İguanaların sağlıklı kalması için sıcaklık ve nem kontrollü bir muhafaza alanı gereklidir. Genellikle ev hayvanları olarak beslenirler. Yeşil iguanalar ebatça büyüktür. Karayipler, Orta ve Güney Amerika’ya özgü tırmanıcı kertenkelelerdir. Ayrıca Florida, Hawai, Teksas ve ABD Virgin Adaları’nda doğal ortamda bulunurlar. Uygun çevresel koşullar altında tutulduğunda ve uygun şekilde beslenildiğinde, bu sürüngenler evcil hayvan olabilmektedir.
1. Uzun gövdeli ve uzun ömürlü kertenkelelerdir.
İguanalar, esaret altında 20 yıl veya daha fazla sene yaşayabilen, dört ayaklı, burun ucuna kadar uzayabilen dili ile çok büyük kertenkelelerdir. Vücut uzunluklarının yarısından fazlası kuyruktan oluşur. Erişkin erkekler dokuz kilo, büyük olanların ise 18 kg’a kadar çıkabileceği, daha küçük dişilerin ise yedi kiloya kadar büyüyebileceği görülmüştür. Yani, bir iguanaya sahip olmayı düşündüğünüzde bilmeniz gereken ilk şey, hayvanın etrafından dolaşıp dönebileceği çok büyük bir alan planlamanız gerektiğidir. Küçük iguanalar, yaşlandıkça akvaryumlarda barındırılabilse de, genellikle tankları aşarlar. Sıcaklık, nem ve ultraviyole (UV) ışığa maruz kalmanın kontrol edilebileceği küçük bir alanda bulundurulmalıdırlar. Bir iguana kafesi, iguanadan en az iki kat daha uzun olmalı ve tırmanmayı sevdiği için en az altı metre yüksekliğinde ağaç dallar olmalıdır.
2. Sıcak ortam severler.
İguanalar yaklaşık 40 derece sıcaklık olan bir alanda yaşamak isterler ve ortam ısıları 30 derecenin altına inmemelidir. Genel olarak, tankın veya muhafaza alanının boyutuna bağlı olarak, hem ısı hem de UV ışığı sağlayan ısı veya civa buharlı ampuller ile seramik ampullerin bir kombinasyonunu kullanmak gereklidir. Bu ideal kombinasyon sıcaklığı korumak için kullanılır. Duvara yapışan basit yapıştırma termometreleri kullanılmalıdır. Vücut sıcaklıkları çevre sıcaklıklarına göre belirlenir. Çevresindeki sıcaklık çok düştüğünde, vücut sıcaklıkları düşer, bağışıklık işlev görmez ve metabolizmaları yavaşlar, bu da onları enfeksiyona daha duyarlı hale getirir. Ayrıca, ciltlerinden su emdikleri için, nemlendirilmeleri için yeterli neme (en az yüzde 60 ila 70) ihtiyaç duyarlar.
3. Güneşi çok severler.
Diğer birçok sürüngen gibi, iguanalar da D vitamini almak için UV ışığına ihtiyaç duyarlar, bu da onların yiyeceklerinden kalsiyum emmesini sağlar. UV ışığını doğrudan almaları gereklidir. UV ışınları olmadan içeride bulunan İguanalar, iskeletlerinden kalsiyumu aldıkları için metabolik kemik hastalığı geliştirir, bu da baskı altında kıvrılan ve kırılan yumuşak kemiklere yol açar. Metabolik kemik hastalığı nihayetinde ölümcül olmakla birlikte erken teşhis edilirse tedavi edilebilir. Bu nedenle, tüm iguanalar bir veteriner hekim tarafından ilk alındıklarında ve en az yılda bir kez sağlıklı olduklarından emin olmak için muayene edilmelidir.
4. Deri değiştirirler.
İguanalar büyüdükçe derilerini değiştirirler ve hayat boyunca bunu yapmaya devam ederler. Senede en fazla iki kez deri değiştirirler. Deri döküldüğünde, tenleri opak olur, ten rengi daha dolgun olur. Çoğunlukla vücutlarını deriyi değiştirmek için kafeslerindeki cisimlere vururlar. Dökülme, hayvanın kafesinde nem seviyesine ve hayvanın sürtünecek diğer nesnelerin olup olmamasına bağlı olarak birkaç gün sürebilir.
5. Sebze severler.
İguanalar, otoburlardır. Vahşi doğada sebze ve meyveyi yerken, ara sıra böcek, salyangoz veya kuş yumurtası ile beslenirler. Uzun süreli hayvansal protein tüketimi böbrekler üzerinde zararlı etkileri olabileceğinden, evcil iguanaları minimal hayvansal protein ile bitkisel bazlı bir diyetle beslemek uygundur. İguanalar, kara lahana, hardal, şalgam ve karahindiba yeşillikleri dahil olmak üzere çeşitli koyu yeşil yiyecekler yerler. İguanaların sağlığı için gerekli olan kalsiyumun, fosforun doğru dengesini sağlamak için çeşitli beslenme programı uygulamak önemlidir.
6. Kuyrukları çıkmaktadır.
Vahşi doğada, bir avcı iguananın kuyruğunu yakalar veya tutarsa iguanalar kuyruklarını anında kırabilir. Evcil iguanalar kuyruklarından çekildikleri taktirde kuyruklarını serbest bırakabilirler veya kuyruk tutulursa, hareket edemezlerse kuyruklarını kırıp bırakırlar. Bazen evcil iguanalar, sert bir yüzeye karşı çarpar veya üzerine basılırsa kuyruklarını kaybederler. İguanaların kuyrukları özel kas tutturmaları ile yaratılmıştır. Omurlar arasındaki özel düzenek kuyruğu kesmelerini sağlar. Kuyruk düz bir şekilde koparsa, özellikle genç, sağlıklı ve hala büyümekte olan bir iguana ise, kuyruk geri gelebilir. Yeni kuyruk tipik olarak orijinal kuyruğundan daha pürüzsüz, daha dar ve daha koyu olarak yeniden çıkar. Zayıf beslenen yaşlı iguanalar, kuyruk kırılmalarını yenileyemezler.
7. Ekstra gözleri vardır.
İguanaların sadece UV ışığı gibi keskin bir görüşe ve renklere sahip olmaları değil, aynı zamanda iğneli bezler veya görünmeyen göz denilen başlarının üstünde olağandışı bir fotosensör organı da vardır. Bu yapının, bazı anatomik özellikleri vardır ve ışığın yanı sıra harekete de duyarlıdır. Bu “üçüncü göz”, görüntü oluşturamaz, ancak vahşi doğada iguanaların üstlerinde gizlenen avcıları tespit etmesine yardımcı olur. Bu ekstra göz, bazı diğer kertenkele türlerinde ve bazı balıklarda da bulunur.
8. Birbirleriyle iletişim kurarlar.
Aslında iletişim kurmak için sözlü dili kullanmasalar da, iguanalar birbirleriyle kafa sallama yoluyla ve deri altındaki çırpma hareketi ile iletişim kurarlar. İguanalar, birbirlerini selamlamak için ya da bölgenin hakimi olduğunu belirtmek için çiğdemlerini (boyun kısmında yer alan deri yeleleri) uzatırlar.
9. Sahiplerini görerek ve ses ile tanırlar.
İguanaları tanımayan birçok insan bunu fark etmez, ancak evcil iguanalar sahiplerini kesinlikle görür ve seslerinden tanırlar. İguanalar çok keskin bir vizyona sahiplerdir. İguanaların duyma işlevleri çok iyidir. İguananın dış kulağı yoktır. Başının her iki tarafında da açıkça görünür bir kulak zarı vardır, cilt yüzeyi ile yapışıktır. İnsanlar tarafından duyulandan farklı bir frekans aralığında ses duymaktadırlar, ancak tanıdık sesleri ve diğer gürültüleri açıkça ayırt ederler. Köpek gibi çağrıldıklarında gelmezler. Sadece sahiplerinin seslerine tepki verirler.
10. Salmonella bakterisi taşırlar.
Tüm sürüngenler potansiyel olarak sindirim sistemlerinde salmonella bakterileri taşırlar ve genellikle bu bakteriler herhangi bir şekilde onlara zarar vermezler. Bakteriler kertenkelenin dışkısına geçtiğinde, dışkı, onunla temas edebilecek insanlar ve evcil hayvanlar için potansiyel bir enfeksiyon kaynağı haline gelir. Salmonella ciddi bağışıklık sistemi rahatsızlıklarına, kan enfeksiyonuna ve hatta insanlarda (özellikle bebeklerde ve yaşlılarda) ölüme neden olabilir. Bu nedenle, tüm bireyler ellerini yıkamak zorundadır. Salmonella taşıyan iguanalar, bakteriyi her defasında dışkılarına dökmezler. Tüm iguanaların bu bakterileri taşıdığı varsayılmalı ve bu nedenle, ellerini güvenle yıkamayan küçük çocuklu ailelerde iguana beslenmemelidir.
İguanalar bakım için oldukça karmaşık kertenkelelerdir, ancak düzgün bir şekilde muhafaza edildiğinde, bu şaşırtıcı sürüngenler 15 ila 20 yıl veya daha uzun bir süre boyunca harika bir yol arkadaşı olabilir. Hayvan beslemek için bir iguana düşünüyorsanız, acele etmeden önce bir sürüngen meraklısı veterinerle konuşun ve iguanın sizin için uygun olup olmadığından emin olun.
Yazar: Osman Uçar