Adet kanamasının çok olması tıp dilinde hipermenore olarak adlandırılır. Menoraji ise kanamanın bir haftadan fazla sürmesidir. Genellikle ikisi bir arada bulunur. Adet kanaması 1 haftadan fazla sürer. Kanama miktarı artmıştır.Yani adet görmeye başlayan genç kızlarda ve menapoz öncesi dönemdeki kadınlarda rastlanabilir. Hormonal bozukluklar, rahim içi polip ve miyomlar, bazı hormon ilaçları, rahim duvarının kalınmaşması, bazı kanserler adet kanamasını artırır. Gebelikten korunmak için kullanılan rahim içi araçlar da kanamayı artırabilir.
Kanama 1 haftadan fazla sürer ve miktar olarak artmıştır. Günlük ped kullanımı 5’i geçer. Kanama bol ve pıhtılıdır. Kişiyi günlük işlerden alıkoyabilir. Kanamaya bağlı olarak kansızlık, yani anemi ortaya çıkar. Halsizlik, yorgunluk, çağrıntı, uyuma isteği gibi kansızlık belirtileri de görüşür. Kanamanın bol olması nedeniyle gece kalkıp ped değiştirme ihtiyacı duyulur.
Rahim içi polip ve miyom varlığında cerrahi tedavi uygulanır. Hormonal bozukluklarda düzenleyici hormon ilaçları verilir. Spiral denilen rahim içi araçlar kanamayı artırıyorsa spiral çıkarılır. Bazen tanı koymak için, özellikle kanser tanısı için rahimden parça alınır ve tedavi, çıkacak sonuca göre planlanır. Kansızlık için demir ilaçlarına başlanır. Demir desteklerinin, ferröz ve ferrik olmak üzere iki formu bulunur. Ferröz yapıdaki demir daha iyi emilir ve tercih edilir. Ferröz demir 3 formda kullanımdadır: Ferröz fumarat, ferröz sülfat ve ferröz glukonat. Kansızlık şiddetine ve vücut kilosuna göre günlük 60-200 mg demir elementi içeren ilaca doktor önerisiyle başlanır. Bu da genellikle günde 1-3 demir hapına karşılık gelir. Demir ilaçlarının emiliminin daha iyi olması nedeni ile aç karnına içilmesi tercih edilir.
Özellikle demir eksikliğinin gelişmesinin engellenmesine yönelik beslenme planlanır. Karaciğer ve dalak gibi organların, bol miktarda emilimi kolay demir bulunması nedeni ile haftalık 2-3 porsiyon tüketilmesi yararlıdır. Kırmızı yağsız et, kümes hayvanları ve istiridye gibi deniz ürünleri demirden zengindir. Emilimi daha zor olan formda demiri bol içeren diğer gıdalar ise bezelye, fasulye, kapari, fındık, ceviz, kabak çekirdeği, ayçekirdeği, susam, kurutulmuş meyveler, makarna, ıspanak gibi koyu yeşil renkli sebzelerdir. Emilimi zor olan demir çeşidini içeren bu gıdalarla beraber C vitamininden zengin brokoli, lahana, domates, karpuz, limon, mandalina, portakal, greyfurt ve çilek gibi gıdalar tüketilirse demirin emilimi daha da artırılır.
Rafine tuz, kahve ve şeker tüketiminin sınırlandırılması kanama miktarının azaltılmasında yararlıdır. Tam tahıl, taze sebze ve meyve tüketiminin artırılması yararlıdır.
Kanamanın yoğun olduğu dönemde istirahat edilmesi, aşırı fiziksel aktiviteden kaçınılması, havuz veya denize girilmemesi ek sorunlar yaşanmasının önüne geçer.
Demir: Pirofosfat, süksinat, glisinat veya fumarat tuzu halinde 30mg demir, yemek aralarında günde 2 kez kronik demir eksikliğine karşı koruyucu amaçla alınır. Eğer karın ağrısı olursa günde 3 kez 30 mg yemeklerle birlikte alınması önerilir. Kronik demir eksikliği de menorajinin sebeplerinden birisidir. Serum ferritin düzeyi kontrol edilerek demir takviyesi hekim tavsiyesi ve kontrolünde yapılmalıdır.
A vitamini: Serum A vitamini düzeyleri de menoraji hastalarında düşük gözlenmektedir. 35 gün boyunca günde 60.000 IU A vitamini takviyesi alan bayanlarda menstrüasyon normale dönmüştür. Hekim kontrolünde alınmalıdır. Ancak gebelik planlayanlar için A vitamini takviyesi önerilmez.
C vitamini: C vitamini vücutta demir emilimini artırmaktadır. Kılcal damarları güçlendirmek için günde 3 kez 200 mg C vitamini takviyesi önerilir. C vitamini kapiller damarların direncini artırır. Biyoflavonoitler ile birlikte 1.000 mg C vitamini güçlü enflamasyon baskılayıcı etki gösterir ve kanamayı azaltır.
B kompleks vitamini: B vitaminleri eksikliği ile menoraji arasında doğrudan ilişki saptanmıştır. B kompleks vitaminleri, karaciğerde östrojenin inaktif hale getirilmesini sağlar. Fazla östrojenin yıkıma uğramayıp endometriyum üzerinde etki göstermesi nedeniyle menoraji görülebilir. Günde 3-9 g tiyamin, 4.5-9 g riboflavin ve 60 mg niacin karışımının menoraji tedavisinde etkili olduğu bildirilmiştir.
Hayıt meyvesi: %0.5 agnuzit içeren standardize meyve ekstresinden kapsül veya tablet formunda 175-225 mg alınması önerilir. Hormonal düzensizlik ve anormal kanamalarda etkilidir. 0.5-1 gram meyve ile çayı da hazırlanabilir ancak standart ekstresini içeren preparatlardan yararlanılması önerilir.
Çobançantası: Flavonoit ve saponin yapısında bileşikler ve mineraller içermektedir. Kanamayı durdurucu yararı bulunmaktadır. Ağır menstrüel kanamalarda kullanılır. 1-4 gram drog 1 çay fincanı kaynamış su içine ilave edilir, ağzı kapalı 5-10 dakika demlenip süzülür. Günde 3 kez 1 fincan içilir.
Civanperçemi: İltihap ile spazm giderici özelliği nedeniyle sancı ve kanamayı hafifletmek için alınır. Gün içinde 2-4 gram bitkinin toprak üstü kısımlarından hazırlanmış olan drog ile çay hazırlanır. 1 tatlı kaşığı drog 1 çay fincanı kaynamış su içine eklenir, ağzı kapalı olarak demlenip süzülür. Günde 2-3 kez içilir.
Isırgan: 2-3 tatlı kaşığı (2-4 gram) ısırgan yaprağı, bir çay fincanı kaynamış su içinde 5-10 dakika demlenip süzülür. Günde 3 kez 1 fincan içilir.
Yazar: Enes Eker