Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

İleri Yaşlarda Beyinde Yeni Nöron Oluşumu

0 368

Yetişkin insanlarda nörogenezin (beyinde yeni nöronların oluşumu) varlığına yönelik şüphelere rağmen yapılan yeni bir çalışma, 80 yaşındaki bir kişinin bile hipokampüsünde (beynin hafıza ve öğrenme ile ilişkili bölgesi) yeni hücrelerin oluşabildiğini gösterdi. Fakat yeni nöron oluşumu, Alzheimer hastası kişilerde sağlıklı bireylere kıyasla azalır.

Sağlıklı yetişkinlerin beyninde yeni nöronlar gelişir. Fakat yakın zamanda Nature Medicine dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre, yaşa bakılmaksızın Alzheimer hastası kişilerin beyninde nörogenez ciddi şekilde azalır. Yapılan bu çalışma bu konudaki en güçlü kanıttır.
Çalışmada, yetişkin insan beyninde nörogenezin olup olmadığı sorusuna cevap arandı. Bir yıl önce araştırmacılar, ölen ve epilepsi hastası olan kişilerden alınan beyin doku örneklerinde yeni nöron oluşumuna dair herhangi bir kanıt bulamadılar. Yaklaşık bir ay sonra, farklı bir araştırma grubu değişik bir örnek grubunda nörogeneze dair kanıt buldular. Autonomous Madrid Üniversitesi’nde bir sinirbilimci olan María Llorens-Martín, 13 sağlıklı kişiden (43- 87 yaş arası) ve Alzheimer hastası olan 45 kişiden (52-97 yaş arası) alınan kadavra beyin dokusunu analiz etti.

Örneklerin incelenmesindeki en önemli faktör fiksasyondu. Çalışmada Llorens-Martín ve meslektaşları, fiksasyon süresinin (koruyucu kimyasalda örneklerin ne kadar süre kalacağı) yeni nöronların tespit edilmesini etkileyip etkilemediğini test etti. Bunu doublecortin (DCX) adlı bir proteinin varlığını ölçerek yaptılar. Sonuçlar 2-12 saat arasının, kimyasalda tutmak için en uygun süre olduğunu gösterdi. 24 saatten fazla tutmak ise DCX sinyalini siliyordu.

Doku hazırlama yöntemi, yetişkin insanlarda yeni nöron gelişimine dair kanıt bulmak için geçen sene yapılan çalışmayla benzerdi. Fakat donmuş örnekleri kullanan ve örnekleri koruyucu kimyasalda 24 saatten fazla bırakan ve nörogenez kanıtı bulunmayan çalışmadan biraz daha farklı bir İleri Yaşlarda Beyinde Yeni Nöron Oluşumuyöntem kullanıldı. Beyin doku örneklerinin korunması ve işlenmesi için çok katı protokollerin uygulanmasıyla, Llorens-Martín ve meslektaşları, nörolojik olarak sağlıklı ve hatta seksenli yaşlarda olan insanlardan alınan örneklerde, dentate gyrus kısmında (hipokampüsün hafıza oluşumundan sorumlu kısmı) binlerce olgun olmayan nöronu tanımladı. Bu sonuçlar, yaşlı insanlarda da nörogenez olduğuna dair güçlü kanıtlardır.

Sonuçlar, nörogenezin yaşla birlikte kısmen düştüğünü gösterir. Fakat sağlıklı insanlardaki olgun olmayan nöron sayısı, yaş farketmeksizin Alzheimer hastası kişilerde daha fazladır. Bu hastalar sağlıklı kişilere kıyasla on binlerce daha az nöron içerir ve hücre kaybı hastalığın ciddiyetiyle birlikte ilerler.

Sonuçlar herkesi ikna etmemişti. Pittsburgh Üniversitesi’nde sinirbilimci Shawn Sorrells, yeni oluşan nöronların doğru bir şekilde tanımlanmasının karmaşık bir iş olup, çok sayıda kanıt gerektiğini ve bahsedilen çalışmanın bunları içermediğini ileri sürdü. Bu durumda hücreler, çocukluk çağından beri orada olan olgun hipokampüs nöronları olabilirdi.

Zhao ise yapılan çalışmanın, insan yetişkin beyninde yeni oluşan nöronlara dair ilk kanıt olduğunu öne sürüyor. Kemirgen modelinde bilim insanları DCX’e ek olarak, gelişen nöronların CR ve biraz daha ileri gelişim evresinde olan nöronların CB adı verilen kalsiyum bağlayan bir protein ürettiğini gösterdi. Yapılan yeni çalışmada ise, DCX ve CR sentezleyen hücrelerin tanımlandığı bir teknik kullanıldı ve hipokampüsün supgranular zone adlı bölgesinde DCX ve CB sentezleyen hücreler tanımlandı. DCX ve CR sentezleyen hücreler, hipokampüsün sınır bölgelerinde bulunan ve daha az olgun hücrelerdi. DCX ve CB için işaretlenmiş hücreler, dentate gyrusun (hipokampüsün bir bölgesi) daha orta bölgelerinde ve daha olgun oldukları için oval şekillerdeydiler.

Hücreleri bu şekilde takip etmek, yeni nöronlara olgunlaşmalarından emin olmak için önemli bir yoldu. Ayrıca yapılan bu çalışmada olgun olmayan hücrelerin gerçek nöronlara dönüştüğü görülüyor. Ayrıca sonuçlar, yaştan bağımsız olarak Alzheimer hastalarında bu tür hücrelerin azaldığını gösterir. Bu durum patolojik bir durumun varlığının yaşlanmaya kıyasla, hücrelerin azalmasında daha önemli bir faktör olduğunu gösterdi. Fakat İleri Yaşlarda Beyinde Yeni Nöron Oluşumuvar olan bu olgun olmayan hücrelerin, hipokampüste çocukluktan beri korunup korunmadığının bilinebilmesi için daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır.

Llorens-Martín, bu hücrelerdeki kayıpların Alzheimer hastalarında, amiloid plakların (Alzheimer hastalığının belirtisi olan beyindeki protein topakları) bile ortaya çıkışından önceki evrede olduğunu iddia ediyor. Bu nedenle belirli hücrelerin kaybı, hastalığın erken evresi için bir işaret olabilir. Eğer araştırmacılar, insanlarda nörogenezin hafızayı geliştirebildiğini gösterirlerse (hayvan modellerinde de gösterildiği gibi), Alzheimer hastalarının hipokampüsünde yeni nöronların gelişiminin teşvik edilmesi hastalık için tedavi edici bir strateji olabilir.

Kaynakça:

https://www.the-scientist.com/news-opinion/more-evidence-that-humans-do-appear-to-create-new-neurons-in-old-age-65650

Yazar: Ayça Olcay

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku