrekarelik geniş bir bölgedir. Bangladeş ve Hindistan’a yayılmış dünyanın en büyük mangrov ormanıdır. Pek çok hayvan ve bitkiye ev sahipliği yapmaktadır, ancak sorunlarla karşı karşıyadır. Kasırgalar, yükselen deniz seviyesi ve insan faaliyetleri ormana zarar vermektedir. Sundarbanlar ormanının bazı kısımları UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır. Koruma çabalarına rağmen orman çeşitliliğini kaybetmektedir ve orada yaşayan insanlar da bu durumdan etkilenmektedir.
Bosawas Yağmur Ormanı: Nikaragua
Nikaragua’daki yaklaşık 10.000 kilometrekarelik bir alana yayılan Bosawas Yağmur Ormanı (ya da Bosawas Biyosfer Rezervi, jaguarlar, tapirler ve uluyan maymunlar gibi 200’den fazla memeli türü de dahil olmak üzere inanılmaz biyolojik çeşitliliğe ev sahipliği yapmaktadır. Aynı zamanda 700’den fazla kuş türüne ev sahipliği yapması onu kuş gözlemcileri için bir cennet haline getirmektedir. Orman, su kalitesinin korunmasında ve yerel iklim modellerinin düzenlenmesinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Yüzyıllardır sınırları içerisinde sürdürülebilir bir şekilde, geleneksel bilgi ve uygulamaları koruyarak yaşayan yerli toplulukları desteklemektedir.
Daintree Yağmur Ormanı, Avustralya
Daintree Yağmur Ormanı Avustralya’nın kuzeydoğusunda, Cairns’in yaklaşık 105 km kuzeyindedir. Daintree Nehri’nden Cooktown’a ve batıda Great Dividing Range’e kadar uzanmaktadır ve yaklaşık 1200 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Bu alan Avustralya’nın en büyük tropikal yağmur ormanı olan Queensland Islak Tropiklerinin bir parçasıdır ve doğal güzelliğiyle tanınmaktadır. Ülkenin görsel açıdan en çarpıcı yerlerinden biri olan Daintree Yağmur Ormanı antik sikadlar ve nesli tükenmekte olan, uçamayan büyük bir kuş olan tepeli deve kuşu de dahil olmak üzere inanılmaz çeşitlilikte benzersiz flora ve faunaya ev sahipliği yapmaktadır. Orman, el değmemiş nehirleri, kristal berraklığında akarsuları ve nefes kesen Mossman Geçidi ile de tanınmaktadır. Daintree Yağmur Ormanı, binlerce yıldır bu antik ekosistemle uyum içinde yaşayan yerel Aborijin toplulukları için muazzam bir kültürel öneme sahiptir. Daintree Yağmur Ormanı inanılmaz derecede yaşlıdır, 180 milyon yaşında olduğu tahmin edilmektedir, bu da onu dünyanın en eski yağmur ormanlarından biri yapmaktadır. Daintree aynı zamanda, 2009’da Queensland’in 150. yılı şerefine, Avusturalya’nın kültürel alandaki değerleri içeren Q150 listesinde yer almaktadır ve 1988’de de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kabul edilmiştir.
Yakushima, Japonya
Ryukyu takımadalarının kuzey ucundaki Yakushima Adası, Japonya’nın ana adası Kyushu’nun en güney ucundan 120 m derinliğinde, 60 km genişliğinde bir boğazla ayrılmaktadır. Yakushima Milli Parkı, Kuroshio Akıntısının (kara akıntı)zengin sularında yer alan Yakushima ile Ōsumi Adaları’nın bazı kısımlarını, Kuchinoerabu-jima adasının tamamını ve çevresindeki bazı deniz alanlarını içerir. Toplam büyüklüğü 325,53 kilometrekaredir. Kyushu’nun Kagoshima Eyaletinin güney kıyısındaki bu ada yüksek dağlara sahip sarp bir araziye, doğal ormanlarıyla, sakin plajlarıyla eşsiz bir doğal ekosisteme sahiptir. Ada, özellikle endemik bir ağaç olan Japonya sediri (Cryptomeria japonica) ormanları ile ünlüdür. Bu ormanlar, muazzam büyüklükteki ve binlerce yıl yaşındaki (bazılarının yaşlarının yaklaşık 2.000 ila 7.200 yıl arasında değiştiği tahmin edilmektedir) ağaçları içermektedir ve birçok doğaseveri cezbetmektedir. Milli park, Japon makaklarının (Macaca fuscata) kendi alt türlerine sahiptir. Milli Park’ta bugüne kadar toplam 1900 bitki türü, 16 memeli türü ve 150 kuş türü tespit edilmiştir. Milli parkın bazı bölümleri ve Yakushima Doğal Koruma Alanı (107,47 km²) 1993 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir. Ziyaretçilerin adanın yemyeşil ormanlarını, yosun kaplı kayalarını ve antik ağaçlarını görebilmeleri ve dolaşabilmeleri için ormanın içinde belirlenmiş yollar bulunmaktadır.
Dünya Ormanları Korunmalıdır
Dünyanın en büyük ormanları insanları sadece büyüklükleriyle büyülemez, aynı zamanda ölçülemez ekolojik değere de sahiptir. Bu ormanlar sayısız canlı türüne yaşam alanı sağlamakta, yerel toplulukları desteklemekte ve iklim düzenlemesinde hayati rol oynamaktadır. İnsan uygarlığının yayılmasıyla birlikte milyonlarca hektar orman yok olmak zorunda kalmıştır. Şu an itibariyle çeşitli ve geniş ormanlar mevcut olsa da asıl soru bunun ne kadar süreceğidir. Önemlerinin farkına varıldıkça, gelecek nesiller için korunmalarını sağlamak amacıyla koruma çabalarına ve sürdürülebilir uygulamalara öncelik verilmesi elzemdir.
Kaynakça:
https://www.thetravel.com/largest-forests-in-the-world/#great-bear-rainforest
https://currentaffairs.adda247.com/largest-forest-in-the-world/
https://leverageedu.com/blog/largest-forests-in-the-world/
https://www.plumemag.com/dunyanin-en-buyuk-ormanlari/
Yazar: Müşerref ÖZDAŞ