Kaju, sakız ağacıgiller familyasına ait bir tropikal iklim bitkisidir. İlk olarak Brezilya’ da yetiştirilmiş ve Portekizliler tarafından da tüm dünyaya tanıtılmıştır. Kaju bitkisinin en çok yetiştirildiği, iklim olarak da en uygun yerlerin başında gelen bölge ise ekvator kuşağı ve çevresidir.
Brezilya’ yı işgal etmeye giden Portekizliler’ in, henüz 16. yüzyıl başlarında keşfettikleri kaju ağacı, o güne dek faklı uluslar tarafından bilinmemekteydi. Portekizli denizcilerin, Brezilya’ dan kaju tohumlarını alarak, batı Afrika kıyılarına kadar bu tohumları taşıması ile başlayan süreç, Afrika topraklarına yerleşen Portekizlilerce kaju bitkisinin yetiştirilmesine vesile oldu.
Kaju ağacının yaygınlaşması ve sağlıklı şekilde yetişmesi için, yağışlı ve nemli ekvator iklimi oldukça uygundur. Bu iklim özelliklerinin bire bir uyuşması, diğer tüm şartların da düzgün şekilde sağlanması ile kaju ağaçları batı Afrika topraklarına ve bilhassa da kıyı kesimlere adapte olmuştur. Bölgede hızlı şekilde yaygınlaşan kaju ağaçları, Afrika’ nın batı kıyısında yer alan Gabon, Angola ve Namibya gibi ülkelerde sık şekilde yetiştirilmiştir. Ardından da doğu Afrika ülkeleri olan Mozambik, Kenya ve Tanzanya topraklarına da yayılan Kaju, kısa sürede farklı bir yetiştiricilik dalı haline gelmiştir.
Kaju ağacı, Brezilya ve Afrika toprakları dışında, bir de Hindistan topraklarında yetiştirilmektedir. Günümüzde, dünyanın en büyük kaju üreticisi ve ihracatçısı konumunda olan ülke, Hindistan’ dır. Hindistan’ da kaju üretimini sürükleyen ve bundan sorumlu olan kuruluş ise Kerala Kaju Birliği’ dir. Kaju üretiminin dünya üzerinde ilk gerçekleştirildiği ülke olan Brezilya ise kaju üretimi ve ihracatı konusunda dünya ikincisidir. Bu ülkeden yayılarak yetiştirilmeye başlanan topraklara sahip olan Afrika ise üreticilik ve ihracatçılık sıralamasında üçüncü konumda yer almaktadır.
Hindistan topraklarında yapılan kaju yetiştiriciliği için hasat zamanı Mayıs ayıdır. Bu dönem Brezilya’ da Ekim ayına tekabül etmektedir. Kaju ağacının meyvesi, hızla çürümesi nedeniyle, ekonomik anlamda bir değere sahip değildir. Ancak kaju fıstığı, oldukça değerli bir üründür. Kaju fıstığının, diğer fıstık ve kuru yemiş çeşitlerinden daha pahalı olmasının nedenlerinden ilki, bu fıstığın istenilen her iklimde yetiştirilememesi oluşudur. Bir diğer neden ise her kaju elmasından sadece bir adet kaju fıstığı üretilebilmesi durumudur. Ağaçlardan toplanan kaju elmalarının çekirdeklerinin ayrılması suretiyle, üzerilerindeki kabuğun da çıkartılarak, içindeki ürünün kavrulması, kaju fıstığının yenmesinden önceki hazırlık aşamalarıdır.
Yetiştirilme şartlarının zorluğu ve zahmeti nedeni ile maliyeti yüksek olan kaju fıstığı, bu ve benzer nedenlerle de fiyat olarak yüksektir. Ancak oldukça sık tüketilmesi, fiyatına pek aldırış edilmeden piyasada aranıyor olması gibi faktörler, bu fıstığın lezzeti ve bilinirliği konusunda bizlere ışık tutmaktadır.
Kaynakça:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kaju
Yazar:Baran Akçok