Hem mani hem de hipomani, bireyin heyecanlı hissettiği veya enerjili bir ruh hali yaşadığı dönemleri içerir. Bu ruh hali değişikliklerinin ne kadar ciddi olduğu konusunda farklılıklar gösterir ve bu farklılıkları şu şekilde sıralayabiliriz:
•Mania, bir hafta veya daha fazla sürebilen ciddi bir davranış biçimidir. Bir kişi kontrol edilemeyecek kadar mutlu ve enerji konusunda çok yüksek hissedebilir. Bu semptomlar günlük hayatı etkilemektedir ve ciddi durumlarda bu kişilikteki kişinin hastaneye gitmesi gerekebilir.
•Hipomani birkaç gün süren bir bölümdür. İnsanlar kendilerini çok iyi hissedebilir ve yüksek verimlilikte çalışabilir. Aile veya arkadaşları ruh halini veya etkinlik değişikliklerini fark ederken, bu belirtiler hipomani hastalığının bir belirtisi de olmayabilir.
•Mani ve hipomani en sık bipolar bozukluğuyla ilişkilidir. Şizoaffektif bozukluk gibi diğer duygu durum bozukluklarının bir parçası olarak da görülebilirler.
Bipolar bozukluk, bir kişinin ruh halinde, enerjisinde, aktivite seviyesinde ve düşünce düzeninde değişiklikler yaşadığı bir zihinsel sağlık bozukluğudur. Bipolar I bozukluğu olan kişilerde mani olarak görülürken, bipolar II bozukluğu olan kişilerde hipomani olarak görülür.
Mani Belirtileri Nelerdir?
Mani semptomları kontrol edilemeyen heyecan, yüksek enerji seviyeleri, aşırı güven hissi ve sosyal engelleme eksikliği içerebilir, ayrıca normal ruh halinin ve enerji değişimlerinin ötesine geçer. Mani belirtileri o kadar yoğundur ki bir insanın ilişkilerini, işini veya refahını etkileyebilir. Maniaya sahip olmak her zaman kişinin kendini mutlu hissettiği anlamına gelmez. Mani öfori hissine neden olabilirken, aşırı derecede sinirlilik de yaratabilir. Mani belirtileri aşağıdaki gibidir;
•Kontrol edilemeyen heyecan
•Çok mutlu ya da çok coşkulu hissetmek
•Huzursuz veya çok tedirgin hissetmek
•Kişinin kontrol etmekte zorlandığı yüksek enerji seviyeleri
•Aşırı koşma, kıpırdanma veya hareket etme gibi yüksek aktivite seviyeleri
•Dikkat veya odaklanma zorluğu
•Gerçekçi olmayan ve çok yüksek özgüven, kendinden emin hissetme
•Sosyal engelleme eksikliği
•Yarış düşünceleri
•Daha az uyumak ya da hiç uyumamak
•Risk almak veya dikkatsiz faaliyetler yapmak
•İntihar veya kendine zarar verme düşünceleri
İnsanlar bir mania dönemi sırasında psikotik semptomlar yaşayabilirler. Bu psikotik semptonlar arasında şunları sıralayabiliriz;
• Halüsinasyonlar veya orada olmayan şeyleri görmek veya duymak
• Görkemli sanılar ya da kendini yenilmez görmek, çok güçlü ya da ünlü olduklarına inanmak
Hipomani belirtileri
Hipomani daha hafif bir mani şeklidir. Bipolar 2 bozukluğu olan kişilerde hipomani görülür. Tam bir manik atak olursa, bipolar 1 tanısı genellikle daha uygundur. Hipomaninin semptomlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
•Normalden daha yüksek, daha mutlu bir ruh hali olması
•Yüksek sinirlilik veya kaba davranışlar
•Kendine güven hissetmek
•Net bir neden olmadan normalden daha yüksek aktivite veya enerji seviyeleri
•Güçlü bir fiziksel ve zihinsel iyilik duygusu
•Normalden çok daha fazla sosyal ve konuşkan olmak
•Seks için normalden daha güçlü bir istek duymak
•Normalden daha az uyuma gerekliliğini hissetmek
Farklılıklar
Hipomani ve mani birçok belirtileri paylaşır. Ayırt edici faktör bu semptomların ciddiyetidir. Hem mani hem de hipomani normal ve günlük değişimlerin ötesinde ruh hali ve davranış değişikliklerini içerir. Mani o 
kadar şiddetlidir ki, bir kişi normal faaliyetlerine devam edemez. Daha aşırı durumlarda, acil hastane bakımına ihtiyaçları olabilir. Hipomani olan bir kişi her zamanki gibi devam edebilir. Aile ve arkadaşlar, kişinin hipomani olduğunu fark etmese bile, bireyin farklı davrandığını fark edebilir. Bununla birlikte, semptomların kötüleşmesini önlemek için durumları için hala tıbbi yardım almaları gerekir.
Her ne kadar hipomani, mani kadar şiddetli olmasa da, tehlikeli olabilir ve kişinin genel refahını olumsuz yönde etkileyebilir. Bir araştırmaya göre hipomanik ataklarda insanların riskli davranışlarda bulunma ihtimalinin daha yüksek olduğunu belirtmiştir. Bu, çok miktarda para harcamak, aşırı alkol ya da uyuşturucu kullanmak, tehlikeli araba kullanmak veya riskli, cinsel davranışlarda bulunmak da dâhildir. Mani yaşayan ancak hipomani olmayan kişilerde sanılar, halüsinasyonlar veya manik sersemlik olabilir. Bir kişi hipomani için gerekli olan bir tedavi görmezse, nadiren de olsa maniye yakalanma riski altında olabilir.
