Hücre bölünmesi, çok fazla enerji gerektiren karmaşık bir süreçtir. Birçok proteinin molekülleri, filamanları, zarları ve DNA’yı hasara neden olmayan uygun yollarla hareket ettirmesi gerekir. Bu nedenle, hücre bölünmesini etkileyen iç faktörler arasında, enerji moleküllerinin mevcudiyeti – ATP biçiminde, çoğaltılmış DNA’nın bütünlüğü ve ağır yükü yapan protein makinesinin bütünlüğü bulunur. Son olarak, hasar görmüş hücreler, mutant hücreler veya eski hücreler, hücre bölünmesinden geçmelerini önleyen, uyku halindeki bir duruma girebilirler.
ATP Seviyeleri
Adenosin trifosfat (ATP), hücrelerin içindeki protein makinelerine güç vermek için kullandıkları bir enerji molekülüdür. Hücreler ATP olmadan çalışamaz. AMP-aktive protein kinaz (AMPK), hücre içindeki ATP seviyelerini algılayan bir proteindir. ATP enerji için kullanıldığında, AMP’ye (adenosin monofosfat) ayrılır. Çok sayıda AMP’ye sahip olmak, hücrenin enerjide düşük olduğuna dair bir işarettir. AMP, AMPK’yi etkinleştirir. Aktive edildikten sonra, AMPK hücrenin büyümeyi ve bölünmeyi durdurmasına neden olur, böylece daha fazla ATP yapma zamanı vardır.
DNA Hasarı
Başarılı hücre bölünmesi, bir hücrenin DNA içeriğinin çoğalması ve sonuç olarak ortaya çıkan iki yavru hücre arasında eşit olarak bölünmesini gerektirir. DNA bir şekilde hasar görürse, hücre bölünme sürecine devam etmeyecektir. Hücre, hasarlı DNA’yı tamir etmek ve zaman ayırmak için süreci durduracaktır. Kimyasal ajanlara ve belirli radyasyon türlerine maruz kalma (ultraviyole ışık ve x-ışınları gibi) DNA duplikasyonunda hatalara neden olarak DNA hasarına neden olabilir.
Katlanmamış Proteinler
Bir hücre içinde proteinler üreterek yaşar. Bununla birlikte, işlev görmesi için her proteinin özel bir şekle katlanması gerekir. Hücrede çok fazla açılmamış protein varsa, hücre bir problem olduğunu bilir. Katlanmamış protein tepkisi (UPR), hücrenin çok fazla proteinin açığa çıktığını algıladığının bir yoludur. UPR hücrenin tutuklanmasına neden olur, yani problem çözülene kadar büyümeyecek ve bölünmeyecektir.
Yaşlılık
Normal hücreler, sadece sağlıklı olduklarında ve sağlam DNA’ya sahip olduklarında büyür ve bölünür. Hücre, çevreye zarar veren kimyasallara veya doğal olarak ortaya çıkan mutasyonlara bağlı olarak strese maruz kaldıklarında, yaptıkları şeyi durdurur ve bir onarım sürecine başlarlar. Onarım işlemi başarısız olursa, hücre kendini öldürmeye veya yaşlanma denilen uyku halindeki bir duruma girmeye karar verir. Senesans, zaman içinde doğal olarak meydana gelen bir hücresel yaşlanma biçimidir. Senesans, hücrelerin artık bölünemediği içsel bir durumdur.
Kaynakça:
https://sciencing.com/internal-factors-influence-cell-division-16380.html
Yazar: Meltem Yıldırım