Kişinin kendisinin veya sevdiği birinin şizofreni olma olasılığı, hem korkutucu hem de çok bunaltıcı bir durumdur. Hastalığın doğası hakkında pek çok bilgi bulunmaktadır ve bu bilgilerin ne kadarı doğru tartışmalı bir durumdur. Hatta bazı durumlarda öğrenilen bilgiler çok daha karmaşık olmasının yanında umut verici olabilir.
Şizofreni gerçekten de şu veya bu şekilde ömür boyu tedavi gerektiren kronik bir durumdur. Şizofreninin şu an için tedavisi” yoktur. Bununla birlikte, sayısız çalışma ve profesyonel gözlemin, sağlıklı yaşamın ve uygun bakımın, kişinin hastalıkla uzun, mutlu ve nispeten tipik bir yaşam sürmesine izin verebileceğini gösterdiği de doğrudur. Şizofreni için zaman içinde test edilmiş tedavilere ek olarak, yeni bilim, hastalıkla mücadele için daha iyi yöntemler geliştirmeye çalışmaktadır. Daha az yan etkiye sahip daha etkili ilaçlar, daha sağlam ve etkili danışmanlık yöntemleri ve hatta genetik sıralama, şizofreni hastalarının her zamankinden daha iyi yaşamalarına yardımcı olmada rol oynayabilir.
Bu yazıda günümüz modern çağı tıbbında doktorların ve bilim adamlarının şizofreni tedavi yöntemlerini iyileştirmek için nasıl çalıştıklarına ve genom dizilemesinin tedavilere yepyeni bir kapı araladığına dair bilgiler bulunmaktadır.
Tedaviye Doğru Çalışma
Şizofreni hastalarının daha sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için yapabilecekleri faktörler ele alınmalıdır. Sonrasında da bilim adamlarının bu konu ile yaptığı yeni gelişmelere odaklanılmalıdır. Araştırmacılar yıllar içinde şizofreni görünümünün muhtemelen genetik ve çevresel faktörlerin karmaşık bir kombinasyonundan kaynaklandığı konusunda fikir birliğine varmışlardır. Şizofreninin ailelerde ortaya çıktığı, ancak hastalığın bilinen ailesel geçmişi olmayan kişilerde de ortaya çıkabileceği gösterilmiştir. Şizofreniye neden olan belirli genlerin uykuda olabileceği ve stresli durumlar, uyuşturucu kullanımı, aşırı sosyal izolasyon ve diğer çevresel sorunlar tarafından tetiklenebileceği varsayılmaktadır.
Araştırmacılar, şizofreniyi tetikleyen karmaşık beyin kimyasını anlamaya çalışmak için ileri teknolojik araçlar kullanmaktadırlar. Genetik çalışmalar, gelişmiş bilgisayar görüntüleme ve daha derinlemesine davranış çalışmaları, uzmanların bu bozuklukla mücadele etmek için neler yapabileceğinin daha iyi anlamasını sağlamıştır.
Genom Dizileme ve Şizofreni
Son zamanlarda ortaya çıkacak en umut verici bilimlerden bazıları, tüm genom dizileme alanında yapılan çalışmalardır . Bu araştırma, İsveç’in SciLife Labs ve National Institute of Mental hibeleri tarafından finanse edilen uluslararası bir koalisyon tarafından finanse edilmiştir. Genom dizileme çalışmasında 2.000’den fazla kişi kullanılmıştır ve buldukları şey, daha önce bilinmeyen şizofreni ile ilgili DNA’daki mutasyonlardır. Topolojik olarak ilişkili alanlar olarak adlandırılan üç boyutlu bir genom yapısı incelemiş ve bu yapıların bozulmasının, genler arasında genellikle meydana gelmeyen etkileşimlere izin verebileceği bulunmuştur. Bozulmuş topolojik olarak ilişkili alanlar şizofreni hastalarında çok daha fazla meydana gelmiştir.
Umut, bu bulgunun bilim adamlarının bozukluğu moleküler düzeyde daha iyi incelemelerine yardımcı olacağıdır. Bozulmuş topolojik olarak ilişkili alanları onarabilecek daha kesin tıbbi tedaviler bile mümkün olabilir. Bazıları bunun bir tedaviye giden gerçek bir yol olabileceğini ve en azından hastalar için daha iyi sonuçlara yol açacağını umut edilmektedir. Bu aynı yöntem, gelecekte anksiyete bozukluklarından bipolar bozukluğa, sınırda kişiliğe ve daha fazlasına kadar her şeyin genetik tezahürünü daha iyi anlamak için kullanılabilir.
Şizofrenide Daha Odaklı Tedavilere Doğru Yapılan Çalışmalar
Genetik araştırmalar umut verici görünürken, diğer iyileşme alanlarında da dikkate değer sonuçlar elde edilmiştir. Doktorlar ve psikiyatristler bir süredir iyileşmek için tedaviye gerek olmadığını vurgulamaktadırlar. Doktorlardan ve psikiyatristlerden uygun bakımın yanı sıra sağlıklı yaşam, binlerce kişinin iyileşmesine izin vermiş yani, istihdam edilebilir, aile ve ilişkilere dahil olabilir ve genellikle dünyada çok az veya hiç bozulma olmadan günlük olarak işlev görebilirler.
Bu sorun, tedavilerin neden bazıları için işe yarayıp diğerleri için işe yaramadığını anlamaya çalışmaktadırlar. Araştırmacılar, makine öğrenimi ve beyin görüntülemeyi kullanarak, şizofreni hastalarının bazılarının beyninin, tam olarak gri cevherinin, şizofreni hastalarının gri maddesinden açıkça farklı olduğunu tespit etmişlerdir. Bu bilgiler, doktorların çeşitli şizofreni türleri için en uygun tedavileri başlatmasına ve bulmasına olanak tanıyacaktır. Tedavi görmeyen şizofreni hastalarının % 60-80’inde nüks olabilirken, uygun tedaviye devam edenlerin sadece % 18-32’sinde bir nüks olabilir.
Şizofrenide Tedavi Olarak Diyet Yapmak
Geçen yıl yayınlanan bir çalışmada, ketojenik bir diyetin, epilepside olduğu gibi şizofreni semptomlarını hafifletmeye nasıl yardımcı olabileceği hakkında söylenecek ilginç veriler elde edilmiştir. Araştırma makalesinde örnek alınacak sadece birkaç vaka varken, arkasındaki bilim umut vericidir. Mevcut tedavilere dirençli olanlar bu araştırmadan en çok faydalanacak kişiler arasındadır. Diyeti etkilemenin diğer ruh sağlığı sorunları üzerinde de ilginç etkileri olabilir. Bipolar bozukluk, sınırda kişilik ve daha fazlası için araştırmalar devam etmektedir. Genel olarak bakılırsa; egzersiz ve sağlıklı beslenmenin her zaman gözle görülür faydalı etkileri olacaktır. Dünyanın dört bir yanındaki sağlık uzmanları, neredeyse her duruma daha iyi beslenme ve fiziksel aktivite önermektedirler.
Şizofrenide Güncel Tedaviler ve Yönetim Teknikleri
Yeni araştırmalar umut verici olsa da, şizofreniyi yönetmek için mevcut yöntemlerin hala önemli faydaları vardır. Uygun ilaçlar ve danışmanlık, şizofreni hastalarının yaklaşık% 82’sinin günlük iş ve sosyal hayata tamamen entegre bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir. Kişi kendisinin veya sevdiği birinin şizofreni olabileceğine inanıyorsa ilk adım, elbette bir uzmanın görüşünü almak olacaktır. Doğru bir teşhisle, iyileşme yolunda kişiye yardımcı olma olasılığı en yüksek olan ilacı ve danışmanlığı almaya başlayabilir. Şizofreni tedavileri genellikle bir hastaya ve ihtiyaçlarına daha iyi uyacak şekilde özelleştirilir. Gerekli ilaçlar ve danışmanlık, genellikle şizofreni hastalarının sergilediği tetikleyicilere ve semptomlara bağlı olacaktır. Hastalar benzersiz kişisel gereksinimleri nedeniyle tedavi için kendilerine özel ve profesyonel yardım almaları gerekir.
Şizofreni Hastalılarının Hastalığı Yönetirken Yapabilecekleri
Önce şizofreni hastalığı olan bireyler her zaman başka bir şey yapmadan önce uzmanlardan yardım almalı ve kişiselleştirilmiş tavsiyelerine uymalıdırlar. Bununla birlikte, daha iyi yaşam ve daha iyi şizofreni sağlık sonuçları söz konusu olduğunda bazı evrensel gerçekler vardır. Hangi uzmanla konuşulursa konuşulsun günlük sağlık rutininin bir parçası olarak aşağıdaki yapmak, hastalığın yönetilmesine yardımcı olabilir:
Düzenli Uyku Saatleri
Şizofreni ve bununla ilişkili stresin çoğu, genellikle uyku düzeninize ciddi zararlar verebilir. Alınan ilaçlar uyku düzenini bozabilir. Uyku, fiziksel ve zihinsel sağlık için çok değerlidir. Fiziksel ve zihinsel yeteneklerin geri kalanını düzenlemek için uykunun ne kadar önemli aşikârdır. Şizofreni tetikleyicileri, stresli ve travmatik olaylarla örtüşüyor gibi görünmektedir. Uyku eksikliği muhtemelen bu sorunları daha da kötüleştirir.
Kendi Başına İlaç Kullanımından Kaçınma
Bu belki de bu listedeki en önemli tavsiyelerden biridir. Sınırda kişilik bozukluğu veya şizofreni gibi beyin bozukluğu formlarına sahip olanlar, genellikle kendi kendine ilaç tedavisi olarak ilaç kullanımına daha yatkındır. Sorun, uyuşturucu ve alkolün nüksetme (ve ilaca müdahale etme) olasılığının çok yüksek olmasıdır. Şizofreni hastalarında uzun süreli tedavinin başarısız olmasının en büyük nedenlerinden biri uyuşturucu ve alkol kullanımıdır. Kimyasal bağımlılık genellikle şizofreninin şiddetlendiği ve beslendiği bir zihinsel sağlık sarmalına yol açmaktadır. Bu maddeleri mümkün olduğunca kullanmaktan kaçınılmalı, sağlık ve enerji seviyelerin iyileştirilmelidir. Bu genel sağlığı ve refahı artıracak bir tutum olacaktır.
Sosyalleşmeye Devam Etmek
Şizofreni, insanların içe dönmesine, arkadaşlarından ve ailelerinden uzaklaşmasına neden olma eğilimindedir. Sosyalleşmek ve bir destek ağını sürdürmek, ruh sağlığı için inanılmaz derecede önemlidir. Haftada birkaç kez bir danışmanla konuşmak için zaman ayırmak bile uzun bir yol kat edilmesine yardımcı olabilir.
Daha İyi Beslenmek ve Dışarıda Fiziksel Aktivite Yapmak
Basitçe söylemek gerekirse, zaman zaman dışarı çıkıp egzersiz yapmak, ölçülü olarak sağlıklı yiyecekler tüketmek hastalığın yönetilmesinde etkili bir yaklaşım olacaktır. Bu iki adım, genel yaşam kalitesini iyileştirmede uzun bir yol kat edilmesine faydalıdır.
Destek Almak
Şizofreni, bilinen tedavisi olmayan ömür boyu süren bir ruhsal bozukluk olsa da, iyileşme şansı vardır. Zaman alabilir ve doktorların, danışmanların, arkadaşların ve ailenin yardımı gerekebilir, Ve kişi yalnız olmadığını bilmesi gerekir.
Kaynakça:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4108956/
https://www.helpguide.org/articles/mental-disorders/schizophrenia-treatment-and-self-help.htm
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu