Plaja veya kayak pistine gitmeye karar verdiğinizde yanınıza aldığınız yüksek koruma faktörlü kremlerle cildinizi korumayı hedeflersiniz. Peki, gözlerinizinde böyle bir korumaya ihtiyacı olup olmadığını, güneşten yanıp yanmayacağını hiç hesaba kattınız mı? Ciddi derecede güneş yanığı olan gözler, güneş tarafından yayılan UV (ultraviyole) ışınlarına aşırı derecede maruz kalındığında yanar. Bu durum fotokeratit olarak bilinir. Fotokeratit veya ultraviyole keratit, gözün önünü temiz bir şekilde kaplayan korneanın iltihabıdır. Gözlerinizi UV ışınlarından korumak, güneş yanmalarını önlemenin tek yoludur. Zamanla, çok fazla güneşe maruz kalmak belirli göz hastalıklarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu göz hastalıkları şunlardır:
• Pterygium (Kuş kanadı)
• Yaşa bağlı maküler dejenerasyon
• Göz kapağı kanseri
Belirtileri Nelerdir?
Gözleriniz UV ışığına çok fazla maruz kaldığında aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç alanda geçici güneş yanığı veya kalıcı hasar oluşabilir:
• Korneanın ince, yüzey katmanı
• Retina
• Lens
• Konjonktiv
Konjonktiva iki bölümden oluşan ince, mukus zarıdır. Bir bölüm gözün beyazlarını kaplar ve korur. Diğer bölüm, üst ve alt göz kapaklarının iç yüzeyini kapsar. Her iki bölüm de ya da her ikisi de güneşte yanabilir. Ciltte olduğu gibi, gözde de güneş yanığı yoğunluğu değişebilir. UV ışınlarına maruz kalma süreniz ne kadar fazlaysa belirtileriniz o kadar yoğun olur. 
Fotokeratit belirtileri rahatsız edici olabilir. Bu belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Gözlerde kum varmış gibi batma hissi
• Göz ağrısı
• Baş ağrısı
• Göz kapağında seğirme hissi
• Şişme
• Kızarıklık
• Bulanık görme
• Parlak ışığa duyarlılık
• Hareler görmek
• Daraltılmış, iğne ucu (miyoz)
• Geçici görme kaybı veya görmenizdeki renk değişiklikleri (bu belirtiler nadirdir)
Tedaviler
Fotokeratit genellikle bir ila iki gün içerisinde kendiliğinden düzelir. Bu durumun tedavisi tipik olarak semptomları azaltma etrafında merkezlenir, böylece daha rahat hissedebilirsiniz. Güneşten yanmış gözleriniz olduğundan şüpheleniyorsanız, doktorunuz ağrı kesiciler veya antibiyotik göz damlaları önerebilir.
Semptom hafiflemesi için evde birkaç tedaviyi de deneyebilirsiniz:
• Kontakt lens kullanıyorsanız çıkartmalısınız. Bu, gözlerinizin iyileşmesini sağlamak için hemen yapılmalıdır.
• Gözlerinizi ovalama dürtüsüne karşı korumalısınız.Bu rahatlama sağlamayacak ve göze daha fazla zarar verecektir.
• Soğuk bir kompres kullanmalısınız. Kapalı gözlerin üzerine kompres yerleştirin ve dinlenin.
• Baş ağrısının giderilmesi için reçetesiz satılan ağrı kesici ilaçlar yardımcı olabilir.
• Parlak ışığın etkisini azaltmak için güneş gözlüklerinizi taktığınızdan emin olmalısınız.
• Göz damlası kullanmalı veya gözleri sulandırmak için yapay gözyaşı kullanabilirsiniz.
• Makyajı ve sahte kirpikleri kullanmak gözleri daha da tahriş edebilir o yüzden makyajdan kaçınmalısınız.
• Takma kirpik kullanırsanız, iyileşme sürecinde doktorunuzdan çıkartmanın daha iyi olup olmadığını sorun.
• Gözlerini temiz tutun. Gözlerinize tuzlu su veya klorlu su almaktan kaçının. Yüzerseniz, gözlerinizi hava geçirmez gözlüklerle koruyun.
Ne Zaman Dikkatli Olunmalıdır?
Gözlerinizi kırptığınızda ya da doğrudan güneşe bakmadığınızda %100 güneşten korunmuş olmuyorsunuz. UV ışınları birkaç farklı ortamda yoğun olabilir. Güneş sudan ve kumdan yansıtabilir ve UV ışınlarına neden olabilir. Bu durum plaj, göl, rıhtım, tekne, havuz, vb konumlarda ortaya çıkabilir ve güneş her yerde su ile birleşebilir. Ayrıca şehirde yaşıyorsanız gözlerinizde gözlük olmadan dışarı çıkmayın. Güneş; ayrıca binalardan, arabalardan ve beton sokaklarsan ışığı yansıtabilir. Güneşli bir gün ya da puslu bir gün olması fark etmez. UV ışınları gözlerinizi ve cildinizi bulut örtüsü ile etkileyebilir ve da buz ve kardan yansıtabilir. Dağa tırmanma, snowboard veya kayak gibi sporlara katılırsanız, gözlerinizi korumazsanız fotokeratit riski altındasınız. Bu fotokeratit türü kar körlüğü olarak bilinir.
Bazı durumlarda kar körlüğü, kornea yüzeyinin donmasına veya çok kuru olmasına neden olabilir. Bu durum Kuzey ve Güney Kutuplarında 
yaygındır, ancak havanın zayıf olduğu yüksek irtifalarda da olabilir. Daha ince hava UV ışınlarına karşı daha az koruma sağlar ve sizi tahmin edebileceğinizden daha savunmasız hale getirir. UV ışığının diğer yapay kaynakları şunlardır: Ark kaynak makineleri ve sürüngenler için olan basking ampulleri, evcil hayvan dükkanlarında ve sürüngen muhafazalarında kullanılan bir tür UVB ampullerde. Solaryum gözleriniz için güvenli olduğunu düşünebilirsiniz, çünkü UVB ışınları yerine UVA yayarlar, ancak bu doğru değildir. Solaryum güneşin yaptığı UV ışınlarının 100 katına kadar çıkar ve gözler için çok tehlikeli olabilir, kullanıyorsanız, kullanım sırasında gözlerinizi korumanız şarttır.
Gözlerinizi Nasıl Korumalısınız?
Bütün güneş gözlükleri eşit yapılmaz. Gözlerinizin ihtiyaç duyduğu korumayı almasını sağlamak için gözlüklerinizin UV ışınlarının yüzde 99 ile 100’ünü bloke ettiğinden veya emdiğinden emin olmalısınız. Kenarlı bir şapka takmak da gözlerinizin güneşe maruz kalmamasına yardımcı olabilir. Kayak yaparken veya diğer kar sporlarının tadını çıkarırken aynı koruma seviyesini sağlayan güneş gözlüğü veya gözlük kullanılmalıdır ve kask takmak da yardımcı olabilir. Koruyucu gözlük takmadan asla solaryuma girilmemelidir ve gözler mümkün olduğunca kapalı tutmaya çalışılmalıdır. Kaynak ekipmanı veya benzer türde makineler kullanıyorsanız, gözlerinizi ve yüzünüzü korumak için tasarlanmış bir kaynak kaskı kullanılması tavsiye edilir.
Ne Zaman Doktora Görünmelisiniz?
Güneşten yanmış gözlerin belirtileri sizi bir veya iki günden fazla rahatsız etmeye devam ederse, doktorunuza görünmelisiniz. Göz doktoru veya optometrist gibi bir uzman, gerekirse ilaç yazabilir. Unutmayın, UV ışınlarına maruz kalma süresi uzadıkça, katarakt veya makula dejenerasyonu gibi zamanla ciddi göz koşullarını yaşama olasılığınız daha fazladır. Görmeniz ile ilgili sorunlarınız varsa doktorunuza görünmelisiniz.
Aşağıdaki belirtilerden herhangi birine sahipseniz, bir doktora görünmelisiniz:
• Hareler görmek
• Bulanık, soluk veya çarpık görüş
• Orta görüş alanındaki gölgeli alanlar
• Parlama veya ışığa duyarlılık
• Gece görüşü ile ilgili sorunlar
Göz kapakları, vücudun özellikle korunmasız bir bölgesidir. Bazal hücreli karsinom, skuamöz hücreli karsinom veya malign melanom gibi deri kanserleri alabilirler. Bu bölgedeki Bazal hücreli karsinom da göze yayılabilir. Göz kapağınızdaki bu semptomlardan herhangi birini fark ederseniz dermatoloğa görünmeniz gerekebilir.
• Kırmızı, siyah veya kahverengi görünen renksiz bir göz kapağı büyümesi
• Kaybolmayan ciltte kopmalar veya cilt dokusunda değişiklikler
• Derinin şişmesi veya kalınlaşması
• Kirpik kaybı
Tıpkı cilt gibi, gözleriniz UV ışınlarına çok fazla maruz kaldığında güneş yanıklarına karşı savunmasızdır. Fotokeratit denilen bu durum genellikle birkaç gün içinde kendi kendine geçer. Kısa vadede, UV ışınlarına maruz kalma ve göz güneş yanığı rahatsızlık verici belirtilere neden olabilir. Uzun vadede katarakt, yaşa bağlı makula dejenerasyonu ve göz kapağı kanseri gibi ciddi durumlar ortaya çıkabilir. Gözlerinizi güneşten korumak ve havanın ince ve UV ışınlarının kuvvetli olduğu yüksek irtifalardayken özellikle dikkat edilmesi önemlidir.
Kaynakça:
skincancer.org
aao.org
mayoclinic.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu