Bir sfenks güvesi tırtılı (Hemeroplanes triptolemus) büyüyüp tüy dökerken ve tükettiği yapraklardan enerji depolarken, kahverengi ve beyaz lekelerin sürekli değişen bir karışımı onu yuva dediği yeşilliklerin arasında kamufle eder. Ancak tırtıl büyüdükçe gizlenmesi daha da zorlaşır. Neyse ki bu özel tür için, gelişiminin son aşaması, koruma için yeni bir strateji sunuyor. En hırslı yağmur ormanı avcısını bile caydırmaya yetecek kadar korkutucu bir sunum.
Sfenks güvesi tırtılı, en ufak bir tehlike belirtisinde, mesela bunlar kambur bir kuş ya da zıplayan bir kertenkele olsun, maskeli baloya başlar. Bir daldan sarkan vücut, suni yılan derisi desenli alt tarafı parlıyormuş gibi görünen göz beneklerini ortaya çıkarır. Tırtıl, yüzeyindeki küçük deliklerden havayı emerek başını şişirir ve zehir bezleriyle şişmiş üçgen bir kafatası yanılsaması yaratır. Ölümcül bir yılanın şekli aç bir yırtıcıyı korkutmak için yeterli değilse, tırtıl saldıracakmış gibi atılır. Ve larvanın herhangi bir gerçek silahtan gülünç eksikliğine rağmen, stratejisi etkili görünüyor. Araştırmacılar, hamur işi hamurundan yapılan yapay tırtılları kullanan deneylerde bu durumu gözlemlediler.Göz benekleri ve yılan şeklindeki bir kafa, ağaçta yaşayan yılanların nadir olduğu bölgelerde bile, bir tırtılın kuş avcıları arasında hayatta kalma şansını büyük ölçüde artırabilir.
Sfenks güvesi ailesindeki diğer tırtıllar, yırtıcılara karşı en savunmasız oldukları gelişim aşamalarında hayatta kalmak için benzer taktikler geliştirdiler. Örneğin Nessus sfenks güveleri (Amphion floridensis), rahatsız edildiklerinde değiştirilmiş ağız kısımlarından havayı zorlayarak endişe verici bir çığlık yayarlar ve birçok larva zehirli ön bağırsak içeriğini sinir bozucu parazitlere kusar. Bu evrimsel stratejiler, tırtılların hayatta kalmasını ve sonunda çiftleşmeye, adaptasyonlarını bir sonraki nesle aktarmaya ve elbette çiçekleri tozlaştırmaya hazır kabarık güveler olarak ortaya çıkmalarını sağlamaya yardımcı oldu ve sadece kendi türlerinin değil, sayısız canlı türünün de hayatta kalmasını sağlamaya yardımcı oldu.
Biyoloji![Hemeroplanes Tırtılı Nasıl Bir Canlıdır?]()
Sfenks güvesinin göğsü ve kanatları pullarla kaplıdır. Güve kendini nektarla beslemek içiin bir hortum kullanır. Hem erkek hem de dişilerin nispeten uzun bir ömrü 10 ila 30 gün arasındadır. Dişi güveler şeffaf yeşil yumurtalar bırakır. Yumurta büyümesi 3 ila 21 gün arasında güçlü bir şekilde değişir. Ocak-Şubat ve yine Haziran-Temmuz ayları arasında en yüksek uçuşlarla yılda en az iki nesil vardır.
Larvalar Mesechites trifida ile beslenir. Larva formunda, Hemeroplanes triptolemus, ön vücut bölümlerini, göz yamalarıyla birlikte bir yılan görünümü vermek için genişletebilir. Bu yılan taklidi, potansiyel yırtıcılara zarar vermeden saldıracağı noktaya kadar uzanır.
Dağılım
Güve Kosta Rika, Belize, Meksika, Guatemala’da biliniyor ve muhtemelen Orta Amerika’da Kolombiya, Ekvador, Bolivya, Arjantin, Venezuela ve Guyana’ya da uçuyorlar.
Çoğu tırtıl, göğüste üç çift gerçek bacak ve karın üzerinde birkaç çift kısa, etli çıkıntı ile birden fazla bölümden oluşan silindirik gövdelere sahiptir. Başın her iki yanında, ışık algılama işlevi gören ancak görüntü oluşumunda olmayan altı küçük göze (stemmata) sahiptir. Kısa segmentli antenleri ve güçlü çeneleri vardır.
Tırtıllar doymak bilmez iştahlarıyla bilinirler. Bazı türler böcekleri veya diğer küçük hayvanları yemesine rağmen, genellikle çeşitli bitki türlerinin yapraklarını yerler. Yaprak yiyen türler meyve ağaçlarına, ekinlere, süs bitkilerine, sert ağaçlara ve çalılara büyük zarar verebilir.
Tırtılların görünümü, özellikle de onların özelliklerine göre oldukça değişkendir. Kendilerini yırtıcılardan koruma yeteneklerinde temel bir rol oynayan renklenme durumu söz konusudur. Birçok durumda, bir tırtılın görünüşü, çevresindekileri taklit etmek içindir ve larva büyüdükçe değişir. Bazı tırtıllarda, renklenme göze çarpar veya yırtıcıları aldatmaya veya korkutmaya yarayabilecek sahte göz lekeleri gibi özelliklerin varlığıyla artar.
Kaynakça:
Britannica
Yazar: Tuncay Bayraktar