Eğer bir kişi sağlıklıysa ve beslenmesini çeşitlendiriyorsa K vitamini eksikliği konusunda endişelenilmesine gerek yoktur. Fakat karaciğer, pankreas veya bağırsaklarla ilgili yaşanan sağlık problemleri yaşanıyorsa K vitamini eksikliği yaşama riski altında olabilir. Bu durumda, yeteri kadar diyetle K vitamini alabilse de, iyi emilimi gereken şekilde gerçekleşmeyebilir. Bunun yanında hamile kadınlar, yeni doğanlar, yaşlılar, ölümcül hastalar ve bazı ilaçları alan kişiler de daha yüksek risk altındadır. K vitamini eksikliğini teşhis etmek için bazı testlerin yapılması gerekmektedir. Bu testleri ve tedavi yolları şu şekildedir:
K Vitamini Eksikliği Teşhis Testleri
Laboratuvar sonuçları genellikle, bazen normal aralık olarak adlandırılan ve referans aralığı olarak bilinen bir değerler kümesi olarak gösterilir. Bir referans aralığı, sağlıklı bir gruba dayanan bir laboratuvar testinin üst ve alt limitlerini içerir. Sağlık hizmeti sağlayıcıları, klorür sonuçlarının beklenen değer aralığının dışında olup olmadığını görmek için laboratuvar test sonuçlarını referans değerlerle karşılaştırmaktadır. Bu karşılaştırmayı yaparak olası koşulları veya hastalıkları tanımlamaya yardımcı olacak ipuçları elde etmeyi amaçlanmaktadırlar.
Laboratuvardan laboratuvara bazı değişkenliklerin( kullanılan ekipman, teknik ve kimyasallardaki farklılıklar) ortaya çıktığı unutulmamalıdır. Sonuçlar biraz normal aralık değerleri dışındaysa paniğe kapılmamak gerekir. Testi yapan laboratuvara bağlı olarak değerler, normal aralıkta olduğu sürece değer normaldir. Ancak, normal bir testin belirli bir tıbbi durumun olmadığı anlamına gelmediğini hatırlamak önemlidir. Doktorlar, sonuçları tıbbi geçmişe ve diğer test sonuçları ile birlikte yorumlayacaklardır. Ve tek bir testin teşhis koymak için yeterli olmadığı unutulmamalıdır. Doktorlar, tıbbi geçmişi ve diğer testleri dikkate alarak bu testi yorumlarlar. Bu test, genellikle günden güne ve kişiden kişiye farklılık gösterdiğinden, biraz düşük veya yüksek bir sonuç tıbbi açıdan önemli olmayabilir.
Protrombin zamanı adı verilen bir kan pıhtılaşma testi, esas olarak kanama semptomları olan kişilerdeki eksikliği teşhis etmek için kullanılır. Kan örneği, laboratuarda pıhtıyı teşvik edici bir reaktif ile karıştırılır. Alışılmadık derece de uzun pıhtılaşma süresi (11-13 saniyeden fazla) kanama bozukluklarını doğrular. Sonuç aynı reaktif (uluslararası normalleştirilmiş oran veya INR) kullanılarak yapılan testlerin ortalama süresiyle karşılaştırılarak standartlaştırılmıştır
Testten sonra sıklıkla K vitamini enjeksiyonu yapılır. Protrombin süresini azaltırsa, kanama bozukluğunun gerçekten de K vitamini eksikliğine bağlı olduğu teyit edilir. Kandaki yüksek inaktive edilmiş K vitaminine bağımlı proteinler (protrombin, osteokalsin ve MGP gibi) de K vitamini eksikliğini gösterir ve Hem K1 hem de K2 vitaminlerinin kan seviyeleri de doğrudan ölçülebilir. Ancak prosedür zor olduğu ve seviyeleri değişken olduğu için nadiren kullanılırlar. Çünkü idrar testleri, K vitamini eksikliği nedeni türevi ürünlerin (gamma-karboksiglutamik asit, aglikonlar ve menadion) seviyelerini düşürür.
K Vitamini Eksikliği Tedavisi ve Önlenmesi
Düşük K vitamini seviyelerine neden olan tüm altta yatan koşulları tedavi etmek için bir uzmanla birlikte çalışmak gerekir. Çünkü Doktor K vitamini eksikliğini önlemeye yardımcı olabileceğini düşündüğü bir diyet değişikliği yapabilir veya K vitamini takviyesi vermeyi uygun görebilir.
Tedavi
K vitamini eksikliğinin olağan tedavisi oral veya enjekte edilen K1 vitaminidir. Normal doz 1 ila 25 m/ gün arasında değişmektedir. Kan inceltici kullanan kişilerde, ilaç etkileşimlerini önlemek için doz 1-10 mg/güne düşürülür. Çok şiddetli kanaması olan durumlarda, bunun yerine taze donmuş kan verilebilir.
Önleme
K vitamini bakımından zengin yiyecekleri yeterli miktarda yiyerek vitamin K eksikliğini önleyebilir. Bu yiyecekler şunlardır:
• Lahana, ıspanak, brokoli, lahana ve bitkisel yağlar gibi K1 Vitamini
• Natto, kaz ciğeri ve karaciğer, mandıralar, yumurta sarısı ve kanatlı eti gibi K2 Vitamini
Bu yiyecekleri yağlarla birleştirmek, daha fazla lif yemek (mikrobiyomunuzu desteklemek için) ve sindirim enzimi takviyeleri K vitamini emilimini artırabilir. Bebeklerde K vitamini (normalde 0,5-1 mg K1 vitamini tek atış olarak) eksikliği ve kanamayı önlemeye yardımcı olur. Yağ emilimi düşük olan veya kan inceltici kullananlar gibi yüksek K vitamini eksikliği riski taşıyan kişilerin diyet değişiklikleri, takviyeleri alma ve K vitamini seviyelerini izleme konusunda doktorlarıyla konuşmaları gerekir.
K vitamini Eksikliği Risk Grubu
Aşağıdaki insan gruplarında K vitamini eksikliği riski yüksektir, bu vitamin seviyelerinin dikkatle izlenmesi gerekir.
Bebekler: Bebekler K vitamini eksikliği riski altındadır ve sebepleri şunlardır:
• Doğmamış bebekler plasentadan çok az miktarda K vitamini alır.
• Erken doğan bebekler daha sonra beslenmeye başlarlar ve sıklıkla bağırsaklarında K vitamini üreten bakterilerin büyümesini geciktiren antibiyotikler gerektirir.
• Anne sütü ve bazı formüllerde K vitamini yetersiz gelir
Çoğu ülke rutin olarak kanamayı önlemek için yeni doğanlara K vitamini verir. Bu uygulama 90’lı yıllarda çocukluk lösemi riski ile bağlantılı olmasına rağmen, daha fazla araştırma bu ilişki doğrulamıştır. Yine de, bazı ebeveynler bu önlemin tehlikeli ya da gereksiz olduğuna inanmakta ve bebeklerini riske atarak reddetmektedirler
Hamileler: Büyüyen fetüs, K vitaminini annenin kan dolaşımından alır ve hafif, normalde zararsız bir eksikliğe neden olabilir. Buna karşılık, hamilelik sırasında ciddi K vitamini eksikliği fetüs için özellikle tehlikelidir. Kanamaya, doğum anormalliklerine ve hatta ölüme neden olabilir. En yaygın nedenler şunlardır:
• K vitamini alımını azaltan durumlar
• Kontrolsüz kan inceltici kullanımı veya nöbet önleyici ilaçlar
• Yemek yeme bozuklukları
• Kusma ve kilo kaybı olan şiddetli bir gebelik hastalığı ( hiperemezis gravidarum )
Yaşlılar: Bazı çalışmalar yaşlılarda K vitamini eksikliğinin daha sık olabileceğini tespit etmiştir. Bu eksikliğin temel nedenler şunlardır:
• Daha az diyet alımı
• Antibiyotik ve kan sulandırıcıların daha fazla kullanılması
• Muhtemelen emilimini azaltan şartlara sahip olmak
Kritik hastalar: Kanama bozukluğu olan K vitamini eksikliği, 200’den fazla yetişkin ve YBÜ’de 69 çocuk üzerinde yapılan 6 çalışmada yaygın çıkmıştır. Bu eksikliğin temel nedenleri şunlardır:
• Yetersiz beslenme
• K vitamini alımını azaltan kötü sağlık durumu
• Antibiyotik tedavisi
Kanser: Kanserli kişiler, iyi bilinen mide bulantısı ve antikanser ilaçlarının neden olduğu iştah kaybı nedeniyle sıklıkla besin eksikliğine sahiptir. Spesifik kanserler iştahı daha da bastırır ve 
besin emilimini bozar. K vitamini eksikliği 46 yetişkin ve 26 kanser hastası üzerinde yapılan 2 çalışmada sık görülmüştür. Takviye eksikliği 21 kişide 2 küçük çalışmada eksikliği azalttı ve kanamayı önlemiştir.
Kronik Böbrek Hastalığı
Kronik böbrek hastalığı olan kişilere genellikle yaprak yeşillikleri ve süt ürünleri gibi K vitamini bakımından zengin gıdalardan yoksun olabilecek düşük potasyumlu veya düşük fosfatlı diyet verilir. Bu sorunları daha kötü hale getirmemek ve kan damarı sağlığını korumak için daha fazla K vitamini almaları gerekir. Neredeyse 700 kişi üzerindeki sekiz çalışma, kronik böbrek hastalığını zayıf K vitamini statüsüyle ilişkilendirilmiştir.K2 Vitamini, 300 den fazla kişide 4 denemede kan damarı kireçlenmesini (kanla aktive olan MGP) önleyebilecek bir belirtiyi arttırmıştır.
Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılığı: Alkol ve uyuşturucu bağımlılığı olan kişiler, besin eksiklikleri açısından yüksek risk altındadır. Bağımlılık yapan maddenin kendisi sıklıkla besinlerin emilimini ve kullanımını azaltırken, daha az yemeye meyillidirler. 20 alkolik erkekte yapılan bir çalışmada,% 60’ında K vitamini eksikliği tespit edilmiştir. Benzer şekilde, hamilelik sırasında alkol kötüye kullanımı, düşük gelirli 100’ün üzerinde kadın üzerinde yapılan bir çalışmada daha düşük miktarda K vitamini ve diğer besinlerin alımı ile ilişkili bulunmuştur.
Kaynakça:
ncbi.nlm.nih.gov
urmc.rochester.edu
thoracic.theclinics.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu