Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Gaz Maskelerinin İcadı

0 524

Gaz, duman veya diğer zehirli dumanların olduğu ortamlarda nefes almaya yardımcı olan ve koruyan buluşlar, modern kimyasal silahların ilk kullanımından önce yapılmıştır. Modern kimyasal savaş, 22 Nisan 1915 yılında Alman askerlerinin Ypres’te Fransızlara saldırmak için klor gazı kullanmasıyla başlamıştır. Ancak 1915 yılından çok önce, madenciler, itfaiyeciler ve su altı dalgıçlarının tümü, nefes almayı sağlayan kasklara ihtiyaç duymuşlardır. Buna ihtiyaç duyanlar için çözüm olarak gaz maskeleri erken dönem prototipleri tasarlanmıştır.
Gaz maskesi, savaş zamanı zulmünün uluslararası bir sembolü haline gelmiştir, ancak kaçınılmaz ve tehlikeli işlerle görevli kişiler için bir araç olarak başlamıştır. Klor gazı I.Dünya Savaşı’nın hendeklerini doldurmadan çok önce, oldukça basit bir icat, ister su altı dalışı ister kömür madenciliği olsun, insanların yorucu faaliyetlerde nefes almalarına yardımcı olmuştur. Gaz maskelerinin ilk versiyonları sıradan insanlar için hayatı kolaylaştırmak için yaratılmış olsa da, ordunun çehresini değiştirmeye devam etmişlerdir.

Gaz Maskelerinin İcadıErken Yangınla Mücadele ve Dalış Maskeleri

19. yüzyılda, birden fazla cesur mucit, havadan gazı, tozu ve pisliği filtreleyen cihazların potansiyel pazarını fark etmişlerdir. Günün birçok işi ve bugün de, onları yapan insanların ciğerleri için tehlikeli olmuştur. Eğer savaşçıların, dalgıçların, kömür madencilerinin vb. kişilerin maskeleri olsaydı, en azından biraz daha ve belki de yaşama şansları yüksek olurmuş. 1823 yılında John ve Charles Deane kardeşler, itfaiyeciler ve daha sonra su altı dalgıçları için modifiye edilen bir duman koruma aparatının patentini almışlardır. 1819 yılında Augustus Siebe erken dönem dalgıç kıyafeti pazarlamıştır. Siebe’nin kıyafeti, havanın bir tüp aracılığıyla kaska pompalandığı ve harcanan havanın başka bir tüpten kaçtığı bir kask içermiştir. Mucit, çeşitli amaçlar için solunum maskeleri geliştirmek ve üretmek için Siebe, Gorman ve Co’yu kurmuş ve daha sonra savunma maskelerinin geliştirilmesinde etkili olmuştur. 1827’de, çeşitli insanların su altında nefes almasına yardımcı olmak için kaskı değiştirmişlerdir.
1849 ile 1875 arasında, çok sayıda mucit bu solunum mekanizmalarında varyasyonlar yaratmışlardır. Her şey Lewis P. Haslett’in, 20. yüzyılın gaz maskelerine benzeyen bir yaratım olan inhaler veya akciğer koruyucunun patentini almasıyla başlamıştır, ancak gaz halindeki maddeleri değil yalnızca havadaki tozu filtreleyen bir maske icat etmiştir. 1849 yılında Lewis P. Haslett, bir hava temizleyici solunum cihazı için verilen ilk ABD patenti (# 6529) olan inhaler veya akciğer Koruyucunun patentini almıştır. Haslett’in cihazı havadaki tozu filtrelemiştir. 1854 yılında İskoç kimyager John Stenhouse, zehirli gazları filtrelemek için odun kömürü kullanan basit bir maske icat etmiştir. Fransız Benoit Rouquayrol ve Auguste Denayrouze 1860 senesinde, su basan maden terminallerindeki madencileri kurtarmak için kullanılacak olan Résevoir-Régulateur’u tasarlamış ve icat etmiştir. Résevoir-Régulateur, su altında kullanılabilir. Cihaz, bir burun klipsi ve kurtarma görevlisinin sırtında taşıdığı bir hava tankına bağlı bir ağızlıktan oluşmuştur.
1871 yılında İngiliz fizikçi John Tyndall, havayı dumana ve gaza karşı filtreleyen bir itfaiyeci maskesi icat etmiştir. İngiliz mucit Samuel Barton 1874 senesinde, atmosferde bulunan zehirli gazlar veya buharlar, dumanlar veya diğer kirli hava koşullarında nefes almayı sağlayan, ABD 148868 patent seri numaralı bir cihaz geliştirmiştir. 20 yıl içinde, ilk gaz maskeleri dünyasında büyük sıçramalar olmuştur. Barton’unön tarafında metal bir kutu bulunan ve gliserinle doymuş pamuk, granülleştirilmiş odun kömürü ve granül kireç katmanlarından zararlı maddeleri filtreleyen bir cihaz olan teneke kutu gaz maskesinin patentini alması 20 yıl daha geçmiştir.

Garrett Morgan

Gaz maskesi ifadesi duyulduğunda düşünülen teknolojiye en çok benzeyen buluş yapılmıştır. Bu Morgan güvenlik başlığı, Kentucky, Paris’ten bir Afrikalı-Amerikalı mucit olan Garret Morgan tarafındandır. Davlumbaz, kullanıcısının dumana, gaza ve diğer kirletici maddelere dayanmasına izin vermiş, bu nedenle Morgan ürünü kişisel olarak itfaiyecilere pazarlanmış ve çoğu zaman korkutucu bir durumda yararlılığını kendi başına göstermiştir. American Garrett Morgan, 1914’te Morgan güvenlik başlığının ve duman koruyucusunun patentini almıştır. Başlangıçta, başlık özellikle Güney’de zor satılmıştır, ancak Morgan maskenin mucidini oynaması için beyaz bir aktör tutarken Morgan, Big Chief Mason adında bir Kızılderili asistanı olarak hareket ettikten sonra itfaiye departmanları satın almaya başlamışlardır. Solunum cihazı, kullanıcısını hayatta tutmada o kadar başarılı olmuş ki, I.Dünya Savaşı gaz maskeleri için prototip görevi görmüştür.
İki yıl sonra Morgan, Erie Gölü’nün 250 fit altındaki bir yeraltı tünelinde bir patlama sırasında mahsur kalan 32 adamı kurtarmak için gaz maskesi kullanıldığında ulusal haberler yapmıştır. Tanıtım, güvenlik başlığının ABD’deki itfaiye merkezlerine satılmasına yol açmıştır. Bazı tarihçiler, Morgan tasarımını Birinci Dünya Savaşı sırasında kullanılan erken ABD ordusu gaz maskelerinin temeli olarak göstermektedir. İlk hava filtreleri, burun ve ağız üzerine tutulan ıslatılmış mendil gibi basit cihazları içermektedir. Bu cihazlar, başın üzerine takılan ve koruyucu kimyasallarla ıslatılan çeşitli başlıklara dönüşmüştür. Gözler için gözlükler ve daha sonra filtreler tamburlar eklenmiştir.

Gaz Maskelerinin İcadıKarbonmonoksit Maskesi

İngilizler, kimyasal gaz silahlarının ilk kullanımından önce, 1915 yılında Birinci Dünya Savaşı sırasında kullanılmak üzere bir karbon monoksit solunum cihazı yapmışlardır . Daha sonra, patlamamış düşman mermilerinin, siperlerde, zırh alanlarınsa ve diğer kapalı ortamlarda askerleri öldürmek için yeterince yüksek seviyede karbon monoksit saldığı keşfedilmiştir. Bu, kapalı bir garajda motoru çalıştırılan bir arabadan çıkan egzozun tehlikelerine benzemektedir.

Cluny Macpherson

Kanadalı Cluny Macpherson, gaz saldırılarında kullanılan havadaki kloru yenmek için kimyasal sorbentlerle birlikte gelen tek bir nefes verme tüpüne sahip bir kumaş duman başlığı tasarlamıştır. Macpherson’ın tasarımları müttefik kuvvetler tarafından kullanılmış, değiştirilmiş ve kimyasal silahlara karşı koruma sağlamak için ilk kullanılanlar olarak kabul edilmiştir.

İngiliz Küçük Kutulu Respiratör

Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz ordusu, siperlerde savaşırken birkaç farklı tipte gaz maskesi kullandı. Bazıları kimyasal savaş için yapıldı, diğerleri ise patlamamış düşman mermileri tarafından salınan karbon monoksitle savaşmak için yapılmıştır. Almanlar 1916 senesinde, mevcut solunum cihazlarına gaz nötrleştirici kimyasal içermekte olan daha büyük hava filtre tamburları ilave yapmışlardır. Müttefikler kısa süre sonra solunum cihazlarına filtre tamburları da eklemişlerdir. Birinci Dünya Savaşı sırasında kullanılan en dikkate değer gaz maskelerinden biri, 1916 yılında tasarlanan İngiliz Küçük Kutu Maskesi veya SBR idi. SBR, bir askerin kafasına uyan büyük bir maskeye bağlanan kanvas kaplı bir lastik hortum içermektedir. Bu gaz maskelerinin en önemli bileşenlerinden biri filtre olarak kullanılan, Kleenex tarafından yüz mendili ve hijyenik eşyalara geçmeden çok önce yapılan krep kağıdıdır. SBR, muhtemelen Birinci Dünya Savaşı sırasında kullanılan en güvenilir ve en çok kullanılan gaz maskesi olmuştur.

İkinci Dünya Savaşında Herkeste Gaz Maskesi Vardı

İngiliz halkı güçlü hafızaya sahiptir ve I.Dünya Savaşı’nın sonu ile II. Dünya Savaşı’nın başlangıcı arasında 20 yıldan biraz fazla olan İngilizler, pek çok askerin hayatını alan korkunç kimyasal gaz saldırılarını çok iyi hatırlamaktadırlar. Savaşlar arasındaki dönemde, gaz maskeleri nispeten küçük modifikasyonlara uğramış, ancak bunlar büyük cankurtaranlar olmuştur. 30’ların sonları ve 40’ların başındaki maskeler, öncekilerden daha hafif ve filtre kutuları doğrudan maskenin üzerindeymiş, böylece kullanıcılar yanında taşımak zorunda kalmamışlardır. Bu gaz maskeleri, İngiltere’nin yoğun nüfuslu bölgelerinde yaşayan askerler ve insanlar için üretilmiştir. Gaz saldırısı korkusu o kadar sarmış ki, İngiliz vatandaşlarına kimyasal bir saldırı durumunda gittikleri her yere kişisel maskelerini yanlarında taşımaları talimatı verilmiştir.

Gaz Maskelerinin İcadıDisney Markalı Gaz Maskeleri

Pearl Harbor’ın Japonya tarafından bombalanmasının ardından Amerika, İkinci Dünya Savaşı’na girmiştir. Beklenmedik saldırı Amerikalıları kimyasal savaş da dahil her şeyin olabileceğine inanmaya yöneltmiştir, bu nedenle halk için toplu olarak gaz maskeleri üretilmiştir. Çocuklara bir gaz saldırısını açıklamak kolay değildir, bu nedenle Disney’in onayıyla Sun Rubber Company, Mickey Mouse’a benzeyen 1.000 adet gaz maskesi üretmiştir. 18 aydan dört yaşına kadar olan çocukların maskeyi takmaya alışmaları için, bir oyun aracı olarak yapılmışlardır, ancak ne kadar korkunç göründüklerini düşünülürse, ters etki yaratabilirdi. Günümüzde bu kâbuslardan sadece birkaçı vardır ve şükür ki asla kullanılmaları gerekmemektedir.

Çocuklar 60’larda Ordu İçin Gaz Maskelerini Test Etti

Gaz maskeleri II. Dünya Savaşı ile ortadan kalkmamıştır. ABD hükümeti, gençlerin olası bir Sovyet kimyasal saldırısına hazırlıklı olmalarını sağlamaya karar vermiştir, ancak Mickey Mouse gaz maskeleri bir nedenden ötürü atılmıştır. Bu nedenle bir çocuğun kafasına daha iyi uyması için standart gaz maskelerinin daha küçük versiyonları üretilmiştir. Çocuklar için maskelerin ilk versiyonları, bir şekilde aerosol sprey ile doldurulmuş bir test odasında oturmalarına izin verilen çocuklar üzerinde test edilmiştir. Bu testler sırasında, çocukların çeşitli zararlı dumanlar ve organizmaların bombardımanına rağmen kitap ve dergi okuyarak 10 dakikaya kadar dayanmışlardır. Neyse ki askeri halkla ilişkiler için, testler başarılı olmuştur.

Kaynakça:

http://theinventors.org/library/inventors/bl_gas_mask.htm
https://www.military-history.org/articles/gas-mask.htm

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku