Gripte Erken Belirtiler, Rahatlama Yolları, Risk Faktörleri ve Komplikasyonlar

Herkes grip olma ve yayma riski altındadır. Grip, kişileri işten veya okuldan uzak tutabilir, bir veya iki hafta boyunca oldukça mutsuz hissetmelerine neden olabilir. Grip vücudun boğaz, burun ve akciğerler, bronşlar gibi farklı bölümlerinde etki gösteren grip virüslerinden kaynaklanır. Bu virüsler, grip olan kişiler öksürüp hapşırırken ya da konuşurken damlacıkların havaya ve yakınlardaki insanların ağızlarına veya burunlarına ulaşmasıyla yayılır. Üzerinde grip virüsü bulunan bir yüzeye veya nesneye dokunup ardından kendi ağzına, gözüne veya burnuna dokunduğunda da kişiler grip olabilir. Kişiler gribi, hasta olduğunu bilmeden, semptomların ortaya çıkmasının 1 gün öncesinden başlayarak hastalandıktan 5 ile 7 gün sonrasına kadar yayabilir. Bazı kişilerin (küçük çocuklar, bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar) virüsü başkalarına yayma süresi daha uzundur.

Erken Grip Belirtileri

Grip (influenza) semptomları genellikle aniden ortaya çıkar. Gribe ait erken belirtiler tespit edilebilirse virüsün yayılması önlenebilir ve hastalık daha fazla kötüleşmeden tedaviye başlanabilir. Erken belirtiler şunlardır:
-Yorgunluk
-Vücut ağrıları, üşüme ve titreme
-Öksürük (genellikle kuru)
-Boğaz ağrısı
-Ateş
-Gastrointestinal problemler
-Baş ağrısı
Çocuklara has bazı erken belirtiler de bulunmaktadır.
Aşağıda grip belirtilerinin nasıl rahatlatılabileceği hakkında bilgiler yer almaktadır.
1-Ani veya aşırı yorgunluk
Kış ayları geldiğinde günlerin kısalıp güneş ışığının yeryüzüne daha az ulaşması nedeniyle yorgun hissedilebilir. Ani ve aşırı yorgunluk gelişmesi gribe ait erken bir belirtidir ve başka belirtilerden daha önce görülebilir. Yorgunluk soğuk algınlığının da bir belirtisidir fakat genellikle grip ile birlikte olduğunda şiddeti yüksektir. Yorgunluk, aşırı halsizlik durumu normal aktivitelere engel olabilir. Aktiviteler sınırlandırılıp vücut dinlendirilmeli, okuldan ya da işten bir iki gün kadar izin alınmalı ve yatakta kalınmalıdır. Dinlenmek bağışıklık sistemini güçlendirebilir, virüsle savaşmaya yardımcı olabilir.
2-Vücut ağrıları, üşüme ve titreme
Vücut ağrıları, üşüme ve titreme gribin yaygın semptomları arasındadır. Grip virüsüne yakalanmış olan bir kişi yanlışlıkla vücut ağrılarından başka bir şeyi, örneğin yaptığı bir antrenmanı sorumlu tutabilir. Vücut ağrıları, çoğunlukla sırt, baş ve bacaklarda olsa da vücudun başka bir kısmında da kendini belli edebilir. Vücut ağrılarıyla birlikte üşüme hissedilebilir. Gripte ateş yükselmeden önce de titreme görülebilir. Bu belirtileri gören kişi bir battaniye ile kendini sarıp vücut ısısını artırabilir ve üşüme hissini azaltabilir. Vücut ağrıları bazı reçetesiz ağrı kesicilerle giderilebilir.
3-Öksürük
Kalıcı ve kuru öksürük gribin erken bir işareti sayılabilir. Grip virüsünün hırıltılı solunum a ve göğüs sıkışması ile birlikte öksürüğe sebep olduğu da bilinmektedir. Öksürürken mukus ya da balgam çıkarılabilir. Yine de grip olanlarda erken dönemde üretken öksürük (mukuslu veya balgamlı ıslak öksürük) nadirdir. Amfizem veya astım gibi bazı solunum problemleri olanlar daha farklı komplikasyonların ortaya çıkmasını önleyebilmek için doktoruna danışmalıdır. Balgamın kötü koktuğu veya renkli olduğu fark edilirse doktorla iletişime geçilmelidir. Gripte zatürree ve bronşit gibi komplikasyonlar oluşabilir. Öksürük şuruplarıyla öksürük sakinleştirilebilir. Kişilerin kendisini ve boğazını bol miktarda su, kafeinsiz çay gibi içeceklerle sulu tutması rahatlatıcı olabilir. Enfeksiyonun yayılmaması için öksürürken daima bir mendil kullanılmalı, ağız kapatılmalı ve eller hemen yıkanmalıdır.
4-Boğaz ağrısı
Gripten kaynaklanan öksürük boğazda ağrıya sebep olabilir. İnfluenza (grip) dahil bazı diğer virüsler, öksürüğe yol açmaksızın boğazın şişmesine sebep olabilir. Gribin erken döneminde boğaz kaşınabilir, tahriş de olabilir. Yiyecekler veya içecekler yutulurken garip bir his söz konusu olabilir. Boğaz ağrısı varsa, viral enfeksiyonun ilerlemesiyle daha kötü hale gelebilir. Tavuk suyu ile hazırlanan şehriye çorbası, kafein içermeyen çay ve su tüketilmelidir. Ayrıca bir bardak ılık su içine 1 çay kaşığı tuz ve yarım çay kaşığı karbonat ilave edilip eritilerek gargara yapılabilir. İşlem iki saat ara ile tekrarlanabilir.
5-Ateş
Ateş, vücudun enfeksiyon ile mücadele ettiğini gösterir. Gripte ateş genel olarak 38 santigrat derecenin üzerindedir. Ateş, erken evrede sık görülse de grip olan herkeste ateşi olmayabilir. Virüs çoğalmaya devam ederken ateş olmadan ya da ateşli titremeler yaşanabilir. Genellikle ibuprofen ve asetaminofen ateş düşürmede etkilidir fakat virüs üzerinde etkili değildir.
6-Gastrointestinal problemler
Gribin erken semptomları boğaz, baş ve göğüs altına kadar uzanabilir. Bazı virüs türleri midede bulantıya, ağrıya, kusmaya veya ishale sebep olabilir ancak bu tip belirtiler çocuklarda yetişkinlerden daha yaygındır. Dehidrasyon ya da vücudun susuz kalması, kusmanın ve ishalin tehlikeli bir sonucudur. Vücudun susuz kalmaması için öncelikle su içilmelidir. Ayrıca şeker ilavesiz meyve suları,spor içecekleri, kafein içermeyen çaylar ve et suları içilebilir.

Çocuklarda Grip Belirtileri

Okul çağındaki çocuklarda ve ergenlerde grip belirtileri yetişkinlerinkine benzer. Bunlardan başka çocuklarda aşağıda belirtilmiş olan, tıbbi müdahaleyi gerektiren farklı bazı belirtiler de görülebilir.
-Yeterince sıvı içmemesi
-Gözyaşları olmadan ağlaması
-Uyanmaması veya etkileşimde bulunmaması
-Yemek yiyememesi
-Döküntü ile birlikte ateş (39,5 ile 40 santigrat arası) olması
-İdrar yapmakta güçlük çekmesi
Okul öncesi çocuklarda ve bebeklerde semptomları diğer virüslerin neden olduğu enfeksiyonlara çok benzediği için soğuk algınlığı ile gribi ayırt etmek güç olabilir. Her ikisinde de çocuklarda boğaz ağrısı, öksürük, vücut ağrıları oluşabilir. Grip semptomları daha şiddetli olabilir. Çocukta yüksek ateş ya da şiddetli başka semptomların olmaması gribin değil soğuk algınlığının varlığını gösterebilir. Çocuklarda gelişen bir semptom ile ilgili endişeler varsa, çocuk doktoruna danışılmalıdır.

Doktor Ne Zaman Görülmelidir?

Yıllık grip aşısı için: 6 aylık bebekler ve yaşı büyük olan, özellikle risk grubuna dâhil olan herkes, grip aşısı olmak için her yıl doktorunu ziyaret etmelidir. Bunun için en iyi zaman, aşının sonbaharda hazır olmasından hemen sonradır.
Grip belirtileri gelişirse: Kişiler hastalanırsa, özellikle de komplikasyon riski yüksekse antivirallerle hızlı tedavi almak için mümkün olan en kısa sürede bir doktora ulaşmalıdır. Antiviraller, gribin şiddetini ve hastalığın süresini azaltma konusunda etkilidir.
Grip komplikasyonları için: Zatürree (pnömoni), grip virüsü veya vücudun savunma sistemi grip nedeniyle zayıfladığında akciğerlere giren bakterilerden kaynaklanabilir. Aşağıdaki durumlar ortaya çıkarsa bir doktora gidilmelidir:
-Nefes almakta güçlük çekiliyorsa
-Öksürük sonucu göğüs ağrısı yaşanıyorsa
-Sarı, yeşil veya kanlı balgam öksürülüyorsa
Öksürük geçmezse: Grip belirtileri ortadan kalktıktan sonra haftalarca ya da aylarca süren bir öksürük olabilir ve geceleri uyutmayabilir. Bu öksürük astım benzeri semptomlarla ilişkilendirilmiştir ve astım ilaçları ile tedavi edilebilir. Bu tür bir öksürük varsa bir uzmana danışılmalıdır.

Acil Belirtiler

İlerleyici özelliği nedeniyle grip semptomları kötüye gidebilir. İnfluenza (grip) virüsüne karşı herkesin verdiği tepki farklıdır. Kişilerin genel sağlık durumu belirtilerin şiddetini etkileyebilir. Herhangi bir kişi aşağıdaki belirtileri gösteriyorsa acilen tıbbi yardım alınmalıdır:
-Göğüs ağrısı
-Nefes almada zorluk
-Mavimsi cilt ve dudaklar
-Şiddetli dehidrasyon
-Baş dönmesi ve kafa karışıklığı
-Tekrarlayan veya yüksek ateş
-Kötüleşen öksürük

Gripte Olası komplikasyonlar

Semptomlar genel olarak 1-2 haftada geçer. Yüksek risk grubuna dâhil olanlarda bazen ilave komplikasyonlar görülebilir. Olası komplikasyonların bazıları şunlardır:
-Akciğer iltihaplanması
-Bronşit
-Sinüzit
-Kulak enfeksiyonu
-Ensefalit

İyileşme Süresi

Çoğu insan gripten bir veya iki hafta içinde kurtulur, ancak diğerleri, özellikle yaşlılar, diğer semptomlar geçtikten sonra bile uzun süre güçsüz hissedebilir. Uzmanlar ateş düşüren ilaç alınmaksızın 24 saat boyunca ateşsiz kalıncaya kadar okula ya da işe geriye dönülmemesini önerir. Ateş olmasa da, diğer belirtiler düzelinceye kadar dinlenmek, evde kalmak uygundur. Kişiler yorulmadan günlük normal aktivitelerine devam edebiliyorsa okula ya da işe dönülebilir. İyileşme süresi herkeste aynı olmayabilir. Antiviral ilaçlarla iyileşme süresi hızlanabilir ve hastalığın şiddeti azaltılabilir. İyi hissettikten sonra birkaç hafta daha yorgun hissedilebilir ve öksürük sürebilir. İyileşmenin ardından semptomlar tekrar geri gelir ya da durum kötüleşirse mutlaka doktora gidilmelidir.

Grip Risk Faktörleri

Astım veya diğer akciğer hastalıkları varsa, gripten kaynaklanan komplikasyonların gelişme riski daha yüksektir. Grip, risk grubundaki herkes için çok ciddi sonuçlar doğurabilen bir hastalıktır. İnsanları yüksek risk altına sokan bazı hastalıklar şunlardır:
-Astım, KOAH, bronşektazi veya kistik fibroz gibi kronik akciğer hastalıkları
-Kalp hastalığı
-Kronik böbrek hastalığı
-Diyabet veya diğer kronik metabolik bozukluklar
-Morbid obezite
-Şiddetli anemi (orak hücreli anemi dahil)
-Bağışıklığı baskılayan hastalıklar (HIV, AIDS) veya tedaviler (steroidler, kemoterapi)
-Karaciğer hastalıkları
-Uzun süre aspirin tedavisi gören çocuklar ve ergenler
Kronik akciğer hastalığı olanlar gibi komplikasyon riski daha yüksek olan kişiler, derhal tıbbi yardım almalıdır. Hasta olduktan sonra hemen başlandığında semptomları azaltabilen antiviral ilaçlarla tedavi edilebilirler.

Grip Nasıl Önlenebilir?

Grip virüsü önlenebilir. Grip aşısını her sene yaptırmak korunmak için iyi bir yoldur. Grip aşısı, hamile kadınlar da dâhil olmak üzere 6 aylık ve üzeri herkese önerilir. Grip mevsiminde, solunum yolunda hastalığa yol açan virüslerinden korunmak önemli bir önceliktir. Enfekte olan kişiler öksürdüğünde ya da hapşırdığında virüslü damlacıkların çevreye yayılmasıyla hastalık başkalarına bulaşır. Damlacıklar yakın mesafedeki insanlara ve yaklaşık 2 metre uzaklıktaki yüzeylere kadar ulaşabilir. Damlacık içeren hava solunarak veya damlacıkların temas ettiği, bulaştığı nesnelere dokunularak virüse ve hastalığa maruz kalınabilir. Önlem olarak gripli insanların yanında bulunmamak gerekir. Hasta olan kişiler, özellikle ateşi yüksek olanlar evde kalmalı, başkalarını korumak için öksürürken, hapşırırken ağız mendille ya da dirseğin içiyle kapatılması, eller yıkanmalı, ağza veya buruna dokunma sıklığı azaltılmalıdır.

Kaynakça:
https://www.healthline.com/health/cold-flu/early-flu-symptoms#prevention
https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/influenza/symptoms-causes-and-risk

Yazar: Müşerref Özdaş