Benzerlikler
Geç saatlere kadar uyumamak ya da partilere katılmak, mani ve hipomani için tetikleyici olabilir. Hem mani hem de hipomaninin semptomları, çok mutlu hissetmeyi, duygusal olarak yüksek, daha enerjik ve yaratıcı hissetmeyi içerir. Bazı durumlarda, bir mani veya hipomani atağı bir depresyon ile karışabilir. Uzmanlar buna karışık özellikler bölümü demektedir. Bu karışım gerçekleştiğinde, kişi kendini depresyonda, umutsuz ya da boş hissederken aynı zaman da enerjik de hissedebilir.
Bazı yaşam olayları veya aktiviteleri bir mani veya hipomani olayına neden olabilir. Bu bölümlere tetikleyiciler denir. Yapılan küçük ölçekli bir çalışmada gençlerdeki bazı tetikleyicilerin bir grup mani ve hipomaniyi ortaya çıkardığı bulunmuştur.
•Aşık olmak
•Eğlence amaçlı ilaçlar, özellikle uyarıcı ilaçlar kullanılması
•Yeni bir yaratıcı proje başlatmak
•Geç kalmak veya parti yapmak
•Tatile gitmek
•Yüksek sesli müzik dinlemek
Başka bir araştırmaya göre stres, uyku eksikliği ve antidepresan ilaçların kullanımı gibi, faktörlerin mani’yi tetikleyebileceği semptomlar bulunmuştur.
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Bir insan normalden daha güçlü gibi görünen ruh hali değişikliklerini fark ederse, bir sağlık uzmanı görünmelidir. Bipolar bozukluğu teşhis etmek zor olabilir, ancak kapsamlı bir sağlık öyküsü, fizik muayene, ruh halleri ve semptomların tartışılmasına yardımcı olabilir. Bir arkadaş veya aile üyesinin mani veya hipomani semptomları varsa, bu kişiler doktora gösterilmelidir ve tedavi olmak hakkında onlarla konuşulmalıdır.
Tedavi ve Korunma
Mani veya hipomaninin tedavisi yoktur, ancak insanlar semptomlarını ilaç tedavisi ve konuşma terapileri ile yönetebilirler. Bu tedaviler, mani ve hipomani ataklarının yanı sıra depresyon ataklarının önlenmesine yardımcı olabilir. Bir kişi ilaçlarını, tipik olarak mani veya depresyon dönemlerini önlemek için sürekli olan bir doktor tarafından verilen şekilde almak zorundadır. İnsanların bipolar bozukluğu yönetmelerine yardımcı olabilecek ilaçlar şunlardır:
•Lityum ve antiseizür ilaçları gibi ruh dengeleyicileri
•Mani ve hipomaniyi tedavi eden ikinci kuşak veya atipik antipsikotikler
•Bazı durumlarda bipolar bozukluğun depresif dönemini tedavi etmeye yardımcı olabilecek antidepresanlar
•Uyku ilaçları, uyumakta güçlük çeken kişiler için sınırlı bir süre için yararlı olabilir.
Birçok insan ilaç ve konuşma terapisinin bir kombinasyonundan faydalanır. Psikoterapi olarak da bilinen konuşma terapisi, bipolar bozukluğu olan kişiler için destek, rehberlik ve eğitim sağlayabilir. Mani veya hipomani tedavisi gören insanlar bu ilaçları doktorlarıyla konuşmadan almayı bırakmamalıdırlar. Ani tedavi durdurulması, mani geri gelirse daha ciddi semptomlara yol açabilir. Bir kişi ayrıca tehlikeli geri çekilme semptomları da yaşayabilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri tek başına mani ve hipomaniyi tedavi edemese de, insanlar semptomlarını yönetmek ve muhtemelen tetikleyicilerden kaçınmak için aşağıdakileri deneyebilir:
•Sağlıklı bir diyet yapın ve öğün atlamaktan kaçının.
•İyi uyku hijyeni uygulayın. Yatağa geçin ve mümkünse her gün aynı saatte uyanın. Geç kalmaktan kaçının ve her gün tutarlı bir uyku takvimi yapın.
•Bir ruh hali değişikliği günlüğü tutun veya bir ruh hali tablosu kullanın. Bunlar, bir insanın mani veya hipomaninin ortaya çıkmasına dikkat etmesine yardımcı olabilir, böylece tedavi etmek için terapistleriyle birlikte çalışabilirler.
•Randevulara katılmalı ve doktorun önerdiği şekilde ilaç alınmalıdır.
•Kendine zarar verme veya intihar düşünceleri için derhal yardım alın.
Bir kişi bipolar bozukluğu önleyemez, ancak uygun tıbbi bakım ile semptomlarını önlemek veya yönetmek için adımlar atabilir. Mania ve hipomani, özellikle bipolar bozukluk olmak üzere duygu durum bozukluklarının belirtileridir. Bipolar 1 bozukluğu olan kişilerde mani olabilirken, bipolar 2 bozukluğu olan kişilerin hipomani yaşama olasılığı daha yüksektir. Hipomani, hafif bir mani versiyonudur. Her iki durum da benzer semptomlara sahip olsa da bunlar mani atağı sırasında hipomanyadan daha şiddetli ve rahatsız edicidir. Şikâyetleri olan bireyler, bir doktorun veya başka bir sağlık uzmanının rehberliğinde mani veya hipomani bölümlerini yönetebilir.
Kaynakça:
nimh.nih.gov
sciencedirect.com
ncbi.nlm.nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu